Kişi hangi kültürde olursa olsun, onu etkileyecek birçok düzen ve üslup vardır. Bunlar
kendinden önceki kültürel etkiler olabileceği gibi yapıtların biçimsel düzeni de olabilir. Sanatçı, kendine özgü yorumuyla yaklaştığı bu biçim düzenlerine, yeni bir anlam vererek tekrar yaratır. Bu yol, sanatsal yaratının doğaya öykünmeden yapıtlarını oluşturduğu diğer bir yoldur. Yani sanatçı, kendinden önce yapılan sanat yapıtları üzerinde yoğunlaşabilir, etkilendiği yanlarını seçerek kendine özgü, yeni bir sentez oluşturabilir. Sanatçı bir bakıma sanat yapıtları, kültür kaynakları ve tarihsel imgelerle alışverişe girerek, bağlantılar kurarak, söylemek istediğini kendi kültürel temeline dayanarak yasadığı anı “şimdi”yi sorgular. Örneğin Picasso, Manet‟nin “Çayırda Öğle Yemeği” adlı yapıtını resmin kurgusuna bağlı kalarak “Manet‟ nin Ardından” adıyla yeniden işlemiştir. Ancak, aynı kalıbın kullanılmasına rağmen dönemsel anlamı, içerdiği mesajlar ve aldığı tepkiler birbirinden farklıdır. Kübist döneminde de Cezanne‟ı yoğun bir şekilde inceleyen ve çok etkilenen Picasso, geçmişe sanat tarihsel bir yaklaşımla bakarak, kendi isteğiyle seçtiği sanatçıların bazı yapıtlarını, özgün anlatımıyla yeniden yorumlamıştır.
Bu çalışmada da benzer bir yöntemle, daha önce farklı bir amaçla oluşturulan Hat, Tezhip ve topografik minyatürler incelenerek, yeni yorumlara ulaşmak istenmiştir. Bunlardan hem
kompozisyon düzenleri anlamında, hem de imgesel anlamda faydalanılarak yapılan uygulama çalışmalarında, biçimsel kurgular, ister simgesel, ister imgesel anlamlar içersin, resimsel kaygılarla oluşturulmuştur. Resimsel, özgün bir plastik dil oluşturma çabası içinde, geleneğin yeri ve din olgusunun etkisinin önemi de uygulama çalışmlarının yapılmasında etkili olmuştur.
Geleneksel sanatlarımızın zengin bir görsel malzeme kaynağı oluşturduğu düşüncesini somutlaştırmak adına yapılan bu çalışmalar, gelenek ve İslam felsefesinin yardımıyla özgün bir plastik dil oluşturmak amacıyla yapılmıştır.
4.2 Uygulama Çalışmalarının Aşamaları
Uygulama çalışmalarımın çıkış noktası olan Akyavaş‟ın eserlerindeki zengin doku
kullanımıdır.Başlangıç aşamasında doku ve dokusal etkileşimlerinden etkilendiğim Akyavaş resmi bana görsel bir malzeme kaynağı oluşturmakla birlikte, gelenekle kurduğu bağları da resimsel üslubumun oluşmasında etkili olmuştur.
Bu bağlamda Akyavaş‟ın eserlerinde gelenekle kurduğu bağlar saptanmış ve geleneksel etkilerin resmine nasıl yansıdığı anlaşılmıştır. Sanatçının doku kullanımı, kompozisyon kurgusu, sembolik anlatımı ve etkilendiği felsefeler incelenmiştir.Edinilen bilgiler ışığında yaklaşık otuz kadar eskizle farklı doku malzemeleri ile dokusal etkiler arayışına gidilerek deneysel bir gözlem yapılmıştır. Eskizlerin oluşturulmasında akrilik boyanın yanısıra kum, tutkal, plastik duvar boyası, çatlatma medyumları gibi birçok farklı malzeme birarada kullanılarak bu malzemelerin tualdeki etkileri değerlendirilmiştir.
Lisans Bitirme Tezim olan; Erol Akyavaş‟ın Eserlerindeki Mistisizm‟de yaptığım uygulama çalışmalarımın devamı niteliğinde olan bu çalışmalar, konu olarak ele aldığım gelenek ve mistik yaklaşımlar etkisinde, özgün bir plastik dil oluşturma çabası içinde doğmuştur.
Akyavaş resminin incelenmesiyle birlikte, İslam Sanatının dalları olan, minyatür, hat ve tezhip sanatları araştırılmış, tasavvuf felsefesi ile ilgili de bilgi edinilmiştir. Minyatür Hat ve Tezhip sanatlarındaki kompozisyon kullanımları incelenerek Akyavaş‟ın bu kompozisyonlardan nasıl faydalanıp, resmine hangi noktada dahil ettiği ve tasavvufi sembollerinin resmindeki sembolik dilin çıkış noktası olduğu saptandığında, dokusal ve imgesel oluşumlarım sırasında geleneğe yönelmek kaçınılmaz olmuştur.Bu bağlamda İslam‟da da yeri olan vefklerden faydalanılmıştır. Vefk‟in sözlük anlamı uyum ve dengedir.
103 Vefk‟in sağdan sola, yukarıdan aşağıya veya bir köşeden diğer köşeye olan evlerindeki sayıların toplamı birbirine eşit olduğu için bu adı almıştır, dini terminolojide ise vefk, tesirli Dua demektir. Vefk metafizik âlemden kaynaklanan bir problemin düzelmesi için veya hedeflenen bir menfaate ulaşabilmek için gerekli manyetik tınlaşımın her hangi bir noktaya transferini mümkün kılan ve semanın her hangi bir katına tünel açmaya yarayan, metafiziksel bir mikroçiptir. Vefk bir dörtgen içinde birbirlerini dik olarak kesen doğruların arasında meydana gelen dörtgenlere, belirli zaman ve şartlarda, belli kurallar ile sayılar, sayıların değerlerinde harfler, kelimeler ya da sayıların, harflerin ve kelimelerin beraber yazılmasıyla meydana getirilen şekildir.
Belirli bir amacı elde etmek için yapılan vefk, kurallarına uygun yazıldıktan sonra, derecelerinin hizmetlilerinin isimleri bulunur. Bu hizmetliler Dua ve yemin vasıtasıyla istenen işlerde Allah‟ın (C.C.) izniyle görevlendirilir, böylece etkili olur. Vefkler her sırasında bulunan kare sayısına ya da özelliklerine göre isimlendirilir. Mesela bir sırasında 3 kare varsa üçlü, 4 kare varsa dörtlü vefk, bulunduğu gruba göre, Toprak, Hava, Ateş ve Su vefki, bağlı bulunduğu gezegene göre, Güneş vefki, ay vefki olarak isimlendirilir. Vefklerin bunlardan başka daha birçok çeşidi de bulunur. Vefklerde kullanılan harfler ve sayılar Arapça harfler ve sayılardır. Arap alfabesindeki harflerin Ebced hesabında sayısal karşılıkları vardır. Vefki yapılacak kelimenin veya cümlenin harflerinin sayısal değerleri Ebced hesabı tablosundan bulunur, toplanır ve elde edilen sayısal değerin vefki yapılır. Kişiye özel yapılan Vefklerde, özel bir konuda başarılı olma gibi vs..kullanılan kelimeler genelde Kuran-i Kerim Ayetleri talebin kendisi veya Allah‟ın (C.C.) isimleridir. Büyü ve buna benzer işlerde kişi ve şahıs isimleriyle beraber Esma, Ayetler ve başka birçok kelimeler de kullanılır.
Vefkin yapılış kurallarını bilmek gerekir, bundan başka, burçlar, burçların özellikleri, uğurlu gün ve geceleri, birbirleri ile olan dostluk veya düşmanlıkları, burçların yönetici gezegenleri, gezegenlerin birbirleriyle olan dostluk ve düşmanlıkları, gezegen ( yıldız ) saatleri, gezegenlerin tütsüleri, günlerin ve gezegenlerin hizmetlilerinin isimleri ve vefkin derecelerinin hizmetlilerinin isimlerini bulma metotlarını da bilmek gerekmektedir.
Uygulama çalışmalarında vefk ilminin etkileşimiyle gelişen imgeler ve semboller görülmektedir. Tual üzerine karışık tekniklerle vefklerdeki sembolik anlatımın kendi imgelerime dönüştürülmesi çabası içine girilmiştir.
Dokunun izleyicide bırakacağı psikoljik etkileşimlerde düşünülmüştür.Tuval üzerinde yer yer kaligrafik formlarla doku oluşturulmuştur. Bununla birlikte doku oluşturmak için kullanılan malzemeler ( kum, tutkal) spatül yardımıyla tuale yayılmış ve kurumadan müdahale edilmiştir. Resimlerde rölyefik etkilerle oluşturulan katmanlar, yer yer çatlatılarak
derinlik hissi ve mistik etkiler oluşturulmuştur. Böylelikle çalışmalarda dokunsallık etkisinde ön plana çıkarılmıştır.