Ulusal Meslek Standartları ve Mesleki Yeterlilikler

Ulusal meslek standartları ve mesleki yeterlilikler Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından çeşitli kurum ve kuruluşların katkılarıyla oluşturulmaktadır. Mesleki

Yeterlilik Kurumunun (MYK) kurulmasıyla sonuçlanan süreç, Türkiye İş Kurumunun

koordinasyonunda, Dünya Bankasının fon desteğiyle 1992-2000 yılları arasında uygulanan İstihdam ve Eğitim Projesiyle (EİP) başlatılmıştır. Bu projenin "Meslek Standartları Sınav ve Belgelendirme" bileşeni kapsamında, 1992 yılında üçlü katılımla Meslek Standartları Milli Protokolü imzalanmış; devlet, işçi ve işveren taraflarının yer aldığı Meslek Standartları Komisyonu(MSK) kurulmuştur. MSK'nın gözetiminde Araştırma Teknik Hizmetler Birimi'nin 1995-2000 döneminde yaptığı çalışmalar neticesinde eğitim ve iş dünyası "meslek standardı" kavramı ile tanıştırılmış, meslek standardı taslakları ve soru bankası oluşturulmuş, 2000 yılında EİP tamamlandığında tarafların üzerinde mutabık oldukları Ulusal Meslek Standartları Kurumu (UMSK) Kanun taslağı hazırlanmıştır.121

Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek üzere 21 Eylül 2006 tarihli ve 5544 sayılı Kanun ile kurulmuştur.122

MYK faaliyete geçtikten sonra Avrupa Birliğinde ve ülkemiz genelinde eğitim ve istihdama ilişkin

120 Siyaset Ekonomi ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi(SETA), Türkiye’nin İnsan Kaynaklarının

Belirlenmesi Projesi, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Baskısı,, 2012, s.150. 121http://www.myk.gov.tr/index.php/tr/hakkimizda/tarihce(27.12.2013)

78

gerçekleşmeler, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi, Ulusal İstihdam Stratejisi, Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi, İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin Güçlendirilmesi Eylem Planı gibi gelişmeler neticesinde Kurumun yapısında bazı değişiklikler yapılmıştır.¹²³

Ulusal mesleki yeterlilik sisteminin kurulmasındaki amacı Kurumun resmi internet sitesinde aşağıdaki şekilde açıklamaktadır:

“Ulusal Mesleki Yeterlilik Sisteminin kurulmasındaki temel amaç eğitim ile iş yaşamının nitelik talepleri arasında işlevsel bir bağ kurmaktır. Bu sistem Türkiye'nin küresel ekonomide rekabet edebilmesi için ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünün yetiştirilmesini sağlayacaktır. İş dünyasının işgücüne yönelik mevcut ihtiyaçları ve geleceğe dönük eğilimleri, hazırlanmasına katkı sağlayacağı ulusal meslek standartları yoluyla eğitim sistemine yansıyacaktır. Yine eğitim dünyası da, amaçlarından birisi olan nitekli iş gücünün yetiştirilmesini bu sistem sayesinde etkin ve esnek bir şekilde gerçekleştirecektir. Bu sistemin en güçlü yönlerinden birisi, hayat boyu öğrenme anlayışını kabul etmesidir. Bu kapsamda herhangi bir eğitim almadan çalışarak beceri edinen bireyleri sahip oldukları becerileri belgelendirmeleri, bireylere farklı meslekler veya sektörler arasında yatay ve dikey geçişleri sağlaması, bulunduğu sektörde ve icra ettiği meslekte ortaya çıkan yeni gelişmeleri esnek bir şekilde mesleğine yansıtabilmesi ve bunu belgelendirebilmesi gibi imkanlar bu sistem sayesinde mümkün olacaktır.”124

Ulusal meslek standardı; bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için gerekli olan ve Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından kabul edilen bilgi, beceri gibi gerekliliklerin asgari normlarıdır. Hangi mesleklerin standartlarının belirleneceği ve bu mesleklerin içeriğine işverenlerin işgücünde aradığı becerilerin dahil edilmesi sektör komiteleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Sektör komitelerinin üyelerinden olan ve Genel Kurulda temsil edilen işçi, işveren ve meslek kuruluşları aracılığıyla işgücü piyasası ihtiyaçları mesleki yeterliliklere aktarılır.*

123 http://www.myk.gov.tr/index.php/tr/hakkimizda/tarihce(27.12.2013)

124http://www.myk.gov.tr/index.php/skca-sorulan-sorular#Soru2(27.12.2013)

* Ulusal Meslek Standartları, mesleki yeterlilikler ve sektör komiteleri ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz.: http://www.myk.gov.tr/(27.12.2013)

79

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SEÇİLMİŞ ÜLKELERDEN UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Bu bölüm işveren taleplerine dayalı aktif işgücü programlarına örnek niteliğindeki seçilmiş ülke uygulamalarına ayrılmıştır. Özellikle Amerika’daki İş Eğitimi Ortaklık Yasası ile işverenlerin aktif işgücü programlarına katılımı ve İngiltere’deki Eğitim ve Kurumsal Kurulları özel sektörün katılımı bu alandaki önemli uygulamalardır. Güney Kore’nin sanayi hamlesi sırasında işgücüne işverenlerin ihtiyaç duyduğu becerileri kazandırmak amacıyla işyerlerinde uygulanan işbaşı eğitimler işveren taleplerine dayalı beceri kazandırmaya örnek niteliğindedir. Bir diğer önemli uygulama Almanya’daki Haartz Reformları ile işgücü piyasasına işlerlik kazandırma arayışları ve Alman İstihdam Kurumu bünyesindeki Araştırma Enstitisünün çalışmaları ile işveren hizmetleri konusunda uzmanlaşmış birimlerdir. Burada konu edilen örnekler birbirinin muadili uygulama örnekleri olmayıp, örneklerin her biri işverenlerin işgücü taleplerinin belirlenmesinde ve karşılanması noktasında farklı bir boyutuna değinilmektedir. Amerika ve İngiltere’deki yerel düzeyde aktif işgücü piyasası programları ile işveren talepleri bağlantısı tasarımına örnek olarak bu bölüme dahil edilmiştir. Diğer taraftan Belçika’da İşverene Doğrudan Aracılık Hizmeti(Service Intervention Directe Employeurs) programları örneği işveren talepleri ile göçmenler arasında bağlantı kuran başarılı bir örnek niteliğindedir. Alman İstihdam Kurumu bünyesindeki talep belirlemeye yönelik yapılar ise doğrudan işverenlere sunulan hizmetlere sürdürülebilirlik sağlayan özelliği niteliği nedeniyle buraya dahil edilecektir.

3.1 ALMANYA’DA İŞVEREN TALEPLERİNE YÖNELİK UYGULAMALAR

Almanya, işgücü piyasası ihtiyaçları ve işverenlerin taleplerinin belirlenmesi noktasında başarılı ülke uygulamaları arasında ilk sıralarda gelmektedir. İşverenlerin taleplerine ilişkin verilerin işgücü piyasası araştırmaları ile elde edilmesinde en önemli fonksiyonlardan birini yerine getiren kuruluş, Almanya İstihdam

80

Kurumu(Bundesagenturfürarbeit) bünyesinde faaliyet gösteren araştırma kuruluşu Instut für Arbeitsmarkt und Berufsforfchung (IAB)’dir. 1967 yılında kurulan IAB bugün de işgücü piyasasına ilişkin derinlemesine veriler elde edilmesinde ve bu verilerin analizinde önemli bir rol oynamaktadır.¹²⁵