FİLM YAPIMLARINDA YAPIM SONRASI (POST PRODUCTION) AŞAMALARI VE
UYGULAMA ÖRNEĞİ (Yüksek Lisans Tezi) Alperen Tonyukuk AYHAN
T.C.
DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
Grafik Anabilim Dalı
Yüksek Lisans Tezi
FİLM YAPIMLARINDA YAPIM SONRASI
(POST PRODUCTION) AŞAMALARI
VE UYGULAMA ÖRNEĞİ
Danışman:
Yrd. Doç. Dr. Nazik Çelik YILMAZ
Hazırlayan:
Alperen Tonyukuk AYHAN
Kabul ve Onay
Alperen Tonyukuk AYHAN’ın hazırladığı “Film Yapımlarında Yapım Sonrası (Post Productıon) Aşamaları ve Uygulama Örneği” başlıklı Yüksek Lisans tez çalışması, jüri tarafından lisansüstü yönetmeliğinin ilgili maddelerine göre değerlendirilip oybirliği / oyçokluğu ile kabul edilmiştir.
.../.../2018
Tez Jürisi
İmza Kabul Red
Doç. Dr. Levent MERCİN
Yrd. Doç. Dr. Nazik Çelik YILMAZ (Danışman) Yrd. Doç. Dr. Güllü YAKAR
Doç. Dr. Ayhan KAHRAMAN Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü
Yemin Metni
Yüksek lisans tezi olarak sunduğum “Film Yapımlarında Yapım Sonrası(Post Productıon) Aşamaları ve Uygulama Örneği” adlı çalışmanın tarafımdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yaralandığım kaynakların kaynakçada gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumla doğrularım.
.../.../2018
Özgeçmiş
Alperen Tonyukuk Ayhan 1980 yılında Kütahya’da doğdu.
Gölcük Dumlupınar İlkokulundan sonra Gölcük Anadolu Lisesi üçüncü sınıfında iken ailesinin taşınması üzerine Kütahya Ali Güral Lisesine nakil yaptırarak orada lise öğrenimini tamamladı.
1998-2000 yıllarında Selçuk Üniversitesi Veterinerlik Fakültesinde, 2000-2003 yıllarında Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümünde öğrenci oldu.
2010 yılında D.P.Ü.-İ.İ.B.F. İktisat bölümünden mezun oldu.
Halen Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Grafik Anasanat Dalında Yüksek Lisans Eğitimi öğrencisidir.
Onbeş yılı aşkın süredir, görsel efektörlük, grafik, renklendirme, yönetmenlik ve ekonomi alanlarında etkin bir şekilde rol almaktadır. Sinema ve TV konularına olan merakı ile kendini bu konularda yetiştirmiş, yerli ve yabancı birçok projeye iştirak etmiş, bu projelerde sektörün farklı ünvanları ile yer almıştır.
VFX sanatçısı olarak ilk yabancı uzun metraj görev iştiraki A.B.D. uyruklu Chromskull: Laid To Rest 2 oldu. Bu deneyimi süpervizörü Ikuo Saito’ya borçludur. Saito, Ayhan’ın bu alandaki yolunu açmış oldu. W.E.R. , Welcome Home Warrior, Teen Wolf, Wilfred, S.S.H.H., Spotted In Atlantis, Torun Center, Batı Şehir ve daha birçok projede sorumluluk üstlendi.
Halen Yüksek Lisans Öğrenciliği ile birlikte sinema ve reklam sektöründeki görevlerini aktif bir şekilde sürdürmektedir.
ÖZET
FİLM YAPIMLARINDA YAPIM SONRASI(POST PRODUCTION) AŞAMALARI VE UYGULAMA ÖRNEĞİ
Alperen Tonyukuk AYHAN
Yüksek Lisans Tezi Grafik Anasanat Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Nazik Çelik YILMAZ
Şubat, 2018, 68 sayfa
Bu çalışmada; film yapımlarının yapım sonrası (postproduction) aşamalarının incelenmesi amaç edinilmiştir. Bu amaca bağlı olarak film yapımı sonrası, bir filmin yapımına katkısı olan kişileri ve rollerinin ortaya konulması ile yapımcıların yapım sonrası ekiple uyumlu bir işbirliği içinde olmalarının gerekliliği üzerinde durulmuştur. Elde edilen bulgular doğrultusunda örnek bir kısa film hazırlanmıştır.
Araştırma sürecinde sinema filmlerinin yapım aşamaları genel olarak tanıtılmış, “film yapım” kavramı üzerinde durularak kavramsal bir çerçeve oluşturulmuştur. Film yapımlarında dijital teknolojinin kullanılmasının, masaüstü çalışmalarıyla seyirciyi etkileme ve izlenebilirlik derecesi kazandırılmasında yapımcılara sağladığı kolaylıklara değinilmiştir. Filmin senaryosuna uygun mekân, zaman ve süreç açısından etkin çözümler sağlanabildiğine işaret edilmiştir.
Araştırmada elde edilen bulgulara göre, filmin izlenebilirlik kalitesi yapım sonrası ekibinin kendi aralarındaki ve yönetmenle olan iş birliktelikleriyle ilgili olmaktadır. Masaüstü ekibinin yazılımları kullanmadaki becerilerinin önemine değinilerek, buna uyulmadığı takdirde tuhaf görüntülere ve emek israfına yol açacak sorunların yaşanabileceği belirtilmiştir. Elde edilen verilere göre örnek bir kısa film hazırlanmış ve film yapımcıları ile tasarımcılara bu yönde önerilerde bulunulmuştur.
ABSTRACT
POST PRODUCTION PROCESS AND PRACTICE EXAMPLE IN FILM PRODUCTION
Alperen Tonyukuk AYHAN M.A. Thesis, Department of Graphic Supervisor: Asst. Prof. Dr. Nazik Çelik YILMAZ
February, 2018, 68 pages
The purpose of this study was to examine the post-production stages of filmmaking. Depending on this purpose, it's been dwelled on essentialness of contributers and their roles, collaboration of the producers with the entire postproduction team. A sample short film was prepared in the direction of the findings obtained.
In the research proccess, the stages of film production was introduced in general and a conceptual framework was established by focusing on the concept of "Film Production". The use of digital technology in film productions has been touched upon as a convenience to the producer in terms of influencing the audience and watchability degree of the movie.. By this way, it's been pointed out, effective solutions can be provided in terms of environment, time and proccess.
According to the findings obtained in the research, the quality and watchability of film are related to the co-operation of the post-production team with each other and with the director. The importance of the skills of the desktop team in using the software has been pointed out, and if it is not observed, it can be said that there may be problems that cause strange visuals and waste of labor. A sample short film was prepared according to the obtained results and suggestions were made to producers and designers.
İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET... v ABSTRACT ... vi İÇİNDEKİLER ... vii TABLOLAR LİSTESİ ... ix RESİMLER LİSTESİ ... x KISALTMALAR ... xii GİRİŞ ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM FİLM YAPIMLARINDA YAPIM SONRASI (POST PRODUCTION) AŞAMALARI 1.1.YAPIMVEYAPIMAŞAMALARI ... 9
1.1.1. Yapım/Üretim Öncesi (Preproduction) ... 11
1.1.2. Yapım/Üretim (Production) ... 12
1.1.3. Yapım/Üretim Sonrası (Postproduction) ... 13
1.2.YAPIMSONRASI(POSTPRODUCTION)AŞAMALARI ... 17
1.2.1. Ham Çekim Kurgusu (Draft Cut) ... 19
1.2.2. Detaylı Kurgu (Locked Cut) ... 20
1.2.3. Renk Düzeltmesi (Color Correction) ... 25
1.2.4. Görsel Etkilerin (Efektlerin) Hazırlanması ve Uygulanması ... 28
1.2.5. Görsel Etkilerin (Efektler) Renk-Işık Eşleştirmesi (Color-Light Matching) ... 35
1.2.6. Renk Stili Oluşturma (Color Grade/Style) ... 35
1.2.7. Çıktı Alma (Rendering) ... 36
İKİNCİ BÖLÜM UYGULAMA FİLMİNİN YAPIM SÜRECİ 2.1.UYGULAMAFİLMİNİNSENARYOSUVEHAMÇEKİMLERİN YAPILMASÜRECİ ... 38
2.1.1. Hikâye Tahtası (Storyboard) ... 38
2.1.2. Oyuncuların Hazırlanması ve Provalar ... 40
2.1.3. Mekânların Bulunması ve Hazırlanması ... 42
2.1.4. Çekim ... 44
2.2.UYGULAMAFİLMİNİNYAPIMSONRASI(POSTPRODUCTION) İŞLEMLERİ ... 45
2.2.1. Ham ve Detaylı Kurgu ... 45
2.2.3. Eklemelerin (Efektler) Hazırlanması ve Uygulanması ... 47
2.3.UYGULAMAFİLMİNİNÇIKTISI(RENDER) ... 53
BULGULAR ... 54
SONUÇ VE ÖNERİLER ... 57
EKLER ... 58
KAYNAKÇA ... 65
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa
Tablo 1.1: Çekim Programı ... 13
Tablo 1.2: Yapım Sonrası Aşamalar ... 19
Tablo 1.3: Yapım Süreci Ekibinin Görevleri ... 23
Tablo 1.4: Kesmelerin Son Durum Tablosu. ... 24
Tablo 1.5: Teslim ve Kaynaklar Bilgisi. ... 24
Tablo 1.6: Ekip Bilgileri ve Performansları. ... 25
RESİMLER LİSTESİ
Sayfa
Resim 1.1 Rulo Film Kullanan Kamera İle Film Yapımı İş Akışı ... 10
Resim 1.2. Dijital Teknoloji Kullanılarak Sinema Filmi Yapımı ... 10
Resim 1.3: İnsan Figürü Kurgulaması/Karakter. ... 14
Resim 1.4: Kuleshov Deneyi ... 15
Resim 1.5: Stüdyoda Yapılan Ham Kurgu Aşaması. ... 20
Resim 1.6: Detaylı Kurgu. Kurgu İşlemlerinin Tamamının Sonlandırılması. ... 22
Resim 1.7: Çekim Esnasında Yapılan Ham Kurgu Aşaması ve Kullanılan Donanımlar. ... 22
Resim 1.8: BW-RGB Dengelemesi ... 26
Resim 1.9: BW-RGB Dengelemesi Yapılmış Çiğ (Raw) Görüntü. ... 27
Resim 1.10: BW-RGB Dengelemesi Yapılmış Renkleri İşlenmiş Görüntü. ... 27
Resim 1.11: Storyboard Aşaması ve Son Halleri ... 29
Resim 1.12: Kesmeler ... 30
Resim 1.13: Hazır Edilmiş Varlıklar ... 31
Resim 1.14: İzleme çeşitleri, örnek kullanım alanlarına göre gösterilmektedir. ... 32
Resim 1. 15: Kesme İşlemleri Önekleri ... 34
Resim 2.1: Hikâye Tahtası (Storyboard) ve Sonlandırılmış Sahneler (Final Scenes) ... 38
Resim 2.2: Hikâye Tahtası (Storyboard) ve Sonlandırılmış Sahneler (Final Scenes) ... 39
Resim 2.3: Hikâye Tahtası (Storyboard) ve Sonlandırılmış Sahneler (Final Scenes) ... 39
Resim 2.4: Prova ve Hazırlık Anlarından Kareler ... 40
Resim 2.5: Prova ve Hazırlık Anlarından Kareler... 41
Resim 2.6: Mekan Araştırma Anlarından Kareler ... 42
Resim 2.7: Mekân Araştırma Anlarından Kareler ... 43
Resim 2.8: Mekan Araştırma Anlarından Kareler ... 43
Resim 2.9: Kamera Arkası Anlarından Kareler ... 44
Resim 2.10: Kamera Arkası Anlarından Kareler ... 45
Resim 2.11: RGB Dengelemesi Yapılmamış Çiğ (Raw) Görüntü ... 47
Resim 2.13: “IMP_001_001” isimli kesmenin, sonlandırılmış kesme (final shot) haline
gelebilmesi için gerekli varlıklar (assets) ... 48
Resim 2.14:, “IMP_036_001” isimli kesmenin, sonlandırılmış kesme (final shot) haline
gelebilmesi için gerekli varlıklar (assets) ve Kenar Kesme (roto – key out) ... 49
Resim 2.15:, “IMP_020_001” isimli kesmenin, sonlandırılmış kesme (final shot) hali ve
RGB dengeli çiğ kesme (raw shot) hali gösterilmiştir. ... 50
Resim 2.16: “IMP_020_001” isimli kesmenin, sonlandırılmış kesme (final shot) hali ve
RGB dengeli çiğ kesme (raw shot) ... 51
KISALTMALAR
GİRİŞ
İzlenebilen bir filmin ortaya çıkışı birçok kişi ve faaliyetin ortak sonucuna bağlıdır. Öncelikle filmin bir senaryosu olmalıdır. Senaryoyu okuyup değerlendiren bir yapımcının filme karar vermesi ve bir yönetmenle anlaşması, filmin amacı ve felsefesinin belirlenmesi gereklidir. Filmin çekim mekânı, zamanı, oyuncular, alt yönetmenler, kameramanlar, set işçileri, ulaşım ve yemek gibi nesnel ve öznel ihtiyaçların giderilmesi bir yatırım olarak planlanmalıdır. Ayrıca çekilen filmin gösterime hazırlanması, kurgu ve montaj işlemleri farklı bir çalışma ortamını gerektirir. Filmin bir de pazarlama işlemleri yapılmalıdır. Bütün bu işlemler aylar süren bir uğraşın sonunda seyircinin önüne izlenebilir bir yapım olarak gelir.
Araştırmaya konu olan işlem bu süreçlerin kurgu ve montaj olarak da adlandırılan çekim sonrasındaki işlemlerdir. Literatürde yapım sonrası (post production) olarak kavramlaşmış olan bu işlemler, görüntü kaydedici özelliği olan şerit filmlerin negatiflerinin kesme-ekleme ve bindirilmesi yöntemleriyle titizlikle yapılmaktaydı. Daha sonraları ise, teknolojinin de gelişmesi ile bu negatifler taranarak bilgisayar ortamına aktarılmış, işlem gördükten sonra tekrar negatiflere dönüştürülmek suretiyle film rulolarında yerlerini almışlardır. Ancak yakın zaman önce sayısal (dijital) kameraların çekimlerde kullanılmasıyla bilgisayar ortamına aktarılarak işlem yapılmaktadır.
Erkılıç; (2017) akışkan sinema teorisi ve kavramlaşmasını inceleyen bir makalesinde, sinemayı felsefi bir düşünsel alan olarak inceleyen Frampton’un dijital teknolojilerin sinema filmleri yapımında kullanılması üzerine yaptığı yorumdan bahseder. Bu yoruma göre dijital sinema “yeni bir akışkan film-düşünme biçimini” haber vermektedir. Bu yeni akışkan imaj sinemacıların, kurmacaların kaydedilmiş gerçekliği değiştirmesini mümkün kılarken, tamamen animasyon (canlandırma) olan gerçek sahneler eklemelerine de imkân vermektedir. Bu “yenidünyalar yaratma değil, gerçek dünyayı görme biçimimizi yenileme” meselesidir. Bu yoruma göre sinema film yapımlarındaki yenilenen teknolojinin görme biçimimizi de yenilediği söylenebilir.
Sayısal (dijital) teknolojideki gelişmeler film yapımcılığını önemli ölçüde etkilemiştir. Rulo film üzerine kayıt yapan kameralar yerine sayısal kayıt alan kameraların kullanılması ve bilgisayar ortamında program yazılımlarıyla film yapımının
gerçekleştirilmesi mümkün olabilmektedir. Artık sayısal teknolojiler film yapımının hazırlanması, sürdürülmesi ve sonrası işlemlerde kazanılmış kolaylıklar olarak yer almaktadır. Filmin hikayesinin çekim sahnelerini gösteren hikaye tahtasının (storyboard) hazırlanması, parça/tanıtım (fragman) çekimleri, kurgulama, eşleştirmeler, renk dengelemeleri masaüstü çalışma olarak bir ekip tarafından stüdyoda işlenebilmektedir.
Önder’e (2012) göre 1963–73 yılları arasındaki Vietnam Savaşı’nın aksine, Irak Savaşı’nın hemen akabinde sinemadaki temsilleriyle yoğun olarak karşılaşılmasının dijital teknolojilerle ilgisi bulunmaktadır. Vietnam savası boyunca üretilen propaganda ve eğitim amaçlı belgesel filmlerin Avcı (The Deer Hunter, 1978), Kıyamet (Apocalypse
Now, 1979) Stanley Kubrick’s Full Metal Jacket (1987) ve Stone’un Mufreze (Platon,
1986) gibi savaştan sonraki yıllarda gösterilebilmiştir. Savaştaki askerlerin deneyimlerini ele alan kurmaca filmlerin ise ancak 1970 sonlarında üretildiği ve 1980’ler boyunca da devam ettiği görülmektedir. Oysa Irak savaşını konu alan filmler daha savaş bitmeden yapılmış ve Irak savaşı sinema tarihinde en çok filme alınan savaş olmuştur. Önder, bunun nedenini dijital iletişim ve sinema teknolojilerindeki yeniliklerin etkisine bağlamaktadır.
Ancak; sayısal teknolojilerin kullanımı bir filmin oluşum aşamalarını ortadan kaldırmamaktadır. Kazanılan kolaylıklar mekân, zaman, kayıt ve etkileme (efektler) olarak sıralanabilirse de filmin senaryosu, çekim hazırlıkları, set ortamı, oyuncular, kostüm, ses ve müzik ekleme, kurgu gibi bir çalışma düzeninin incelenmesi zorunlu olmaktadır. Bu bakımdan araştırmada film yapımı ile ilgili tüm aşamaların bilinmesine gerek duyulmuştur. Film yapımıyla ilgili alan yazın taramasında film yapımı konusunda kavramsal çerçeveyi oluşturacak yazılara bakmak gerekmiştir.
Film yapımı Atakan’a (2012) göre; bir filmin oluşum süreci “yedi aşamadan geçtiği ve bunun kolay bir süreç olmadığı” yönünde yorumlanmaktadır. Ona göre bu aşamalar: “a) Fikir, b) Proje, c) Proje Projelendirme, d) Ön Hazırlık, e) Çekim, f) Yapım Sonrası (Post Production), g) İzlenebilir bir kopyanın üretilmesi olarak sıralanmaktadır. Aşamalarla ilgili olarak da, “filmin en önemli aşaması ‘çekim’ aşaması gibi gözükse de, her aşaması ‘çekim’ aşaması kadar önemlidir” diyerek, Türkiye’de ‘çekim’ aşamasının ‘film yapımı’ olarak nitelendirilmesinin yanlış bir algı olduğunu belirtmektedir.
“Çekim” aşamasının tek başına “film yapımı” olarak nitelendirilmesi eksik bir algıdır. Sinema üzerine yazıları olan Caner Uğur Lermi ise sinema filmi yapımını pre-production (yapım öncesi), pre-production (yapım) ve post-pre-production (yapım sonrası) olmak üzere üç ana aşamada olduğunu belirttikten sonra bunların ayrıntılarını açıklamaktadır. Lermi’ye (2016) göre; pre-production aşamasında senaryo yazımı, storyboard yapımı, çekim-ışık-ses vb. ekiplerin hazırlanması, çekim mekânının seçilmesi, oyuncuların belirlenmesi gibi hazırlıklar yapılmaktadır. Production aşamasında film artık çekilmektedir ve zamanın çok iyi kullanılması gerekir. Maliyet bu aşamada yükselir ve kamera hareketleri görselliği ortaya çıkarır. Post-production aşamasını ise çekilmiş filmin kurgu veya montajının yapıldığı bir işlenme süreci olarak anmaktadır. Bu aşamada filmin dijital ortamda kesme, ekleme ve eşleştirme işlemleri yapılmaktadır. Lermi’nin açıklamalarına göre “film yapımı” bir sürecin nitelenmesidir.
Eyikan (1973); makara film çekimleriyle ilgili olarak film yapım, yönetim ve tekniğini anlattığı kitabında filmin oluşmasını üç aşamalı bir sürece bağlamakta ve bunları çevirim öncesi, çevirim ve çevirim sonrası olarak kavramlaştırmaktadır.
Çevirim öncesinde; filmin konusu, amacı, konunun niçin filmle anlatılması gerektiği, filmin siyah-beyaz veya renkli oluşu, filmin türü (öykülü-öğretici-belgesel-haber-gezi-bilimsel-reklam ve tanıtım), hedeflenen seyircisi, süresi, filmin nerede ve nasıl gösterileceği yapımcı tarafından değerlendirilerek filmin temel görevlileri belirlenir ve bir yapım planı hazırlanır. Anafikir (thema) ortaya konur ve özet (snopsis) yazılır. Filmin ayrıntılı öyküsü (treatment) hazırlanır. Çevirim senaryosu (shooting script) yazılır. Filmin resimle öyküsü (story board) yapılır. Döküm (breakdown) ve çalışma tablosu (shooting schedula) oluşturulur. Günlük döküm çizelgesi (call sheet) ile çalışmaya hazır hale gelinmiş olur.
Çevirim sürecinde; çevirim takımları (film rulosu, mercekler ve objektifler, kameralar, aydınlatma araçları, ışıklama ve ışıkölçerler, film çeviriminde kullanılan süzgeçler (filters) kullanılmaya başlanmıştır. Perdede oluşacak görüntünün kompozisyonu, seyirciyi ilgi merkezine yöneltecek niteliklere göre oluşturulur. Rulo filmlerle çevirim sessiz ve sesli olmak üzere iki türlü yapılmaktadır. Bu süreçte film yönetimi ile ilgili temel beceriler devrededir ve kurallara uygun kamera hareketleri ile görüntü çekimleri yapılmaktadır. Profesyonel ve amatör oyuncular rollerini oynarken
ortaya çıkabilecek sorunlar yönetmenin ustalığına göre çözülür. Sahne dekorları konuya göre gerçek veya gerçeğe yakın ya da gerçek dışı olabilmektedir. Dekor malzemeleri hazırda tutulur. Makyaj yine bu sürecin önemli bir niteliğidir. Makyaj düz, düzeltici ve karakter makyajı olarak uygulanır. Grafiksel ögeler de bu süreçte yerlerine konur. Çekim sırasında özel etkiler yapılabilir. Bunlar yavaşlatılmış veya hızlandırılmış hareket, kısaltılmış zaman, kamerayı durdurma, tersine hareket, cam çekimi, bindirme, hayal elde etme, geriden gösterim, canlandırma, hareketsiz örtü, görüntüyü durdurma, hareketli örtü gibi etkilerdir. Çekimin tamamlanması ile filmler laboratuvara gönderilir.
Çevirim sonrası sürecinin ilk işlemi laboratuvarda orijinal filmin görüntüsünün ortaya çıkarılmasıdır. Birinci banyoda ortaya çıkan görüntü ikinci banyoda sabitlenir. İkinci işlem olarak negatif film kurgu için kesim ve ekleme işlemlerine tabi tutulur. Bu sırada bir takım ışık ayarları yapılır. Laboratuvarda kimya ve onarım bölümleri yer alır. Bu aşamada çok titiz bir çalışma disiplinine uymak zorunluluğu vardır. Bir takım düzeltme ve onarımların ardından pozitif kopyaların basılması ile film gösterime hazırlanmış olmaktadır.
Yukarıdaki anlatımlara göre; film yapımı Yapım Öncesi (Preproduction), Yapım (Production) ve Yapım Sonrası (Postproduction) olmak üzere üç ana aşamada gerçekleşen bir süreçtir. Ayhan Eyikan’ın rulo filmlerin kullanıldığı sinema filmi yapım sürecini çevirim öncesi, çevirim ve çevirim sonrası kavramlarıyla açıklamasının, görüntünün kaydedilmesi işlemine dayandığı söylenebilir. Fakat işlem aşamalarında aynı amaca yönelik işlemleri açıklamış olması “film yapımı” kavramında ortak bir nitelenme olduğunu göstermektedir.
Problem durumu
Film yapımının aşamalar halinde ilerleyen bir süreç olması yanında, bu süreci oluşturan aşamaların birbiriyle ilişkisinin ve geçişlerin nasıl gerçekleştiğinin de ortaya konulması gerekmektedir. Yapımlarda rulo film yerine dijital teknolojilerin kullanılmasının film yapımı sürecine olan etkisini açıklamak için de bu zorunlu görülmektedir. Film yapım sürecinin her aşamasında filmin temasına ve felsefesine uygunluğuna gösterilen titizliğin, filmin izlenebilirlik derecesinde etkili rol üstlendiği söylenebilir. Ancak araştırmada ele alınan asıl konunun yapım sonrası (postproduction) işlemlerinin olması dolayısıyla yapılan araştırma ve çalışmalar bu aşama etrafında
yoğunlaştırılmıştır. Yapım sonrası (postproduction) aşamasının önceki aşamaların sonuçlandırılmasına bağlı olması, diğer yapım aşamalarıyla ilintileyerek açıklanmasını da gerektirmektedir. Bu aşamada yapılan kurgu, montaj, ses ve müzik eklenmesi, eşleştirme, renk değerlerinin dengelenmesi, bir takım etkiler giydirilmesi (bindirme) gibi işlemlerin tamamlanması ile de sinema filmine izlenebilirlik niteliği kazandırılmaktadır.
Sinema sektöründe kurgu veya montaj olarak da anılan bu süreçte görev alan kişilerin niteliklerinin de tartışılması gerekir. Bu görevliler filmin mesajını ve felsefesini yansıtacak etkileri uygulayabilirler mi? Bunun için önceki aşamalarda yapılanların bilgi teknolojilerinin sağladığı imkânlar kullanılarak etkisi güçlendirilebilir mi? Dolayısıyla bu aşamada görev alan kişilerin bilgi, beceri ve iş birliği tutumları gibi niteliklerinin bulunması gerekliliği gibi sorular konunun eğitim boyutu olduğuna işaret etmektedir.
Senaryoya uygunluk açısından gerçek sahnelerin çekiminin mekân, zaman ve maliyet olarak yapımcıların teknoloji ile çözmeye çalıştığı sorunlar olduğu bilinmektedir. Tarihin derinliklerinde kalmış savaş, tufan, deprem ve sel felaketleri, bilim-kurgu ve tamamen hayal ürünü olan hikâyeleri konu alan filmlerin mekânı, insan ve diğer canlı türlerinin bu mekânlarda yer alması gerçek olarak imkânsızdır. Ancak yapımcılar bu sorunları çözmeye çalışmaktadırlar. Bu çözümlere örnek olarak; Jurassic Park (Yönetmen Steven Spielberg), The Matrix (Yönetmen Wachowsky Kardeşler), The Day After Tomorrow (Yönetmen Roland Emmerich), Avatar (Yönetmen James Cameron) örnek gösterilebilir. Sorunların çözümüne maketler ve yeşil perde önünde yapılan çekimlerin bilgisayar ortamına aktarılarak istenilen mekân ve zaman tasarımlarıyla katkıda bulunulduğu bilinmektedir. Bu durumda bilgisayar ortamı ve yazılımlar kadar bunları kullanacak görevlilerin varlığı da önemlidir.
Kameraman Savaş Ferhat; (2010) yayınladığı bir makalesinde, artık film sinemasının yerine sayısal (digital) sinema kavramının kullanılacağından bahisle, “Digital sinema kolaylıklar ve değişikliler getirse de sinema yapımı ve gösteriminin en azından şekil itibarı ile değişmediğini” ifade etmektedir. Ona göre film sektörünün gelişen teknolojileri kullanması neticesinde dijital sinema daha kolay daha hızlı ve daha ucuz olmaktadır. Düşük bütçeli firmalar, hatta öğrenciler ve amatörler bile dijital kameralar sayesinde sinema dünyasına girmektedir. Oscar ödülü alan ”Slumdog
Millionaire” filminin düşük bütçe ile yapılmış bir örnek olduğuna işaret ederek, bilgisayarda yapılan işlemlerin maliyeti düşüreceği ve zaman kazandıracağı yönünde görüş belirtmektedir. Sinema sektörünün artık bilgisayar ortamına daha çok yer vereceği gerçeği, sinemacılık ve tasarım eğitimini de etkileyebilir.
Sinema sektöründe gelişmiş ülkelerin yukarıda örneklerini verdiğimiz yapımlarında çalışan personelin nitelikleri dikkate alındığında, personel yetiştirme bir eğitim sorunu olarak ortaya çıkmaktadır. Sinema filminin sadece yapım sonrası değil tüm aşamalarında dijital teknolojilerden yararlanıldığı söz konusu olduğunda görev alacak kişilerin eğitimi ve yeni bilgi kaynakları gereklidir. Bilgi kaynağı oluşturmak da bir sorun olarak görülmektedir.
Kısaca belirtmek gerekirse; bu araştırmanın temel problemi yapım sonrası aşamaların incelenerek, dijital teknolojiler yoluyla film yapımına nasıl katkılar sağlanabilineceğinin/sağlandığının araştırılmasıdır. Bu katkılar mekân ve zaman kazanımı, maliyeti düşürme olarak öngörülmekte ise de yapım sonrasındaki etki bindirme ve giydirme işlemleridir. Yapım sonrası aşamada görev alan personelin bilgi, beceri ve iş birliği niteliklerinin ilişkisi de problemin nesnesi olarak ele alınmaktadır.
Araştırmadaki problem durumuna yönelik verileri, bir uygulama filmine dayandırmak gerekli görülmüştür.
Araştırmanın amacı
Yapım sonrası aşamalarda görev alan kişilerin kaliteli bir kurgu veya montaj çalışmasında üstlendikleri görevlerin bir filmin yapımına katkılarını örnek bir proje ile inceleyerek, yapım sonrası aşamanın rolünü belirtecek veriler elde etmek araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda elde edilen verilerin, alan eğitimcilerine kaynak olabileceği ve yapımcıların kurgucu veya montajcı ile uyumlu bir işbirliği içinde olmalarına dikkat çekilebileceği düşünülmektedir.
Araştırmanın önemi
Bu araştırma; sinema filmlerinin seyredilebilirliğinde yapım sonrası işlemler ile kurgu veya montajcıların yaptığı katkıları ortaya koyması, sinema sektörü ve eğitimi için kaynak olabileceği bakımlarından önem arz etmektedir.
Araştırmanın sınırlılıkları
Araştırma; sinema film yapımlarında yapım sonrası (post-production) aşamalarının “görüntü birleştirme-bindirme işlemleri (compositing)” ve buna dayalı yaklaşık 2 dakikalık bir uygulama filmi ile sınırlıdır. Kullanılan yazılımlar bakımından ise, kurgu aşamasında Adobe Premiere Pro, compositing aşamasında Adobe After Effects, Imagineer Systems Mocha Pro ile sınırlıdır.
Araştırmanın yöntemi
Araştırma alan yazın taraması ile konu hakkında bilgilendirmek ve buna dayalı bir uygulama örneği oluşturmak üzere modellenmiştir. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne kendi koşulları içinde tanımlanmaya çalışılır, geçmişte veya halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemek amaçlanır (Karasar, 1994: 77).
Başlangıçta sinema filmi konularındaki tez ve makaleler taranmış, film yapım süreci ile ilgili bilgiler derlenmiştir. Sinema filmi tarihçesine kurgu üzerinden değinilirken yapım ve yapım öncesine kısmi olarak yer verilmiştir. Ayrıca yapım sonrasının bilgisayar teknolojileri kullanımından önceki dönemlerine de çok az değinilmiştir. Bunun nedeni artık bilgisayar teknolojilerinin film yapımının her aşamasında kullanılıyor olmasıdır.
Yapım sonrası bilgiler, bazı filmlerin yapım sonrası görselleri ve çalışma tabloları ile uygulama filminin yapım ve yapım sonrası görselleriyle desteklenerek açıklanmış ve araştırmacının bizzat içinde yer aldığı çeşitli projelerden örnekler verilmiştir.
BİRİNCİ BÖLÜM
FİLM YAPIMLARINDA YAPIM SONRASI (POST PRODUCTION) AŞAMALARI
1.1. YAPIM VE YAPIM AŞAMALARI
“Yapım” değişik anlamlarda kullanılan bir kavramdır. Nitekim Türk Dil Kurumu kavramın değişik kullanımlarına açıklık getirerek; isim, imal-mal üretme, biyolojide özümleme, sinema ve televizyonda ise bir filmin çevrilmesi veya bir radyo, televizyon programının hazırlanması için gerekli çalışmaların tümü ve bu çalışmaların ürünü, prodüksiyon olarak belirtir (www.tdk.gov.tr/, 2017). Bir başka kaynakta (Anonim, www.eba.gov.tr/, 2017) ise değişik alanlarla ilgili açıklamaların yanında “Bir filmin çevrilmesi veya bir radyo, televizyon programının hazırlanması için gerekli çalışmaların tümü ve bu çalışmaların ürünü” olarak açıklanmaktadır.
Araştırmanın sinema filmleri üzerine olması dolayısıyla “yapım” kavramı, “bir filmin çevrilmesi için gerekli çalışmaların tümü ve ürünü” anlamıyla ele alınarak kullanılmıştır. Film düşüncesinin ilk belirdiği andan itibaren senaryo yazımı ve geliştirilmesi, bütçesi, destekleyici belirlenmesi, çekim sahneleri çizimleri, set ekibi ve oyuncuların belirlenmesi, çekim mekânı düzenleme, ulaşım, film çekim işleri, dekorlar, montaj, ses ve müzik ekleme vb. işlemler ile izlenme aşamasına kadar yapılan işlemlerin tümüne sinema sektöründe genel olarak “yapım” denilmektedir. İzlenme aşamasındaki filmin kendisi de “yapım” kavramıyla isimlendirilmektedir ki, burada “ürün” kavramı kastedilmektedir. “Yapım” kavramı “üretim” kavramıyla eş anlamlı olarak birbirinin yerine kullanılmaktadır. Böylece yapım kavramına hem bir sürecin, hem işlemin, hem de ürünün kastedildiği bir anlam yüklendiği görülmektedir.
Ancak sinema filmi konusunda “yapım” kendi içinde de bir sınıflama ile açıklanmaktadır. Bu süreç senaryo geliştirim, üretim öncesi, üretim, üretim sonrası ve dağıtım olmak üzere beş aşamada incelenebilir. Sinema Yapımcıları Meslek Birliği SE-YAP’ın yönetim kurulu başkanı Atakan (2012) ise; fikir, proje, proje projelendirme, ön hazırlık, çekim, post production ve izlenebilir bir kopyanın üretilmesi olmak üzere yedi aşamaya ayırmaktadır. Ayhan Eyikan’ın sinema filmi sürecini anlattığı kitabında “yapım” kavramının “film yapım sürecinin bütünü” olarak kullanıldığı görülmektedir.
Açıklamalardan anlaşıldığı gibi filmin oluşma süreci olan yapım kavramı ile yapım/üretim öncesi (Preproduction), yapım/üretim (Production) ve yapım/üretim sonrası (Postproduction) olmak üzere üç ana aşamalık bir süreç anlatılmaktadır. Araştırmada “yapım” kavramı “filmin çekim aşaması” yerine kullanılmaktadır. (Resim
1.1 ve 1.2)’de rulo film kullanımı ile dijital teknoloji kullanılarak yapılan film yapım süreçleri karşılaştırma yapılmak üzere basitleştirilmiş iş akışı şeması olarak verilmiştir.
Resim 1.1 Rulo Film Kullanan Kamera İle Film Yapımı İş Akışı
Kaynak: Ferhat (2010), http://www.kameraarkasi.orgmakalelermakalelerdigital sinema.doc, 2017.
Resim 1.2. Dijital Teknoloji Kullanılarak Sinema Filmi Yapımı
Kaynak: Ferhat (2010), www.kameraarkasi.org/makaleler/makaleler/digitalsinema.doc,
1.1.1. Yapım/Üretim Öncesi (Preproduction)
Yapım öncesi aşaması filmin ilk fikirlerinin belirmesi ve bir takım hazırlıkların yapıldığı dönemdir. Film yapımcıları bu ilk dönemlerin aylarca sürebildiğinden bahsetmektedirler. Atakan (2012), aylarca süren bu dönemde yapımcının ilk aşamayı projelendirirken bir sonraki aşamayı göz önünde bulundurması gerektiğini, çünkü ikinci aşamada yapılan işlemlerin birinci aşamaya bağlı olarak devam edeceğini önemle belirtmektedir.
Bu dönemde film yapım fikri senaryo yazımı ile gelişir ve takiben bütçe oluşturulması, zaman tayini, oyuncu bulunması ve rol taksimi, mekân keşfi ve set yapımının gerçekleşmesi gerektiğini hatta senaryo üzerinde geliştirim çalışmalarının yapılabildiği ifade edilebilir.
Yapım öncesi aşamasında sürecin işlemesi şu şekilde sıralanabilir: Filmi yapılacak hikâye bulunduktan sonra senaristler hikâyenin özetini (sinopsis) yazar. Bir paragraflık sahnelere bölünmüş dramatik yapıyı gösteren filmin hikâyesi ile hikâyenin felsefesini ve karakteri tanımlayan 20-30 sayfalık ayrıntılı bir açıklama (treatment) hazırlanır. Bu sayfalarda etkili noktaların belirtildiği sahne yönergelerini kapsayan açıklamalar da yer alır. Bu hazırlıklardan sonra birkaç ay sürebilen senaryo yazımı başlar. Bu arada filmin ticari başarısı için bir film dağıtıcısı ile irtibat kurulur. Film dağıtıcısı filmin hedef kitlesini, yaş aralığını, tarihteki benzer filmlerin başarılarını, rol alabilecek aktörleri ve potansiyel yönetmenleri araştırır. Film şirketine para kazandıracak dvd satışları ve gösterim hakları üzerinde pazar araştırmaları yapım öncesinde yapılır. Senaryodaki hikayeyi ve karakterleri tanımlayan bir tanıtım çekimi (fragman) yapılır ve yatırımcılara gösterilir. Beğenilirse anlaşmalar yapılır ve filme başlanır. Film üretim planlaması yapılarak bir üretim bütçesi hazırlanır. Çekim sahneleri (storyboard) çizimleri tamamlanır. Yapımcı görev alacakları belirler: Bunlar yönetmen, yardımcı yönetmen, görüntü yönetmeni, oyuncu yönetmeni, yer idarecisi, üretim idarecisi, fotoğraf yönetmeni, sanat yönetmeni, üretim tasarımcısı, storyboard tasarımcısı, görsel efekt tasarımcısı, üretim sesçisi, ses tasarımcısı, besteci, koreograf ve bunlara ilaveten set ulaştırmacısı, set aşçısı, set işçisi vb. görevliler eklenebilir.
Film yapımının ilk hazırlık dönemi görüldüğü gibi oldukça titiz bir çalışmayı gerektirmektedir. Bu dönemde yapılacak hata sonraki dönemleri zora sokacağı gibi,
yapılan hatasız planlama çekimin sorunsuz bir şekilde tamamlanmasına katkıda bulunmuş olur.
1.1.2. Yapım/Üretim (Production)
Yapım aşamasında film çekimine başlanılmış ve devam edilmiş olunmaktadır. Bu aşamada yapılması gerekenler sıralandığında, faaliyetleri aşağıdaki şekilde belirtmek mümkündür.
Yapımcı görevli listesindekilere görevlerini hatırlatır. Senaryo denetçisi, dekorcu, yönetmen ve yardımcı yönetmen, fotoğrafçı, kurgucu, ses kurgucusu, set işçileri ve ekipteki diğerleri göreve başlar. Set kurulur. Işıklar, kamera ve ses kayıt donanımları, kostüm, saç ve makyaj bölümleri ile set çalışmaya hazırlanır. Üretim tasarımcısı rollerin filme uygunlukları üzerinde çalışır. Bu sırada müzik ekipleri oyuncularla provalar yapar. Bir çekim programı hazırlanır (Tablo 1. 1). Yönetmenin uygun gördüğü sahnelerin defalarca çekimleri yapılır. Çekimi yapılan sahneler çekim tahtasında işaretlenir. Çekim tahtasında alınan sahneler, yönetmen, görüntü yönetmeni, tarih, filmin adı kayıtlıdır. Çekim tahtası kamera tarafından kayıt altına alınır. Çekim tahtası, ayrı bir kayıt cihazına kaydedilen sesleri senkronize etmede kolaylık olsun diye sembollerle işaretlenir.
Yönetmen çekimlerin niteliğini kontrol eder. Senaryo denetçisi, ses ve kamera ekipleri de çekilen sahnelerle ilgili değerlendirmelerini kişisel rapor tablolarında belirtirler.
Planlanan sahne çekimleri bittiğinde yönetmen çekimi sonlandırır. Set sökülür veya kalır. Yönetmen sonraki günün çekim programını gözden geçirir ve günlük ilerleme raporunu ses ve kamera ekiplerinin raporlarıyla birlikte üretim bürosuna verir. Sonraki gün çekimlerinin yer ve zamanı hakkında oyuncuları ve ekipleri bilgilendirir.
Dijital teknolojinin film çekimlerinde kullanılmasıyla, dijital kameralarla elde edilen görüntüler bilgisayarlara kaydedilmektedir. Artık negatif-pozitif çevirim sorunları yaşanmamaktadır. Sahne çekimleri yönetmen ve ekip tarafından bilgisayardan incelenebilmektedir. Hikâye tamamlanıncaya kadar film çekimi bu şekilde devam eder.
Tablo 1.1: Çekim Programı (Mad Max, İlk Gün, Pazartesi, 24 Ekim 1977)
Kaynak:http://www.madmaxmovies.com/production-archive/mad-max/schedule/first-day-of-shooting.html (2017)
1.1.3. Yapım/Üretim Sonrası (Postproduction)
Yapım sonrası aşamada dijital kameralarla çekilmiş olan görüntüler bilgisayar ortamına aktarılır ve görüntüler kurgulanır. Yapım sonrası aşaması, film yapımcılarınca önceleri “kurgu” ve “montaj” olarak adlandırılmakta idi. Küçükerdoğan (2010) Eistenstein’ın bu aşama için “filmi yaratan en önemli güçtür ve bireysel hücreler olan görüntüler birleşerek yaşayan sinemasal bir bütün olmaktadır” sözünü aktarmaktadır. Ona göre kurgu, “işlenmemiş çekimlere anlam yükleyen bir yaşam ilkesidir.”
Ünlü Alman film yönetmeni ve aktörü William Dieterle kurgunun “sadece bir planı diğerine bağlamak olmadığını, aslında kurgu ile bilerek seyirciyi belli bazı şeyleri görmeleri için yönlendirmek” (Resim 1.3) olduğunu belirtirken, yönetmenin kurguda görev alanlarla iş birliği içinde olması gerektiğini de açıklamış olmaktadır. Kurgunun
Resim 1.3: İnsan Figürü Kurgulaması/Karakter. (Notre Dame’ın Kamburu)
Kaynak: https://www.britannica.com/biography/William-Dieterle, 2017.
“Yönetmenin dili” olduğunu belirten Vsevolod I. Pudovkin’e göre “yönetmenin yaratıcılığı, kişiliği, yaptığı kurgu ile ortaya çıkar”. Pudovkin ve Kuleshov yaptıkları yorumlarla dönemlerinin Rus sinemasına katkılar sağlarken, kurgunun sinema filminin izleyiciyle duygusal bağ kurmasını sağlayan bir etki yarattığını ispatlamışlardır. Lev Kuleshov’un deneyi kurgunun anlamını ve işlevini açıklayan çok önemli bir veri olmuştur (Resim 1.4).
Resim 1.4: Kuleshov Deneyi
Kaynak:http://dearlovesfilmthoughts.blogspot.com.tr/2016/07/the-kuleshov-effect.
html, 2017.
Kuleshov’un deneyi yakın plan çekilen ve yüzünde hiçbir ifade bulunmayan bir adam, bir tas çorba, tabutta ölü küçük bir kız çocuğu ile bir kadının konu olduğu üç kısa filmden oluşmaktaydı.
Birinci Film: Adam-çorba-adam
İkinci Film...: Adam-Ölü Çocuk Tabutu-Adam Üçüncü Film: Adam-Kadın-Adam
Birinci filmi izleyenler adamın yüzünde açlık, ikinci filmi izleyenler üzüntü, üçüncü filmi izleyenler sevgi ifadesinin var olduğunu belirtmişlerdir. Hâlbuki adamın yüz ifadesi hiç değişmemiştir. Kuleshov, iki ayrı sahnenin birleşmesinden yeni bir mana, yeni bir temsil ve bu sahnelerin üçüncü bir anlam çıkarması karşısında “Bu keşfim beni hayrete düşürdü. Bundan sonra montajın ne kadar büyük bir güce sahip
olduğunu kavrayabildim,” (www.sinematek.org/) demiştir.
Yapım sonrası aşaması ekibinin işlemlerini etkili kılmaya ve kolaylaştırmaya götüren bazı ilişkilerden de söz edilebilir. Bunlar: 1- Çekim ve kurgu ilişkisi, 2- Yönetmen ve kurgucu ilişkisi
Çekim ve kurgu ilişkisine, eski Sovyet film yönetmeni Eisenstein’in 1925’teki ilk filmi “Grev” (Stachka) örnek gösterilebilir. Bu filmde “anlatı biçimi ve çekim montajı hemen göze çarpar. Filmde kahramanları çeşitli hayvan görüntüleri ile isimlendirip kurgular. Son sahnede işçilerin katledilmesini mezbahada boğa kıyımları ile beraber görüntüler.” Eisenstein bunu, izleyicinin hislerini istenilen yöne çekebilmek ve kitleyi heyecanlandırmak için iyi bir yol olarak nitelemektedir (Sinematek).
Bu ilişkiye başka bir örnek “Fanny ve Alexander” filmi gösterilebilir. Bu örneğin seçilme nedeni Küçükerdoğan’ın (2010) filmin kurgusunun beş hafta gibi kısa bir sürede tamamlanmasını, yönetmen Ingmar Bergman’ın çekim sırasında filminin nasıl kurgulanmasını istediğini tasarlayıp, çekimlerini bu doğrultuda tamamlamasına ve kurgucuya yorum yapma işi bırakmamasına bağlayan açıklamalarıdır.
Yönetmen ve kurgucu ilişkisini açıklayan örnek film, karmaşık bir öykü yapısına sahip, zaman ve mekân içerisinde birçok geçiş içeren George Roy Hill’in Mezbaha-Beş (Slaughterhouse-Five) (1972) adlı filmidir. Hill, bu geçişleri gerçekleştirebilmek için semboller kullanmıştır. Ancak filmin kurgucusu Dede Allen sahneler arasında önceden belirlenmiş geçişleri kurgu sırasında, öykünün akışını böldüğü gerekçesiyle başarılı bulmamıştır. Allen, bu geçişleri eldeki filmi dikkatle inceleyerek bulduğu sekanslarla (parça/bölüm) gerçekleştirebilmiştir. Sonuçta, kurgu odasında yaratılan geçişler ile önceden belirlenen geçişler arasındaki ayrımın farkına varmanın neredeyse imkânsız olduğu bir film izlenebilmiştir.
Eisenstein (1929), Goldani’nin “her sanatta ve her buluşta, deney hep kurallardan önce gelmiştir” sözüne atfen deneyci bir yaklaşımla kurgu üzerinde biçim çalışmaları yapmıştır. Bu kurgu biçimleri; 1- Ölçümlü (metrik) Kurgu, 2- Dizemsel (ritmik) Kurgu, 3- Titremsel (tonal) Kurgu, 4- Üsttitremsel (overtonal) Kurgu, 5- Anlıksal (intellectual) Kurgu olarak sıralanmıştır.
Bu açıklamalar ışığında yapım sonrası aşamasında kurgucu ya da montajcı; senaryodan yönetmene, çekimlerden film felsefesine dayanan işlemler dizisini
sonlandıran eylemi yapmak durumundadır.
Bu aşamada film setinde zaman ve mekân olarak çekilemeyen sahneler işlenir, müzik eşleştirmeleri yapılır. Ses eklenir ve film son haline getirilerek tamamlanır.
1.2. YAPIM SONRASI (POSTPRODUCTION) AŞAMALARI
Dijital kameraların film çekimlerinde kullanılmasıyla elde edilen ham görüntüler bilgisayarlara kaydedilip yönetmenin de incelemesinden sonra yapım sonrası ekibi işe başlamaktadır. İşlemlere masa üstü çalışmalar olarak devam edilmektedir. Artık negatif-pozitif çevirim sorunları yaşanmamakta, ham sahne çekimleri bir ekip tarafından bilgisayarda işlenebilmektedir. Bu işlemler aşamalar halinde devam eder. Yapım sonrası işlemler, sırası ile kurgu ve ses düzenlemesi, renk dengelemesi, kurguya bağlı olarak çalışma çizelgesinin hazırlanması ve ekibe dağıtılması, yapım öncesi çalışmalarla bağıntılı olarak görsel etkilerin (visual effects) ve varlıkların (assets) hazırlanması, görüntü (kesme–shot) birleştirme-bindirme işlemleri (compositing), son hal kesme çıktı alma (final shot render), renk stili oluşturma, ses ve ses efektlerinin son düzenlemesi ve nihai proje çıktısı (final project render) aşamalarından geçirilmektedir. Bu çalışmada kurgu aşamasında, endüstri standartlarına sahip, Adobe Premiere Pro, görüntü birleştirme-bindirme işlemleri (compositing) aşamasında Adobe After Effects yazılımları kullanılmıştır. Bunun sebebi, iki yazılımın birbiri ile tamamen uyumlu olmasıdır. Konu ile ilgili olarak Marvel Yapım firmasının bir projesi olan “Deadpool” filminin yönetmeni Tim Miller (Şubat 2016), kendisi ile yapılan bir röportajda; “Deadpool” projesinde, Premiere Pro’yu tercih etmenizde bilhassa etkili olan herhangi bir şey var mıydı?” sorusuna karşılık “Tipik süper kahramanınız olmasa da, “Deadpool” tonlarca aksiyona ve özel efektlere sahip. Premiere Pro’nun yapabildiği en iyi özelliklere baktığımda, bunun After Effects ile eş zamanlı-ortak çalışabiliyor olmasıydı” demiştir. (blogs.adobe.com) Buradan da anlaşılacağı üzere, bir yapımda her bakımdan uyumluluk büyük önem arz etmektedir.
Yapım sonrası aşama (Postproduction) esas olarak kurgu, renk ve ses işlemlerini kapsamakta, film makarasına (reel) sarılması (rendering) ile sona ermekteydi. Bilgisayar teknolojileri endüstriye dâhil olmadan önce, tüm sahne-dekor ve görsel efektler çekim esnasında uygulanmaktaydı. Bilgisayar teknolojileri devreye girince ek bir işlem uygulanmaya başlanmıştır. Rulolara çekilen tüm proje, yüksek
çözünürlüklü bir negatif-pozitif tarayıcı vasıtası ile dijital medyalara aktarılmakta ve işlem görmekteydi. İşlemler sonrasında tekrar filme aktarılarak sinema salonlarına taşınmaktaydı. Bu yöntem ile artık dijital efektler uygulanmaya başlamış ve “özel etki” (special effects) terimi yerini “görsel etki” (visual effects (VFX) terimine bırakmıştır. VFX terimi, yapım sonrası aşamalarda yeni bir aşama olarak anılmaya başlanmıştır. İhtiyaçlar arttıkça VFX aşaması da kendi içinde branşlara ve süreçlere bölünmüştür. Bu branş ve süreçlerin hepsi birbiri ile bağıntılı olmasına karşın öncelikle iki boyutlu (2D) ve üç boyutlu (3D) olarak ikiye ayrılmaktadır.
İki boyutlu aşamalar, tamamen çekilen görüntü üzerinde yapılan işlemlere sahiptir. Kenar kesme (roto), iki ve üç boyutlu izleme (2D-3D tracking), mat çıkarma (matte extraction), yeşil veya mavi temizleme (green/blue key out), görüntü temizleme (clean up), tel temizleme (wire removal), temiz plaka (clean plate), 2D mat boyama (2D mattepaint), iki boyutlu hareket eşleme (2D matchmove) iki boyutlu ve üç boyutlu (3D stereoscopic) görüntü birleştirme-bindirme (compositing) ve kurguya uygun çıktı alma (comp render) gibi uygulama alanları ile ilgilenmektedir.
Üç boyutlu aşamalar ise tamamen bilgisayar teknolojileri ile üretilmektedir. Genelde “C.G.I. (computer generated imagery - bilgisayarda üretilmiş resimleme)” olarak anılmaktadır. Katı modelleme, organik modelleme, karakter tasarımı, karakter rigleme, boyama ve animasyon, üç boyutlu hareket eşleme (3D matchmove), hacimsel akışkanlar (volumetrics (ateş, su, duman vb)), fizik-dinamik, parçalanma (fracture), çökme (collapse), ışıklandırma (lighting-shadering), kaplama (texturing), üç boyutlu mat boyama (3D mattepainting) ve görüntü işlemlerine (compositing) gönderilmek üzere çıktı alma (3D comp render) gibi uygulama alanları ile ilgilenmektedir. Günümüzde bunlara ek olarak özel sensörlü kıyafetlerin kullanılması suretiyle subjelerin kullanıldığı “hareket yakalama” (motion capture) tekniği animasyonda sıklıkla kullanılmaktadır. Çoğunlukla bu aşamalardan elde edilen ürünler “varlık (assets)” olarak kullanılmaktadır.
Tablo 1.2: Yapım Sonrası Aşamalar Dizisi
Kaynak:https://nofilmschool.com/2016/10/10-stages-post-production-data-storage-deliverables, 2017.
Çok kısa bir süre zarfında teknoloji gelişimi video kameralara da uygulanarak güncel dijital sinema kameraları üretilmiştir. Böylece film ruloları ile kaybedilen zaman ve maliyet direk olarak VFX aşamasına aktarılmıştır. “Hail, Caesar!” ve birçok filmin yapımcısı, yazarı, yönetmeni ve kurgucusu olan Coen (2017) bir röportajında, “Bugün bilgisayarda kurgu yapmak, eskiden filmi keserek yaptığımız kurgunun garip bir uzantısı sadece. Temelde aynı şeyi yapıyorum, fiziksel film parçalarıyla uğraşmak dışında..” diyerek, bir film yapımında aslında hiçbir şeyin değişmediğine sadece yöntemin ve sırasının değiştiğine dikkat çekmektedir.
Bu çalışmada esas olan yapım sonrası (postproduction) aşamalara ve görsel etki (VFX) aşamalarından görüntü birleştirme-bindirme (compositing) işlemlerine değinilmiştir.
1.2.1. Ham Çekim Kurgusu (Draft Cut)
Taslak Kurgu olarak da adlandırabileceğimiz bu aşamada herhangi bir etki (efekt) uygulanmadan çekilmiş tüm sahneler bir araya getirilerek hikayeye uygun mantıklı bir bütünlük kazandırılır. Böylece hikâyede bir eksiklik olup olmadığı kontrol
edilir. Kurguda esas olan, seyircinin bazı şeyleri görmeleri için yönlendirilmesidir (Küçükerdoğan 2010: 29). Böylece film yönetmenin eseri olur. Bu sebeple yönetmenin kurgu ekibi ile iş birliği halinde olması önemlidir. Eksiklik var ise, kurguda çözülebilme olasılıkları incelenir. Sonuç yine olumsuz nitelikte olur ise nispeten çok daha pahalıya mal olan post-production aşamasına geçmeden tekrar çekim yapılır. Senaryoya sadık kalınmakla birlikte, güçlendirici çekim yapıldıysa eğer, etkisi ölçülmüş olur. Bu ara aşama yapım sonrası aşamaya geçişin biletidir. Ham çekim kurgusu çekim aşaması ile eş zamanlı da ilerleyebilir.
Resim 1.5: Stüdyoda Yapılan Ham Kurgu Aşaması..
Kaynak: https://www.adobe.com/tr/creativecloud/video/pro-video- tools.html?
promoid=ZP46FD34&mv=other (Hail, Caesar!, Hollywood’un nasıl çalıştığını görün! 00:45 sn, 2017)
1.2.2. Detaylı Kurgu (Locked Cut)
Bu aşamada tüm proje, zamanlamalar dikkate alınarak nihai bütünlüğüne ulaştırılır. Sesler ve müziklerin de dâhil edildiği Detaylı Kurgu (Locked Cut) aşamasının amacı; yapım sonrası işlemlerinin daha hızlı ve görünür olarak ilerlemesini sağlamaktır. Böylece bir etkileme (efekt) uygulanacağı zaman, tam olarak kaç “kare”
(frame) süreceğini yapım sonrası ekibi analiz edebilecektir. Örneğin; çekimi 30 saniye (24 kare x30 sn = 720 kare) süren bir sahne, kurguda 22 saniyeye (24 kare x 22 sn = 528 Kare) düşebilir. Aradaki 8 saniyelik (24 kare x 8sn = 192 kare) süreç yapım sonrası ekibine, yapılacak etkilemeye göre, 1 ila 7 günlük bir zaman kazancı sağlayabilmektedir. 24 kare (frame) sinema filmlerinde 1 saniyede projektörden geçen resim sayısıdır ve standarttır. Bu sayı; TV yayınlarında NTSC (kısaca National Television System Committee) renk kodlama sisteminde 30 kare, PAL/SECAM (kısaca Phase Alternating Line/Fransızca: SÉquentiel Couleur À Mémoire) renk kodlama sisteminde 25 karedir (www.megep.meb.gov.tr). Yukarıdaki hesaplama bu sayılar dikkate alınarak yapılmıştır.
Detaylı kurgu tamamen yönetmenin onayı ile sonuçlanmaktadır. Günümüzde ham kurgunun çekimler ile eş zamanlı ilerleyebilmesi bu sürece önemli oranda hız ve kalite kazandırmaktadır. “Deadpool” filminin yönetmeni ve Blur Studios’un kurucularından Tim Miller (Şubat 2016, blog.adobe.com), “Kurgucum Julian’ın tüm çektiğimiz görüntülerle benden bir gün geride olmasından çok memnundum. Eğer kaçırdığım bir şey var ise hemen geri dönüp eksiğimi giderebiliyordum. Dahası, kurgucumun yanımda olması ve o gün çektiklerimizi görebilmek tam bir güven unsuruydu. Elli günlük çekimin sonunda, ofise geldiğimde kurgu hali hazırda elimdeydi. Bu bir parça Adobe’nin bir parça da kurgu ekibinin yeteneğiydi.” diyerek ham kurgu aşamasının, detaylı kurguya dönüşebileceğine özellikle dikkat çekmektedir.
Resim 1.6: Detaylı Kurgu. Kurgu İşlemlerinin Tamamının Sonlandırılması.
Kaynak: https://www.adobe.com/tr/creativecloud/video/pro-video-tools.html?
promoid=ZP46FD34&mv=other (Hail Caesar, Hollywood’un nasıl çalıştığını görün, 00:44 sn, 2017)
Resim 1.7: Çekim Esnasında Yapılan Ham Kurgu Aşaması ve Kullanılan Donanımlar.
Kaynak: https://vimeo.com/222746937 (Stargate Studios, American Gods, Kamera
Arkası, 02:48, 2017)
Detaylı kurgunun tamamlanmasının ardından yapım sonrası ekibi için bilgilendirici bir çizelge hazırlanır. Bu görevi “görsel efekt koordinatörü ya da yapım sonrası koordinatörü üstlenir. Stargate Studios’ta görsel efekt koordinatörü Gillian
Buttigieg (Haziran 2015) “El Principe” dizisi için hazırlanan bir röportajda “Sanatçıların, görsel etkiler için gerekli tüm materyalleri elde ettiğinden emin oluyorum. Görüntüleri İspanya’daki yapım sonrası stüdyosundan alıp buradaki ekibe dağıtıyorum. Zamanında teslim ettiklerinden de emin olmak durumundayım.” diyerek çizelgenin öneminden bahsetmektedir. (vimeo.com) Tablo 1. 3, 4, 5 ve 6 ’da yapım sonrası ekibi için hazırlanan sistem gösterilmektedir. Bu sistemde, müşteri dâhil ekipteki herkes eş zamanlı olarak izlenebilmektedir.
Tablo 1.3: Yapım Süreci Ekibinin Görevleri. Bu tabloda detaylı kurgunun (locked cut)
ardından hazırlanan çizelgedekiler bir rengin anlamına ve kesmelere ilişkin notlar yer almaktadır.
Kaynak: Yazarın çalıştığı film projesi http://www.imdb.com/title/ tt5944496/?ref_
Tablo 1.4: Kesmelerin Son Durum Tablosu. Bu tabloda kesmelerle ilgili bilgiler ve son
durumları yer almaktadır.
Kaynak: Araştırmacının çalıştığı film projesi http://www.imdb.com/title/ tt5944496/?
ref_=nv_sr_1 “Christmas Homecoming” (2017)
Tablo 1.5: Teslim ve Kaynaklar Bilgisi. Bu tabloda teslimler ve kaynaklar ile ilgili
bilgiler yer almaktadır.
Kaynak: Araştırmacının çalıştığı film projesi http://www.imdb.com/title/tt5944496/?ref
Tablo 1.6: Ekip Bilgileri ve Performansları. Bu tabloda ekip bilgileri performansları
yer almaktadır.
Kaynak: Araştırmacının çalıştığı film projesi http://www.imdb.com/title/tt5944496/?
ref_= nv_sr_1 “Christmas Homecoming” (2017)
1.2.3. Renk Düzeltmesi (Color Correction)
Detaylı kurgunun bir parçası olan bu aşamada, çekilen görüntülerin BW-RGB (Black White-Red Green Blue) “siyah”, “beyaz”, “kırmızı”, “Yeşil” ve “Mavi” düzeltmeleri yapılır. Düzeltmeden kasıt renklerin dengelenmesi, aynı seviyeye getirilmesidir. Bu aşama “birincil tonal renk düzeltmesi” olarak da adlandırılmakta, uygulayıcı kişiye “Renk Sanatçısı (Color Artist)” denilmektedir. Aşağıdaki Resim 1.8-1.9’da RGB renk dengelemesinin örneği “öncesi-sonrası” olarak gösterilmiştir. İlk olarak görüntü üzerinde zengin bir siyah ve beyaz noktalar bulmaktan geçmektedir. “Siyahlar” görüntünün gölge (shadow) tonlaması, “beyazlar” parlak alan (highlights) tonlaması için önem arz etmektedir. Bu iki işlem, temel tonlamanın en uç limitlerini belirlemek için yapılmaktadır.(Digital Color Correction, Steve Hullfish, 2008) Ardından görüntüyü ortaya çıkaracak olan “orta tonlar (midtones)” ele alınır. Bu aşamada “gamma” değerleri ile doğru tonlamaya ulaşılmaya çalışılır. “Gamma” değeri “1.0”’ın üstüne getirildiğinde parlaklığa, “1.0”’ın altına getirildiğinde koyuluğa doğru hareket olmaktadır. Renk sanatçısının da yeteneklerine bağlı olarak görüntünün ihtiyacına göre
bu ayarlar değişiklik göstermektedir. Dünyaca ünlü birçok yapımda çalışan Steve Hullfish bu konuda rehber olarak deri tonlaması, doku oranları, saç ile gözleri ve görüntüde mevcut olan parlaklığı kullandığını belirtmektedir (Hullfish, 2008). Böylelikle görüntü içerisindeki unsurlar birbirlerinden ayırt edilebilecek duruma gelmektedir. Bu aşamanın temel ve en önemli amacı, etkileme (efekt) uygulamasına geçildiğinde ortaya çıkmaktadır. Eklenecek görüntülere, nesnelere (objelere), öznelere (subjelere) vb. bir renk şablonu oluşturmakta ve onların mükemmel derecede uyumlaştırılabilmesine olanak sağlanmaktadır.
Resim 1.8: RGB Dengelemesi Yapılmamış Çiğ (Raw) Görüntü. Bu resimde
BW-RGB değerlerinin dağınık oluşu açıkça görülmektedir. Mavi değerlerdeki fazlalık, görüntüyü bozmaktadır.
Kaynak: Araştırmacının çalıştığı film projesi http://www.imdb.com/title/ tt5944496/
Resim 1.9: RGB Dengelemesi Yapılmış Çiğ (Raw) Görüntü. Bu resimde
BW-RGB değerleri eşit seviyeye çekilmiştir. Sonuca bakıldığında görüntüdeki denge açıkça seçilebilmektedir.
Kaynak: Araştırmacının çalıştığı film projesi http://www.imdb.com/title/tt5944496/?
ref_= nv_sr_1 “Christmas Homecoming” (2017)
Resim 1.10: BW-RGB Dengelemesi Yapılmış Renkleri İşlenmiş Görüntü.
Kaynak: Araştırmacının çalıştığı film projesi http://www.imdb.com/title/tt5944496/?
Resim 1.10’da, RGB değerleri dengelenmiş görüntü üzerinden beyaz-siyah değerleri arasında tüm renkler doygunluğa ulaştırılmış, daha doğal bir görüntü elde edilmiştir. Görüldüğü üzere RGB değerleri hala dengededir.
1.2.4. Görsel Etkilerin (Efektlerin) Hazırlanması ve Uygulanması
Efekt, görüntü üzerinde veya filmin akışını değiştirmede eklenen etkiler için kullanılan İngilizce bir terimdir. Görsel efektler ilk olarak senaryoda işlenen tasvirlere bağlı olarak yapım öncesi (pre-production) aşamasında tasarlanır. Tasarlanma süreci başta hikâye tahtası (storyboard) olmak üzere çekim ve çekim sonrasını da kapsamaktadır. Görsel efektler ile hikayenin geçtiği zaman dilimi, bulunulan mekanlar, içinde bulunulan durumun dramatik etkisinin artırılması vb unsurlar hayat bulmaktadır. Stargate Studios’ta görsel efekt yapımcısı (VFX Producer) Frank ZAMMIT (Haziran 2015) “El Principe” dizisi için hazırlanan bir röportajda “Örneğin; bazı takipçilerimiz, twitter üzerinden, dizide mekan olarak kullanılan ve çok beğendikleri bir kafeteryanın yerini sormaktalar. Bunu söylediğim için üzgünüm ama öyle bir kafeterya yok. O kafeteryayı stüdyoda biz yaptık” demekte ve mekân sorununun masaüstü çalışmalar ile çözülebileceğini belirtmektedir.(vimeo.com/) Aşağıdaki resimlerde benzer aşamaları görmek mümkündür (Resim 1.11).
Resim 1.11’de, hikaye tahtası aşaması ve son halleri görülmektedir. 1 ve 3 numarada aynen uygulanmış yalnız 1 numarada, karakterlerin konumunda değişikliğe gidilmiştir. 2 numarada, geçtiği zaman dilimi ve karakterlerin değiştiği bir durum söz konusudur. 4 numarada ise, iki farklı sahnede aynı açı ve kompozisyon kullanılmıştır.
Detaylı kurgunun tamamlanmasının ardından, etkileme uygulanacak görüntüler “kesme” (shot) olarak adlandırılır. Her bir kesme ayrı ayrı etkileme işlemine tabi tutulur. Bu aşamada ismi “kompozisyon” (composition) olmaktadır. Adından da anlaşılacağı üzere tüm unsurların eklenmesi ile bir kompozisyon oluşmaktadır.
Resim 1.11: Hikaye Tahtası Aşaması ve Son Halleri
Resim 1.12: Kesmeler. Bu resimde, tamamlanan detaylı kurgudaki “Kesmeler” (Shots)
ve “Ses ve Ses Efektleri” (SFX) yazılım üzerinde gösterilmektedir.
Kaynak: https://www.adobe.com/tr/creativecloud/video/pro-video-tools.html?
promoid=ZP46FD34&mv=other (Hail Caesar, Hollywood’un nasıl çalıştığını görün, 00:44 sn, 2017)
Efektlerin uygulanmasına başlamadan önce “varlıklar” (Assets) hazırlanır. Varlıklar; arka veya ön planda yer alacak tüm unsurlardır. Küçük bir vazodan, büyük bir şehir görüntüsü, metrelerce yüksekliğe sahip bir bina ya da dağlar, ağaçlar, atlı bir adam, yürüyen insanlar, duman, patlama, yağmur, kar, ortam sesleri, ses efektleri vb bu kapsama dâhildir. Buradaki ince nüans farkı ana mekanın “varlık” (asset) olmamasıdır. Ancak mekânı tamamlayan tüm unsurlar “varlık” kategorisine girmektedir. Aşağıdaki resimlerde bu ayrım biraz daha belli olmaktadır. Resim 1. 13’de, sonlandırılmış kesme (final shot) haline gelebilmesi için gerekli varlıklar (assets) gösterilmiştir.
Resim 1.13: Hazır Edilmiş Varlıklar
Kaynak: Araştırmacının Çalıştığı Proje, İsimsiz 2017
Varlıkların hazırlanması da başlı başına bir süreçtir ve yine senaryoda işlenen tasvirlere göre üretilmektedirler. Üç boyutlu modelleme, animasyon ve simülasyon, stok video-fotoğraf çekimi, sahne plaka boş çekimi (konunun geçtiği gerçek mekanın öznesiz (subjesiz) çekimi), yeşil perde önü çekimleri vb birçok şekilde elde edilebilirler. Matte Painting de bu yöntemlerden biridir. Klasik veya dijital ortamda uygulanma alanı bulunan matte painting yönteminin sinemada da kullanılabilindiğine işaret eden
Armutcı (2016), katmanlar oluşturularak canlandırmaların yapılabileceğini bir yöntem olarak önermektedir.
Varlıkların hazırlanmasının ardından, uygulama aşamasına geçilmektedir. Uygulama aşamasında, ilk incelenmesi gereken özellik, görüntünün kendisinde gizlidir. Etkilemelerin, tabiri yerinde ise, görüntüye yapışması ve onunla, yabancılaşmadan, aynı şekilde hareket edebiliyor olması gerekmektedir. Bu işleme “İzleme” (Tracking (2D-düzlemsel (Planar)-3D)) denilmektedir. İzleme, iki boyutlu/2D (nokta veya (2D-düzlemsel (planar) ya da üç boyutlu/3D olmak üzere üç şekilde yapılmaktadır. Doğru yapılması kesinlikle şart olan en önemli temel işlemdir. Çünkü görüntüye yerleştirilecek tüm varlıklar bu izleme veya izlemeler ile bağıntılı olacaktır. İzleme işlemi, görüntüye eklenecek varlıklar ile etkilemeye bağıntılı, iki boyutlu/2D nokta, iki boyutlu/2D düzlemsel veya üç boyutlu/3D olarak yapılır. Bu yöntemler pratikliği artırmak adına ayrı ayrı ya da hep birlikte de kullanılabilir. Ancak üç boyutlu/3D izleme, (her zaman geçerli olmasa da) diğerleri ile yapılabilenleri de yapabilmekte olduğundan, içlerinde en avantajlı olanıdır.
Resim 1.14: İzleme çeşitleri, örnek kullanım alanlarına göre gösterilmektedir.
Kaynaklar: 1- http://www.sketchypictures.com/1468/faking-motion-capture/ 2-
http://www.cgmeetup.net/home/planar-tracking-workflow-for-avid-and-premiere-with-mocha/ 3- https://www.mettle.com/how-to-3d-camera-track-360-footage-in-after-effects-skybox-studio/
Bir diğer özellik ise, varlıkları doğru derinlikte (katman sırasında) yerleştirebilmek adına, görüntünün temizlenmesi aşamasıdır. Eğer görüntü yeşil perde önünde çekildi ise “Yeşil Temizleme” (Green Key Out), normal bir şekilde çekildi ise “Kenar kesme” (roto-scoping) yöntemleri ile temizlenir veya katmanlara ayrılır. Temiz ve mükemmel olması elzemdir. Böylelikle varlıklar kolayca arka plana ya da ön plana yerleştirilir.
Bu aşama teoride çok kolay olmasına karşın, en çok zaman alan ve angarya olarak adlandırılan aşamadır. Yeşil perde çekim kalitesinin yüksek olması gerekmektedir. Işık ayarları ve obje-subje üzerindeki renkler kesinlikle doğru seçilmelidir. Eğer subjemiz yeşil bir gömlek ya da pantolon giyiyorsa bu büyük bir hatadır. Yahut perdeye düşen ışık zayıf ya da çok ise kameranın algılaması hatalı olacağından temizlenmesi olması gerekenden kat be kat fazla zaman alacaktır ya da temizlenemeyecektir.
Kenar Kesme yönteminde ise kare kare ilerleme olacağından, süreç çok daha uzun olmaktadır. Bu yöntemde de çekim büyük önem arz etmektedir. Görüntüdeki “en siyah” ve “en beyaz” noktanın iyi ayarlanması gerekir. Örneğin; siyah pantolon giymiş birini siyah bir arka planda tutmak, kenar çizgilerinin doğru seçilememesine sebebiyet vereceğinden hatalı bir ayırma işlemi yapılmış olacaktır. Veya sarışın bir subjeyi beyaz bir arka plana maruz bırakmak saç detaylarının kaybedilmesine sebep olacağından “tuhaf” görünen bir görüntü ile sonuçlanacaktır.
Resim 1. 15’de, varlıkların düzgün yerleştirilebilmesi için yapılmış hem “kenar kesme” (roto) işlemine ve “yeşil temizleme” (green keyout) işlemine örnekler görülmektedir.
Resim 1. 15: Kesme İşlemleri Önekleri
1.2.5. Görsel Etkilerin (Efektler) Renk-Işık Eşleştirmesi (Color-Light Matching)
Eklemeler izleme ve temizleme işleminin ardından görüntüye yerleştirilir. Ancak “oraya” aitmiş gibi görünmesi şarttır. Bu nedenle renk ve ışığının denkleştirilmesi gerekmektedir. Buna Renk-Işık eşleştirmesi denilmektedir. Bu aşama bazen RGB renk dengelemesi öncesi de yapılabilmektedir. Ancak her durumda dengeleme yapılmamış görüntüler üzerinden hareket etmek, bir sonraki aşama olan renk stili oluşturma aşaması için avantaj sağlamaktadır. Renk-ışık eşleştirmesi çiğ (raw) görüntü üzerinden tüm “varlıklara” uygulanır. Burada tüm unsurlar tamamen soluk ve derinliksiz düz (flat) olarak görünür. Görüntü ve varlıklardaki siyahlar ile beyazlar birbirine eşlenir ve böylece gri-scala tablosu oluşturulur. Bunun nedeni renk stili oluştururken hepsine aynı anda uygulayabilmektir. Bu uygulama biçimi konsept tasarımcılarınca da önerilen bir yöntemdir (Oran, 2016: 79). Yine (Oran ve Ayhan, 2016: 95) birlikte hazırladıkları bir makalede bu yöntemi özellikle vurgulamaktadırlar. Aksi takdirde istenmeyen dengesizlikler oluşabilmekte ve işin geri dönmesine sebep olabilmektedir. Sayfa 51’deki Resim 2. 15 ve 16’da dengelemeleri yapılmış ve yapılmamış örnekler yer almaktadır.
1.2.6. Renk Stili Oluşturma (Color Grade/Style)
Hazırlanan filmin ruhunu, karakterini yansıtabilmenin en güzel ve sanatsal yollarından biri de renk stilidir (Color Grade/Style). Aynı zamanda ikincil renk düzeltme olarak da anılmaktadır (Hullfish, 2008). Bu bağlamda filmin renklerinden, mevsimi, mekânı, ciddiyeti, tarzı, zamanı, dönemi, hatta ülkesi dahi tahmin edilebilmektedir. Örneğin hikâyesi yazın geçen bir filmde renk sıcaklığı (Temperature) yüksek iken sarı tonlar, kışın geçen bir filmde renk sıcaklığı düşük iken mavi tonlar hâkimdir. Siyah-kahverengi-sarı tonlar Los Angeles, İstanbul orta doğu, çöl vb gibi mekânları tasvir ederken, siyah-gri-mavi tonlar Londra, Newyork, Sibirya gibi mekânları tasvir edebilir. Komedi ise canlı renkler, drama ise soğuk renkler hâkimdir. Bazen de zıtlıklar bir araya getirilmektedir. Normalde gece görüntüsü soğuk ve soluk renklerle ifade edilirken, ateş yanan bir kamp sahnesinde ateş mavi tonlarda yansıtılmaz. Ateş ve etki alanı sıcak renklere sahip olmak zorundadır.
1.2.7. Çıktı Alma (Rendering)
Bu aşama hem kompozisyon hem de ekrana taşınan en son haline hitap etmektedir. Her bir kompozisyon tamamlandıktan sonra detaylı kurguda yerini kalite kaybı olmadan alabilmesi için tek katmanda birleştirilmiş (composited) bir video olarak teslim edilmek zorundadır. Bu nedenle yüksek kaliteli bir sıralı resim (Image Sequence) biçimleri (format) olan DPX, Targa ya da Open EXR biçimlerinden biri ile çıktı alınır (Render edilir). Böylece etkileme uygulanmayan diğer görüntülerle renk ve derinlik uyumu sağlanmış olur.
Kompozisyonlar, detaylı kurguda yerini aldıktan sonra ise tüm unsurları ile birlikte RGB Dengelemesi ile renk stili oluşturulur. Ses ve müziklerin eklenmesini takiben, yayınlanma alanına göre tek parça video oluşturulması amacı ile yüksek kaliteli Wraptor DCP sinema biçimi ile çıktı alınır (Render edilir).
İKİNCİ BÖLÜM
