Organize suçluluğa iliĢkin tanım çalıĢmalarında karĢılaĢılan zorluklar ve han- dikaplar neticesinde, organize suçluluk bir takım ortak unsurları belirlenerek tarif edilmeye çalıĢılmaktadır. Ancak yine, sayılacak bu unsurlar yere ve zamana bağlı faktörlere, kiĢiden kiĢiye göre değiĢebileceği için bu Ģekilde dahi kesin ve tatminkar bir sonuca ulaĢmak mümkün değildir. Sayılan unsurlardan her biri, her zaman bir organize suç örgütünün bünyesinde var olmayabilir. Mesela, bir yazar organize suç örgütlerinde katı bir hiyerarĢik yapı unsurunu Ģart koĢarken, bazı organize suç örgüt- leri esnek bir yapıda örgütlenmiĢ olabilir. Bu noktada, unsurların tek tek belirlenmesi de organize suç örgütlerinin özelliklerini tam olarak yansıtmayabilir. Ancak, organi- ze suç gruplarının bir takım ortak özelliklere sahip olduklarından hareketle, bazı öl- çütlere yer verilmektedir. Bu ölçütler de kiĢiden kiĢiye farklı sayı ve önceliklerde karĢımıza çıkmaktadır. Bahsedilen ölçütlerden bazıları Ģunlardır133
: - ĠĢbölümüne dayanan bir hiyerarĢik yapı
-Süreklilik
-Suçun planlanması, hazırlanması ve iĢlenmesinde profesyonellik -Bölgeler üstü ve uluslararası bağlantılar ve iliĢkiler
-Ne pahasına olursa olsun kazanç sağlama gayesi -Kara para aklama faaliyetleri
133 Bkz. Erdem, s. 37, 38; Sözüer, Adem, s. 258-260; Özbek, Ceza Muhakemesi, s. 400; Kocasakal, 142; ġahin, s. 691; Yenisey, Kurultay, s.116, 117; Yücel, Kriminoloji, s. 42 vd.; Öztürk/Erdem, s. 1051-1058.
48 -Halkın yasa dıĢı mal ve hizmetlere yönelik ihtiyaçlarının karĢılanması
-Devlet memurları veya hizmetlileri ile özel sektördeki görevlileri korkutup, yolsuzluk yapar hale getirmeye çalıĢma
-Örgüt içi yaptırım sistemi -Korunma mekanizması -ġiddet kullanma
-Siyaset, polis, adliye, basın, ve ekonomik çevrelerin desteği -Yüksek yaĢam standardı
-Yasal faaliyetlerle yasa dıĢı faaliyetlerin birlikte yürütülmesi
-Kısa zamanda ve hızlı biçimde kazanç sağlayabilecek, maliyeti düĢük, yaka- lanma riski az olan suç alanlarının tercih edilmesi,
-Piyasanın gereklerine uyum sağlama,
-Konspiratif davranıĢ ve taktikler (karĢı observasyon, dıĢa karĢı korunma, uy- durma isimler kod isim kullanma, mühür ve damgaların hukuka aykırı olarak kullanılması, teknik ve bilimsel araç ve bulgulardan yararlanma)
-Grup üyeleri arasında dayanıĢma,
-ġüpheli kiĢilerin ceza kovuĢturma organlarının müdahalelerine karĢı korun- ması (görünüĢe göre fazla zengin olmayan sanıkları en seçkin avukatların yardımından yararlandırma, tutuklama durumunun kaldırılması için yüksek miktarda teminat yatırılması, tutuklama ve cezanın infazından sonra yeniden örgüte kabul, tutuklu ve hükümlünün ve onun yakınlarının cezaevinde iken ihtiyaçlarının karĢılanması),
-Tanık bulmakta güçlük ve muhatapların içinde bulunduğu korku nedeniyle tipik bir biçimde ceza kovuĢturma organlarına bilgi vermekten kaçınması, -Esnek suç teknolojisi ve suç tedbirlerinin seçiminde çok yönlülük.
Organize suç örgütlerinin tespitinde, belirtilenler dıĢında birçok ölçüt dahi farklı yazarlar tarafından dikkate alınmaktadır. Hemen belirtelim, sayılan bu ölçütle- rin her birinin organize suç örgütlerinde aynı anda bulunması Ģart değildir. Eğer bir organize suç örgütünün tespitinden bahsediliyorsa, kanaatimizce aranacak unsurlar Ģunlar olmalıdır:
1) ĠĢbölümüne dayanan hiyerarĢik bir yapı 2) Süreklilik
49 3) Örgüt içi yaptırım sistemi, korunma mekanizması ve örgüt içi dayanıĢma 4) Ne pahasına olursa olsun kazanç sağlama amacı
5) Kara para aklama faaliyetleri
6) Devlet memurları veya hizmetlileri ile özel sektördeki görevlileri korkut- ma, yıldırma, sindirme suretiyle yolsuzluk yapar hale getirmeye çalıĢma ve siyaset, polis, adliye, basın, ve ekonomik çevrelerin desteği sağlama 7) Uluslararası (Sınır aĢan) bağlantılar ve iliĢkiler
1) ĠĢbölümüne Dayanan HiyerarĢik Bir Yapı
a) HiyerarĢik Yapı
Fransızca hierarchie sözcüğünden dilimize geçen hiyerarşi kelimesinin an- lamı sözlüklerde, “makam sırası, basamak, derece düzeni, aĢama sırası” olarak yer almaktadır134. Günümüzde profesyonel anlamda yürütülen yasal ya da yasadıĢı her
organizasyon faaliyetinde kademeli Ģekilde yürütülen bir iĢleyiĢ söz konusudur. Me- sela, iĢ hayatında profesyonel bir Ģekilde faaliyetlerini sürdüren bir ticaret Ģirketi açısından olaya yaklaĢıldığında en basit Ģekliyle bu kademeli sistemin en yukarısında karar mekanizması olarak Ģirketin yönetim kurulu baĢkanı (patronu) ya da genel mü- dürü yer almaktadır135. Yine bu kiĢiye bağlı, çeĢitli alanlarda uzmanlaĢmıĢ kiĢiler,
katı bir modele sahip olmasa da hiyerarĢik bir yapıda patronun emrinde faaliyetlerini sürdürmektedirler. Bu kiĢiler genel koordinatör ve çeĢitli müdürlerden oluĢabilmek- tedir. Bu hiyerarĢik yapıda daha sonra Ģirket çalıĢanları yerlerini almaktadırlar. ġirke- tin faaliyetlerini gerçekleĢtirme, alınan kararları, yapılan planları, talimatları uygula- ma görevi bu kiĢilerin üzerindedir. Bu yapı elbette her organizasyon bakımından aynı derecede veya aynı biçimde dıĢ dünyaya yansımayabilir. Her organizasyonun kendi- sine özgü farklı bir yapılanma içerisinde faaliyet göstermesi mümkündür.
134 http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=veritbn&kelimesec=156620, 20.03.2009. 135
Schmitz, organize suçluluktan söz etmek için gerekli asgari koĢulları, süreklilik ve hiyerarĢik olu- Ģum olarak ifade etmekte ve organize suçluluğu, yasal iĢletmelerden ayırt etmek için de buna kazanç getiren yasadıĢı iĢlerle uğraĢma unsurunu ilave etmektedir. (Schmitz, Monika, Rechtliche Probleme des Einsatzes Verdeckter Ermittler, Bonn, 1995, s. 113 vd.‟dan aktaran Erdem, s. 38).
50 Organize suç örgütlerinin en karakteristik özelliklerinden birisi de hiyerarĢik yapıları(derece düzeni)dır136
. Kanaatimizce hiyerarĢik yapıdan bahsedebilmek için öncelikle, en az üç kiĢiden oluĢan bir yapıya ihtiyaç vardır. Zira, eğer bir derece dü- zeninden bahsediliyorsa, bu en az 3 kademeli olmalıdır. Karar merciindeki bir pat- ron, ona bağlı bir yönetici veya danıĢman ve planları uygulayan ve eylemleri gerçek- leĢtiren profesyonel ve güvenilir bir kiĢi. Bu nedenle bize göre organize suçluluktan bahsedilebilmesi için en az üç kiĢinin varlığı gerekli kılmaktadır. Doktrinde iki kiĢi- nin varlığını yeterli gören tanımlar organize suçluluğun yapısında var olan hiyerarĢi unsurunu yansıtmaya elveriĢli değillerdir137. Özellikle disiplinli ordularda göze çar- pan ve katı bir biçimde kendisini açığa vuran emir-komuta zinciri, disiplinli bir orga- nize yapının sürekliliğini sağlaması, dıĢarıdan gelecek tehditlere karĢı güçlü olması ve amaçlarını gerçekleĢtirmesi bakımından oldukça önemlidir. Zira, hiyerarĢik yapı disiplinin sağlanmasında ve rollerin dağıtılmasında; herkesin organizasyon içindeki konumunu bilmesinde ve bu konumu ölçüsünde hareket etmesinde önemli bir etken- dir. Aksi durum, kurulan sistemli ve disiplinli yapının bozulmasını hızlandırır.
136
Birtakım insanların, bazı fiilleri iĢlemek için bir araya gelmeleri, bunların suç organizasyonu oluĢ- turdukları anlamına gelmez. Bu bir araya geliĢ kazanç temin etmek amacıyla, sistemli ve hiyerarĢik bir yapı içinde olmalıdır. Bu nedenle bir mahallenin gençlerinin, mahallelerindeki kıza laf atan yabancıyı dövmek için bir araya gelmeleri, bunların müessir fiil suçu iĢlemek için örgüt kurduklarını gösterme- diği gibi; üç kafadarın, ödeme güçleri bulunmadığı halde bir gece kulübüne girip felekten bir gece çaldıktan sonra, para ödememeleri de bunların organize hareket ettikleri anlamına gelmez. (Öztürk/Erdem, s. 1051); Yenisey‟e göre, Grup içinde altlık-üstlük iliĢkisi Ģeklinde, hiyerarĢik bir yapı bulunduğunun tespit edilmesi; ele geçirilen Ģüpheliler arasında sebebi ve kaynağı tam olarak açıklanamayan bir otorite iliĢkisinin bulunduğunun saptanması; suç iĢleyen grup içerisinde müeyyide uygulandığının belirlenmiĢ olması organize suç örgütlerinin tespitinde yararlanılacak hususlardandır. (Yenisey, Kurultay, s. 116); KiĢileri tabi kılan ve gizli iĢbirliği durumu yaratan ve örgütsel bağdan gelen yıldırma gücüne dayanan bir örgüt söz konusu olduğunda organize yapının varlığının kabul edilmesi gerekir. Ancak bu, örgütte, görev ve rollerin dağıtılmıĢ olmayacağı anlamına gelmemelidir. DağıtılmıĢ görevler yoksa organize yapının varlığından kuvvetli olarak Ģüphe duyulacaktır. Örgüt üyeleri arasında görevlerin dağıtılmıĢ olması, her bir üye için özel, kesin olarak belirlenmiĢ bulunma- sını gerektirmez. Ancak, en azından yöneticilerle, üye olanların ayırt edilebilmesi, verilen görevlerin saptanabilir olması gerekir. (Evik, s. 215); Organize suçluluğun varlığından bahsedebilmek için, or- ganizasyonun illegal kazanç elde etme amacı gütmesi, devamlı biçimde ve hukuka aykırı bu amacın gerçekleĢtirilmesini bir hayat tarzı haline getirerek, katı veya gevĢek bir hiyerarĢik yapı içinde sürekli olarak suç iĢlemesi hususlarına dikkat edilmelidir. (Sözüer, s. 259).
137
Doktrinde birçok yazar organize suçluluktan bahsedebilmek için suç iĢlemek için en az iki kiĢinin bir araya gelmesini yeterli görmektedir. Bkz. Erdem, s. 38; “(Buna karĢılık Erdem‟e göre, suç örgütü birlikte suç iĢleme veya çete kavramından, üyeleri, hiyerarĢik yapıya sahip bir örgüt yapısına bağlı olarak belirli suçların iĢbölümüne dayalı olarak iĢlenmesi için belirli bir süre için birçok kiĢinin bir araya gelmesi bakımından ayrılmaktadır. Bu yüzden iki kiĢinin bir araya gelmesi, sıkı bir örgüt yapı- sını gerçekleĢtiremeyeceği için bu gerekliliği karĢılamamaktadır)” (Erdem, Mustafa Ruhan, Avrupa Birliği Hukuku’nun Üye Devletlerin Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukuna Etkisi, (AB Üye Devletler), Ankara, 2004, s. 195; Özek, s. 195; Avcı, Yeni, s. 354; ġahin, s. 691; Öztürk/Erdem, s. 1051.
51 Bahsedildiği üzere, hiyerarĢik yapının belki de en katı biçimi devletlerin dü- zenli ordularında görülür. Burada emir-komuta zinciri, ast-üst iliĢkisi kesin kurallar ve sınırlarla belirlenmiĢtir. Buna benzer sistemlere organize suç örgütlerinde de sıkça rastlamak mümkündür. Ancak belirtmek gerekir ki, her suç organizasyonu aynı bi- çimde katı bir hiyerarĢik yapı içinde olmayabilir. Bazı organizasyonlar daha gevĢek bir yapılanma içinde örgütlenebilir138
. Organize suçluluk gruplarının yapısal model- leri hakkında farklı görüĢler ileri sürülmektedir. Bazıları katı bir hiyerarĢik yapı ser- gilediklerini (örnek olarak Cosa Nostra ve Japon Yakuza); bazıları ise tamamen es- nek yapıda olup, her türlü duruma uyum gösterebildiklerini ifade etmektedirler. Aynı Ģekilde, esnek yapıdaki organizasyonlarla katı bürokratik yapıların bir arada bulun- maları mümkündür. Üst seviyede hiyerarĢik bir yapı, alt seviyede esnek bir yapıya dayanabilir (Örnek olarak Çin Üçlüsü)139
. Tam da bu durum, dünya üzerinde farklı isimler altında ortaya çıkan organize suç örgütlerinin birbirlerinden farklı olarak çok değiĢik biçimlerde yapılandığını ortaya koymaktadır. Kısaca, organize suç örgütleri- nin tamamının, tek düze, değiĢmez yapılarının olduğunu düĢünmek yanıltıcıdır140.
138 Sözüer, s. 259; Aksi görüş, Erdem‟e göre, hiyerarĢik yapı, katı ve ödünsüz bir yönetim, üyeler arasında mutlak itaat ve koĢulsuz sadakat yoluyla disiplinin sağlanması ve üyelerin güvenliğinden sorumlu olma biçiminde kendisini gösterir. (Erdem, s. 39); Yine Kocasakal‟a göre, bu yapı, hiyerar- Ģik, katı kurallara tabi, tek amaç olarak azami derecede kazanç sağlamaya yönelen, piramit bir yapı- lanma Ģeklinde olmakta ve sıkı-tek parça bir birlik görünümü arz etmektedir. (Kocasakal, s. 135); Suç karteli aynı zamanda askeri bir hiyerarĢidir. (Ziegler, s. 21); Ancak bu durum daha çok, organize suçluluğun en ağır türlerini oluĢturan mafia tipi örgütlenmeler bakımından ifade edilmektedir.
139 Evik, s. 22; Organize suçluluğun yapısal olarak baĢlıca iki farklı temel modele sahip olduğu kabul edilir: Grup modeli olarak adlandırılabilecek olan birinci modele göre, fail grupları dıĢarıya karĢı kapalı ve grup içinde de hiyerarĢik olarak yapılanmıĢ olup, grup üyeleri sürekli olarak belirli bir iĢlevi gerçekleĢtirir. Ġkinci model ise ağ modeli olarak adlandırılır ve aktörler arasında çok sayıda iliĢki mevcut olup, bu iliĢkiler suç ortamı üzerinden toplum içine ya da toplum içinden suç ortamı içine uzanırlar. Grup üyeleri arasında keskin ve sürekli bir sınırlandırılma mevcut değildir. Suç iĢlemek suretiyle ulaĢılmak istenen amacın gerçekleĢtirilmesi için fırsatların bulunması durumunda kiĢiler birlikte hareket ederler. Bu nedenle bireylerin iĢlevleri değiĢiklik gösterebilir. (Marxen, Klaus, Organisierte Kriminalitat und die Organisation der staatlichen Strafverfolgung, FS für Schneider, Kriminologie an der Schwelle zum 21. Jahrhundert (hrsg Schwind/Kube/Künhe, Berlin, New York 1998, s. 299‟dan aktaran, Özbek, s. 48); Bazı örgütler, üst seviyede oldukça resmi bir hiyerarĢik /yapıya, alt kademelerde ise daha belirsiz ve Ģekilsiz bir iliĢki ağına sahiptirler. Örgütün büyüklüğü ve yapısındaki resmiyet derecesi, grupların tanımlanması ve mukayesesinde, iki boyut kazandırır. Birin- cisi örgütün gücü ve zaafları hakkında fikir verir. Ġkinci olarak da hükümet ve güvenlik güçlerince uygun karĢı tedbirlerin alınmasına imkan sağlar. (Williams/ Savona, s. 91).
140
Dünyada, Ģu veya bu isimle anılan, ama yanlıĢ olsa da genel bir tabirle “mafia” olarak adlandırılan pek çok suç örgütü vardır. Oysa, taĢıdıkları ortak özelliklere karĢın, uluslararası suç örgütleri tamamen aynı model ile yapılanmadığı gibi, büyüklükleri ve yapıları, üyelerinin nitelikleri ve tipolojisi, uzman- laĢtıkları alanlar da değiĢebilmektedir. (Kocasakal, s. 135).
52 Organize suçluluk çerçevesinde, organize oluĢ biçimine göre farklı bazı dere- celendirmeler, kademeler yapılabilir141. Bu bakımdan en alt kademede çete suçlulu-
ğunun varlığına Ģahit olunmaktadır. Ancak bu durumun organize suçluluk olarak
kabulü hususu tartıĢmalıdır142
. Çeteler ile organize suçluluğu ayıran bazı özellikler Ģunlardır143
:
1) Çetelerde esaslı olarak fail suçu belirler (organize suçluluktaki gibi müĢte- ri değil).
2) Çete ilk önce fiili doğrudan doğruya mağdura yöneltir; organize suçluluk da ise durum farklıdır. Mağdursuz suçlar (uyuĢtucu, silah ticareti vb.) ve- ya mağdurun kendisinin de etkileneceği veya engellenme korkusundan ihbar etmek istemeyeceği suçlar (koruma parası, fuhuĢ vb.) tercih edilir. 3) Çetelerde üyelik yapısı dıĢarıdan görülebilir, buna karĢın organize suçlu-
lukta bu yapı esaslı olarak görünmez.
4) KiĢisel iliĢkiler çetelerde rol oynar, bu durum organize suçlulukta genel- likle, çetelerde olduğu Ģekliyle geçerli değildir.
5) Organize suçlulukta mutlak sadakat ve güven söz konusudur. 6) Çete, organize suçluluğa göre kısa ömürlüdür.
7) Çete, organizasyon yapısı ortaya koymaz.
141
Bu alanları kesin çizgilerle birbirinden ayırt etmek olanaksızdır. Gruba bireyin bağlılığının yoğun- luk derecesi, grup dinamizminin bir sonucudur ve bu unsur grup suçluluğunun diğer biçimlerinde de söz konusudur. Bu da göstermektedir ki, örgütlenme derecesine göre yapılacak bir ayrım büyük güç- lükler ortaya çıkarmaktadır. (Erdem, s. 40).
142 Sözüer, s. 258; Ziegler‟e göre, Büyük suç kartelleri ile yerel çeteler arasında anlaĢma ya da pay- laĢma söz konusu değildir: Çok uluslu bir suç kartelinin ekonominin belirli bir sektörünü, ya da belirli bir pazarı veya bölgeyi ele geçirmeyi kararlaĢtırdığında suç kartelinin tetikçileri yerel haydutları orta- dan kaldırırlar. (Ziegler, s. 50); TaĢkın‟a göre de çeteler yeterince profesyonel olmayan, bir nevi ayak iĢlerini yürüten, tetikçi olarak adlandırılabilecek gruplardır. Bunlar kendileri büyük organizasyonlar gerçekleĢtirmek yerine, bazı suç organizasyonlarınca kendilerine verilen lokal iĢleri para karĢılığı yapmaktadırlar. (TaĢkın, s. 33).
143 DemirbaĢ, Kriminoloji, s. 312, 313; Grup suçluluğu veya çete suçluluğundan farklı olarak organi- ze suçlulukta, artık failler değil, müĢteriler iĢlenen fiili belirler; kiĢisel iliĢkiler burada önemli bir rol oynamaz. Daha çok yasal alanda faaliyet gösteren firmalarla aynı prensipler çerçevesinde hareket edilir. Suçun iĢlenmesinden çok önce bu yolla elde edilen kazançların nasıl yasal kazanca dönüĢtürü- leceği, örneğin paravan firma kurmak yoluyla, planlanır. BaĢka bir anlatımla suçun organizasyon ve icrasındaki mükemmellik bakımından organize suçluluk grup suçluluğundan ayrılır, çünkü suç faali- yetleri önceden ayrıntılı olarak planlanır ve örgütün yapısı çetede olduğundan çok daha sıkıdır. Grup suçluluğunda, genellikle suçun iĢlenmesinden sonra düzenli olarak dağılıp duruma göre yeniden bir araya gelen ad-hoc bir topluluk söz konusudur. Oysa organize suçlulukta, bu tür suçluluk yapılanma- sından farklı olarak birden fazla kiĢinin bir araya gelmesi süreklidir. Çete de sürekli bir faaliyet yok- tur; kiĢiler kısa süreli olarak bir araya gelirler. Suçların önceden planlanması ve sıkı bir örgüt yapısına sahip olmaması bakımından organize suçluluktan ayrılır. Bundan baĢka organize suçluluktan farklı olarak çete suçluluğunda, kiĢiler kural olarak teĢhis edilebilir özellik gösterir. (Erdem, s. 44).
53 8) Çete, politik ve ekonomik iliĢkilere sahip değildir.
Bununla, birlikte organize suç örgütlerinin faaliyetlerinde çetelerden fayda- lanmaları söz konusu olmaktadır. Çeteler organize suç örgütlerinin hizmetinde faali- yet gösterebilir. Organize suç örgütlerinin mensupları, çeteci gibi iğreti yaĢamaz144
, faaliyet gösterdikleri alanlar ve faaliyetlerinde kullandıkları yöntemler, yapıları birbi- rinden ayrılmaktadır.
Orta derece organize suçluluk ise, sağlam, düzenli bir planlama ve dayanıklı
bir yapı göstermektedir145
. Ağır organize suçlulukta ise, mafia benzeri organizasyon- lar söz konusu olup, (örnek olarak ABD‟deki La Cosa Nostra) bunlar ekonomik ka- zanç yanında siyasi gücü de elde etmeyi amaçlamaktadırlar146
.
HiyerarĢik yapının görünümünde en baĢta organizasyonun yöneticisi konu- munda bulunan, planları yapan, emirleri veren bir patron, bir beyin, Ceza Hukuku terminolojisi ile ifade edersek bir azmettiren147 bulunur. Mafia tipi örgütlenmelerde bunun karĢılığı olarak “Capo” terimi kullanılmakta, bu kiĢiler “Capo Mafia” olarak adlandırılmaktadır. Bu kiĢi organize suç örgütünün lideridir. KovuĢturma makamla- rının bu kiĢiye ulaĢmasını önleyebilmek için genellikle aracılar kullanılır. Bu aracıla- rın sayısı arttıkça, bu kiĢiye ulaĢmak imkansızlaĢır. Bu nedenle bu yöntem etkin ola- rak kullanılmaktadır. Böyle durumlarda karĢımıza azmettirmeye azmettirme, hatta
azmettirmeye azmettirmeye azmettirme… gibi sorunlar çıkar148. Bu tür bir hiyerarĢik yapılanma gerek içe gerekse dıĢa karĢı korunmaya da hizmet etmektedir149
. Bu sıkı hiyerarĢik yapıya uygun olarak hiyerarĢinin en alt tabakasında yer alan üyeler, örgü-
144 Evik, .s 33.
145 Bu tür organize suçlulukta profesyonellik ön plandadır. Ulusal ve uluslararası alanda faaliyet göste- rebilirler. Amaç kısa zamanda daha fazla kazanç elde etmektir. (TaĢkın, s. 33).
146 Sözüer, s. 258; Örgütün disiplinli, iĢbölümüne dayanan hiyerarĢik yapısı kapsamında, amacı ve amaca ulaĢmak yöntemlerine iliĢkin belirgin programının varlığı, organize suçluluğun koĢuludur ve suçun oluĢması açısından yeterlidir. Diğer bir deyiĢle, örgütün yapısı, belirgin programı, örgüte katı- lanların programı uygulamaya yönelik amaçları, organize suçluluğun tehlike neticesine uygunluğu koĢulunun varlığının ve türünün saptanması açısından ölçüttür. Belirtilen nedenle, örgüte katılanların amacı organize suçluluğun türünü de belirler. (Özek, s. 198); Interpol‟e göre suç örgütleri geleneksel, profesyonel ve günübirlikçi olmak üzere gruplandırılmaktadır. Geleneksel suç örgütlerinde hiyerarĢik yapı ve örgüt içi yaptırım çok ağırdır. Bu özellikleri sayesinde uzun yıllar çözülme olmadan ayakta kalabilmektedir. YasadıĢı iĢlerin yanında yasal iĢler de yapmaktadırlar. Profesyonel suç örgütleri ise belli baĢlı birkaç alanda –araç hırsızlığı, sahte evrak- gibi iyice uzmanlaĢırlar. Bu tür suç örgütleri yapılarını ve metotlarını sık sık değiĢtirir. Günübirlikçi suç örgütleri ise kazanç sağlayabilecekleri her alanda faaliyet göstermektedirler. Bunların örgüt yapıları son derece esnek ve değiĢkendir. Kültürleri, sosyal yapıları, ekonomik durumları birbirinden farklı kiĢiler bu tür örgütler tarafından kullanılmakta- dır. (TaĢkın, s. 34)..
147 Öztürk/Erdem, s. 1051. 148 Öztürk/Erdem, s.1051. 149 Erdem, s. 39.
54 tün yapısı konusunda genellikle yeterli bilgiye sahip değildir. Çünkü suçları planla- yan üst düzey yöneticiler, bunları yerine getiren alt düzeydeki üyelerden yalıtılmıĢtır. Bu amaçla, üst düzey yöneticiler tarafından alınan kararları, bunları yerine getirecek olan üyelere aktarmak için görünüĢte yasal iĢlerle uğraĢan aracı kiĢilerden de yarar- lanılır150
. Örgütü arka planda yöneten kiĢiler suç faaliyetlerini gizledikleri için, ko- vuĢturma organlarının örgüt hakkında bilgi elde etmeleri neredeyse olanaksız hale gelmektedir151. Bunun yanı sıra organize suç örgütlerinde liderden sonra gelen, ona bağlı yardımcılar bulunmaktadır. GeniĢ alanlara yayılmıĢ büyük ölçekli organize suç örgütlerinde, bu yardımcı üyeler, her bir birimin baĢında bulunmakta ve bir holding- de olduğu gibi “yönetim kurulu üyelerini” oluĢturmaktadırlar. Her üye holding bün- yesindeki bir Ģirketin müdürü gibidir. Ancak, hepsi en yukarıdaki “patron”, “baĢ- kan”, “lider” “capo mafia”nın talimatları doğrultusunda hareket ederler. Bazı önemli kararlar, bu kurulun toplanması suretiyle alınabilir. Bunun yanı sıra patron, ortak bir karar alınmasına gerek olmadan, doğrudan yardımcılarına veya grup üyelerine görev- ler verebilir. Bunun dıĢında, organize yapıda danıĢman konumunda bulunan üyeler de bulunabilir. Yine, özel yetenekleriyle yükselmiĢ üyeler, organizasyonda önemli konumlarda yer alabilmektedir. HiyerarĢinin alt kademesindeki organizasyon men- supları, kararlaĢtırılan faaliyetleri yerine getirirler. Organize suç örgütlerinde genel anlamda, bahsedildiği Ģekliyle alt kademelere inildikçe sayı bakımından artan (yetki-