Kompozisyon oluşturma (Compositing) ve görsel etkileme (VFX) kısımlarının bitirilmesi ile çalışmanın son aşaması olan çıktı alma (render) aşamasına geçilmiştir. Çalışma sinema veya televizyon yayını alanına girmediği için yüksek kaliteli çıktı biçimleri yerine daha az yer kaplayan, en ortalama biçim olan mp4 biçiminde kaydedilmiştir. Video “ekler” bölümüne eklenmiştir.
BULGULAR
Film yapımcılığında yapım sonrası (postproduction) işlemlerinin incelendiği bu araştırmada; film yapımcılığının ne olduğu ve aşamaları ele alınmış, ancak ağırlıklı olarak yapım sonrası aşamaları üzerinde durulmuş ve yapılan uygulama filmi ile verilerin gerçek bir zemine dayanması sağlanmıştır. Yapım sonrası, film uygulamaları, özellikle uygulama film projesi üzerinden ayrıntılı olarak açıklanmaya çalışılmıştır.
Bu araştırma ile dijital teknolojilerin sinema filmleri yapımında kullanılmasının katkıları hedeflendiği için, esas olarak yapım sonrasının görüntü işleme ve eşleştirme işlemlerinin uygulanması üzerinde durulmuştur. Her aşama için ara başlıklar kullanılarak ayrıntılara girilmesi sağlanmış, ayrıntılar tablo ve resimlerle desteklenmiştir. Tablo ve resimler içerikle ilişkilendirilmiş, anlatıma akıcılık ve açıklık kazandırılmaya özen gösterilmiştir.
Araştırmanın literatür (alan yazın) taraması sırasında edinilen bilgi ve bulgular şunlardır:
Bir sinema filminin yapımı bütünüyle zor ve meşakkatli bir iş olduğu, ekonomik olarak yapımcıya yüksek giderler gerektirdiği bilinmektedir. Ancak dijital teknolojilerin yaygın bir şekilde kullanımı sinema sektörünü de içine almış ve mekân ile zaman sorunlarının giderilmesinde faydalı etkileri olmuştur. Bu faydalar filmin hikâyesine uygun mekân tasviri ve zaman olarak öne çıkmaktadır. Dijital teknolojilerin kullanıldığı film sayısı oldukça artmış olduğu gözlenmektedir.
Maketler ve yeşil perde önünde yapılan çekimler, dijital teknolojilerle yapım sonrası ekibine görüntü ortamının oluşturulmasında önemli kolaylıklar getirmektedir. Ancak yeşil perde çekimlerinde açık-koyu ilişkisine dikkat edilmesi gerekmektedir.
Senaryodaki hikâyeye uygun ortamların yaratılmasında dijital çekim teknolojilerinin kullanılmasının, rulo filmlerin korunması ve görüntü kaydı ile laboratuvar işlemleri sırasındaki zorlukların yaşanmaması bakımından önemi ortaya çıkmaktadır.
Dijital kameralarla çekim yapılırken görüntülerin kontrol edilebiliyor olması çekim kurgusunun uygulanmasında zaman ve emek kaybını da ortadan kaldırmaktadır.
Yapım sonrası işlemleri bilgisayar ortamında defalarca kontrol edilerek iyileştirilebilmekte, farklı bilgisayarlar kullanılarak iş bölümü yapılabilmekte ve parçaların birleştirilmesiyle zamandan kazanılmaktadır.
Dijital teknoloji film yapım sürecine zaman ve mekân tasarımları yönünden kolaylık ve tasarruf sağlarken, donanım yönünden film yapım bütçesinin giderleri karşılayabilecek seviyede olması gerekmektedir. Uygulama filminin çekimlerinde bütçe kısıtlılığının etkileri hissedilmiştir.
Uygulama filminde atlılardan kaçmakta olan oyuncunun yağmurun altında sırılsıklam ıslanmasına rağmen, ıslaklık etkisi zayıf kalmıştır. Bunun ek ışık yansıtıcısı donanım kullanılmamasından kaynaklanabileceği ya da kumaşın cinsiyle alakalı olabileceği düşünülmektedir. Dijital kamera kumaşın ıslaklığını algılamada yetersiz kalmıştır.
Dijital teknoloji filmin sahne çekimlerinde kullanıldığı gibi, filme izlenebilirlik özelliğinin kazandırıldığı yapım sonrası (postproduction) işlemlerinde asıl etkisini göstermektedir.
Sinema filmi yapımında çekim ve kurgu arasında çok önemli bir ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Bu ilişki izlenen filmin izleyici ile kurduğu duygusal bağ ve izleyicinin istenileni görmeye yönlendirilmesi bakımlarından etkili olmaktadır.
Filmin izlenebilirlik niteliğinin yapım sonrası kurgusu oluşturulurken, yapım sırasındaki çekim kurgusuyla ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. Çekim kurgusundaki hikâyeye ve filmin temasına uygun sahne çekimleri kurgu ekibinin işlerini kolaylaştırmaktadır. Bu da işlemlerin daha kısa sürede tamamlanması anlamına gelmektedir.
Filmin yönetmeninin çekim kurgusu, yapım sonrası kurgu ekibi tarafından yeniden değerlendirilip yeni bir düzenlemeye gidilebilmektedir. Yönetmenin yapım sonrası ekibiyle uyumlu bir işbirliği içinde olması önemli görülmektedir. Filmin izleyiciye vereceği mesajın aktarılması, yönetmenin talimatları doğrultusunda ekibin masaüstü çalışmalarında ham çekimlerden elde ettiği “varlıklar”ın renk ve mekân boyutlandırılmaları, üç boyutluluk etkisi ve canlandırmalarının detaylı kurguya göre elde edilmelerinin, sonraki birleştirme, eşleştirme ve renk dengelerinin sağlanmasında önemli kolaylıklar getirdiği görülmektedir.
Renk dengelemelerinde mattepainting ve dijital boyama teknikleri kullanılmıştır. Bu tekniklerin zaman ve ekonomik güçlüklerin giderilmesi açısından film yapımcılarına önemli kazanımlar getirdiği, zaman ve mekân tasarımlarının filmin hikâyesine uygunluğa eriştirilmesinde kolaylıklar sağladığı görülmüştür. Çalışmaya bir konu gerçekliği kazandıran uygulama filminin renk, zaman ve mekân eşleştirmeleri ve değerlerin sağlanması işlemleri sırasında bu tekniklerden de yararlanılmıştır.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu çalışma ile film yapımlarında dijital teknolojiler yardımıyla hikâyenin geçtiği mekân ve zamanın uyumunun masaüstü çalışması sonunda filme kazandırılabileceği anlaşılmaktadır. Ham çekimler yapılırken, yapım sonrası çalışmaların dikkatlerden kaçırılmaması gerektiği, aksi takdirde süreç ve maliyet artırıcı durumların ortaya çıkacağı hatırlatılmaktadır. Açık-koyu ilişkisine özellikle dikkat edilmelidir.
Yapım sonrası işlemlere başlanmadan önce yönetmenin ekibi yönlendirmesi ve ekiple işbirliği içinde olması gerekmektedir. Tüm proje düşünüldüğünde, işbirliğinin yürütülmesinde görevli “uygulayıcı yapımcıları” ve “görsel efekt yapımcıları” özenle seçilmeli ve yönlendirilmelidir. Bu iki birim, yapım ve yapım sonrası aşamalar arası en önemli bağlantı noktasıdır. Filmin mesajının seyirciye iletilmesi bakımından bu işbirliği önemlidir. Yapım sonrası ekibinin çalışma çizelgelerinde belirtilen görevlerine zaman ve işlemler olarak titizlikle uymaları, görüntü kalitesi ve süreci tutturmak açılarından önemli bir tutum olarak görülmektedir.
Öneriler
Filmin izlenebilirlik kalitesinin; yapım sonrası ekibinin masaüstü çalışmaları sırasında kendi aralarındaki ve yönetmenle olan işbirliktelikleri ile yazılımları kullanmadaki becerilerine dayalı olduğu bilinmeli, aksi takdirde izleyiciyi filme yabancılaştıran görüntülere ve emek israfına yol açılacağı göz ardı edilmemelidir. Bu sebeple sinema ve görsel iletişim tasarımı eğitimi sürecinde, sektörün ihtiyacı olan niteliklere sahip elemanların yetiştirilmesine bir zorunluluk olarak değer verilmelidir. Üniversitelerin ilgili bölümleri ile sektördeki firmalar arasında bir anlaşma sağlanarak, öğrencilerin, öğrenim sürelerinin son bir ya da iki dönemi süresince, bilfiil sinema televizyon sektöründe çalıştırılmaları sağlanabilir. Örneğin, bölüm dört yıllık ise, öğrenci dördüncü yılında sektörde çalışmaya başlayabilir. Çalıştığı süre, geri bildirim sistemi olmak kaydı ile öğrenim sürelerinden sayılabilir. Bu sayede staj sisteminden farklı olarak öğrenci, tamamen sektör tecrübesi ile mezun edilmiş olur ve mesleki becerilerini daha fazla geliştirmiş olur. Sektör ise daha donanımlı ve bilgi tecrübesine sahip insan gücüne sahip olma fırsatını yakalayabilir ve kendi felsefelerini devam ettirme şansı da elde etmiş olabilir.
EK 2. İmparatorluk III ön izlemesi.
(AKMAN, Beyazıt. (Kasım 2012). İmparatorluk II Son Sefarad (Sf 649-652), Epsilon Yayınları, İstanbul).
“…Kız hızla koşuyordu.
Korkudan ve yorgunluktan soluk soluğa, kan ter içindeydi. Bardaktan boşanırcasına yağan yağmur işini hiç kolaylaştırmıyordu. Yaklaşık yarım saattir yol aldığı tarlalardaki çamurlu topraklara bata çıka hiç durmadan koşmuş, rastıkları toprakla dolmuş, eteğinin altındaki rengârenk basma şalvarı çamur karasından siyaha çalar olmuştu. Oysa o, büyükannesinin onun için diktiği bu güzelim basmayı bugün ilk defa giymişti. Bugün onun için özel bir gündü. O, ne hayal etmişti, ne bulmuştu.
Şimdi bir de kolundaki çamurlardan dışarıya sızan kırmızılık vardı ki, kolundaki kesik yaranın iyiden iyiye derin olduğunu gösteriyordu. Ufak tefek gözlerini gökyüzünde gezdirdi, kurşuni bulutlarla göz göze geldi.
"Allah’ım, yardım et! Ne olur Allah’ım yardım et!" diye yakarıyordu. Gözlerinden çıkan damlalar yüzünü ıslatan yağmurla karışıyordu.
Kaçmaya devam etti. Önünde uzanan bir ekin tarlasına geldiğinde durdu. Arkasında bıraktığı vadiye baktı. Yokuşu henüz çıktığı için önce kimseyi göremedi. 'İzimi kaybettirdim Allah’ım! Şükürler olsun, beni artık bulamasınlar!' demesine kalmamıştı ki, önce bir buhar, sonra da bir miğfer belirdi vadinin ucunda. Şövalyenin dörtnala koşan atının burnundan çıkan nefes, üstündeki savaşçının zırhına doğru yükseliyordu. Adamın zırhı gökyüzündeki kurşuni bulutlarla aynı renkteydi. O, yamacı çıkar çıkmaz hemen ardından bir ikinci şövalye daha belirdi. O da, diğeri gibi atının böğrüne mahmuzları hiç acımadan geçiriyordu.
Kız bir kere daha yıkıldı ama kendini hemen toparlayıp, belki izimi kaybettiririm umuduyla boyları kendisini aşan ekinlerin arasına daldı. Yerini belli etmemek için ayaklarının uçlarına basa basa, ekinlere zarar vermemeye çalışıyordu. Tarlanın ortasına geldiğinde yere eğildi ve sessizce beklemeye başladı. 'Ne olur Allah’ım! Yalvarıyorum beni kurtar!' diye içinden geçiriyor, kalbi yerinden fırlayacak gibi atıyordu.
İki şövalye ekinlerin başına geldiklerinde durdular. Miğferlerinin ince vizörleri arasından etrafı taradılar.
'Sen bu taraftan git! Ben de güney tarafını kontrol edeceğim" diyerek önde giden şövalye yanındakine emir verir gibi eliyle işaret etti. Bu, onun üstat, diğerinin de yamağı olduğunun göstergesiydi. Hâlbuki ikisi de birinci sınıf birer savaşçı görünümündeydi. Atlarının koşum takımları ve kılıçlarının kabzalarındaki işlemeler göz kamaştırıyordu. Yağmur suyu gümüşü iyice parlatıyor, bu iki savaşçıya uhrevi bir görünüm
kazandırıyordu.
İkili, tarlanın içine girdiklerinde bir süre ağır ağır ilerlediler. Gözleriyle ekinlerin arasını süzdüler. Atların nalları başakları ezip geçiyordu. Kız, nefesini tutmuş, vücudunu iyice yere vermiş, yüzünü de çamura dayamıştı. İçinden bildiği ne kadar sure ve ayet varsa okuyor, kurtulmak için yalvarıyordu. Bu şövalyelerin ona neler yapacaklarını düşündükçe çıldıracak gibi oluyordu.
Uzaklarda bir yerden güm güm hafif bir ses işitiyordu ama bunun tam olarak ne olduğunu anlayamadı. Gök gürültüsü olsa gerekti. Bu sırada emir veren şövalye başaklardan bazılarında kırmızı kan lekesini gördü ve diğerine sessizce işaret ederek onun bulunduğu tarafa gelmesini söyledi. Kan izini takip ettiğinde yerde yatan kızın tam tepesine gelmişti. Kız, at nallarını işitir işitmez son bir can havliyle ayağa sıçradı ve hızla koşmaya başladı. Tüm hayatı, namusu, ırzı, her şeyi ama her şeyi bu koşuya bağlıydı. Şövalyeler hemen atlarını mahmuzladılar. Atlar o kadar güçlüydüler ki önlerine çıkan ekinleri birer tırpan gibi yere savuruyorlardı. Kız arkasında parçalanan başakları sanki birer top gümbürtüsü gibi işitiyor adamlarla arasındaki mesafenin kapandığını anlıyordu.
Kız ekinlerin arasından çıkıp da önünde uzanan yaylalara vardığında hayatının son anlarına geldiğinden emindi. Korkudan önündeki taş parçasını görmedi ve ona takılarak yüzükoyun yere yığıldı.
Sonra bir şey oldu. Hiç kimsenin beklemediği bir şey oldu. Müthiş bir gök gürültüsü, kulakları sağır eden bir gürültü duyuldu.
Şövalyeler kızın tam başına varmışlardı ki bu gürültüyle birlikte atlar irkildi, bir tanesi şaha kalktı. Atın üstündeki usta bir savaşçı olmasa şimdiye çoktan çamuru boylamıştı.
Etraf şimşeklerle bir kere daha aydınlanırken iki savaşçı oldukları yerde donakaldılar. Kız neden onların hala bir şey yapmadıklarını, neden kendisine saldırmadıklarını merak ediyordu. Başını yerden kaldırdı. Karşısına baktı. Gök gürültüsü ve şimşeklerin eşliğinde karşısında O’nu gördü. Az ötede bir gölge yükseliyordu.
Genç adam sanki semadan inmiş bir melek gibi göründü ona. Hâlbuki yüzündeki sert ifade bir cehennem zebanisininkinden farksızdı. Kız kendini toparladığında genç adamın odun kütükleriyle çevrili olduğunu, ekinlerin arasında işittiğinin balta sesi olduğunu anladı.
Genç adam bir elinde balta diğer eli yumruk hareketsiz bir şekilde atlarının üstündeki şövalyelere bakıyordu.
"Bu, 'o' mu?" diye sordu şövalyelerden biri diğerine'. Endişelendiğini belli etmemek ister gibiydi. Ama adamın çoktan elleri
titremeye başlamıştı.
Kısa bir aradan sonra diğer şövalye cevap verdi:
"Bilmiyorum... Buraya kadar yaklaştığını tahmin etmiyorum. 'O' olmasına imkân yok... Olsa olsa çapulcu bir göçebedir. Hem bana bir şey yapmayı göze alamaz.
"Emin misin?" diye sordu diğeri. Korkuyla yutkundu.
Üstat şövalye karşısındaki adamı bir kez daha süzdükten sonra atını mahmuzladı ve kızın yanından geçerek hasmının karşısına geldi. Hiçbir uyarıda bulunmadan belindeki uzunluğu iki metreye varan bir karış kalınlığındaki kılıcını çekti ve adamın boynuna çalmaya hazırlandı. İşini şansa bırakmaya hiç niyeti yoktu.
Arkada kalan şövalye ise tüyleri diken diken olmuş, karşısında cereyan eden manzarayı izliyordu. O daha harekete geçemeden Türk yerinden fırlamış, inanılmaz bir hışımla şövalyenin üzerine, üstelik tam atının üzerine fırlamıştı. Bu nasıl bir hızdı? Bu nasıl bir çeviklikti. Savaşçı, havada uçanın kanatlanmış bir zebani olduğuna yemin edebilirdi. Hayatı boyunca onca savaşa katılmış, yüzlerce insan öldürmüştü. Ama karşısındaki adama kadar hızlı ve öfkeli hareket edenini hiç görmemişti.
Yerdeki kız gibi olup biteni izleyen savaşçı ne yapması gerektiğini düşünüyordu ki, arkadaşının kellesi atının ayakları altına yuvarlandı.
Türk, şimdi onun üstüne geliyordu. Yüzü şövalyenin kanına boyanmıştı.
Evet, bu hiç şüphesiz “o”ydu
Şövalye, sadece kendininkinin değil, tüm dünyanın kaderinin değişmek üzere olduğunu derinden derine hissetti…”
KAYNAKÇA
AKMAN, Beyazıt, (2012). İmparatorluk II Son Sefarad, Epsilon Yayınları, İstanbul. ARMUTCI, Bayram, (2016), “Matte Painting Tekniğinde Uygulama Sorunlarının
İncelenmesi ve Çözüm Önerisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya, s 23-33.
ERKILIÇ, Hakan. (2017) “Dijital Sinema Teorisi Üzerine: Akışkan Sinema ve Akışkan Sinema Teorisi,” Sinefilozofi Dergisi, ISSN:2547-9458 Vol/Cilt: 4, s 67 KARASAR, Niyazi, (1994), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayınları, Ankara KÜÇÜKERDOĞAN, Bülent, (2010), Sinemada Kurgu ve Eisenstein, Hayalbaz Kitap,
İstanbul: s. 29
ORAN, Emre ve Mahmut AYHAN, (2016), “Bilgisayar Oyunları ve Sinema Sektöründe Konsept Tasarım Çalışmaları Üzerine”, Görsel İletişim Tasarımı
ve Animasyon, Mercin, Levent (Ed.). Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara:
s.95
ORAN, Emre, (2016), “Bilgisayar Oyunları için Konsept Tasarım Sürecinde Dijital Boyama Teknikleri ile İllüstrasyon Uygulamaları; Sorunlar ve Çözüm önerileriyle Bir Tasarım Uygulaması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
ÖNDER, M. Özdem. (2012) “Dijtal İletişim Çağında Belgesel Sinema: “Gerçekliğin Yeniden İnşası”, Yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Sinema Anabilim Dalı, Ankara, s 367
Elektronik Kaynaklar:
Anonim, http://www.eba.gov.tr/sozluk/Yap%C4%B1m (04.01.2018)
Araştırmacının çalıştığı film projesi, http://www.imdb.com/title/tt5944496/? ref_=nv_sr_1 “Christmas Homecoming” 2017 (22.11.2017)
ATAKAN, Zeynep Özbatur; (2012), http://yapimlab.blogspot.com.tr/2012/01/film-
BUTTİGİEG, Gillian. (2015), “Behind The Scenes of “El Principe”, https://stargatestudios.net/malta-news/ , (12.12.2017).
COEN, Ethan. (2017), “Hollywood’un Nasıl Çalıştığını Görün”. https://www.adobe.com/tr/creativecloud/video/pro-video-tools.html?promoid =ZP46FD34&mv=other, (14.12.2017).
EİSENSTEİN, Sergey M., Kurgu Yöntemleri - Film Biçimi, Çeviren: Nijat Özön,
http://www.sinematek.org/sinebilgi/sinebilgi-kurgu/81-kurgu3.html
(30.12.2017).
EYİKAN, Ayhan, (1973). Film Yapımı, Yönetimi, Tekniği, Emek 60 sk.101/2, Ankara
FERHAT, Savaş, (2010), ww.kameraarkasi.org/makaleler/makaleler/digitalsinema.doc,
(18.12.2017).
HULLFİSH, Steve. (2008), Digital Color Correction, s. 1-25 (PDF Linki:
https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1& ved=0ahUKEwiy15uwyILZAhWD6CwKHU3qDXoQFggoMAA&url=ftp%3A%2 F%2Fvietchigo.myds.me%2Flibrary%2Fbook%2FColor%2FDigital_Color_Co rrection_by_Steve_Hullfish.pdf&usg=AOvVaw1MStLIUI38Swln-s9LeE4y) s. 1-
25
LERMİ, Caner Uğur; http://www.azizmsanat.org/2016/05/13/sinemanin-yapim- asamalari-caner-ugur-lermi/ (06.08.2017).
Mad Max Shooting Schedule First Day of ShootingMonday, October 24th, 1977
http://www.madmaxmovies.com/production-archive/mad-max/schedule/first- day-of-shooting.html (26.12.2017).
MİLLER, Tim, (2016), https://blogs.adobe.com/creativecloud/deadpool-comes-alive-
with-explosive-action-and-dark-comedy/, (15.12.2017).
PAL/SECAM-NTSC, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2013) TV Renk ve Sistem Kontrol Katı s. 9-12 (PDF Linki: www.megep.meb.gov.tr /mte_program_ modul/moduller_pdf/Tv%2520Renk%2520Ve%2520Sistem%2520Kontrol%252 0Kat%25C4%25B1.pdf+&cd=3&hl=tr&ct=clnk&gl=tr (14.02.2018).
Sinematek, http://www.sinematek.org/sinebilgi/sinebilgi-kurgu/79-knedir.html (30.12.
2017)
Sinematek, Kuleshov Deneyi, http://dearlovesfilmthoughts.blogspot.com.tr/ 2016/07/the-kuleshov-effect.html (Erişim:30.12.2017)
Türk Dil Kurumu Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama= gts&guid=TDK.GTS.57b6f4fe64d607.60719617 (19.08.2017)
ZAMMIT, Frank, (2015) “Behind The Scenes of “El Principe”, https://stargatestudios.net/malta-news/ , (18.12.2017).
DİZİN -F- Film, v, 11, 12, 42, 54 -H- Hikaye tahtası, 38 -K- Kenar kesme, 33 Kompozisyon, 38, 53 Kurgu, vii, 19, 20, 45, 64 -R- RGB Denge, x, xi, 26, 27, 36, 47 -V- Varlıklar, 30, 31