Turizm

Ardahan, sahip olduğu coğrafi konumu ve konumunun getirdiği stratejik önemi do-layısıyla tarih boyunca çetin mücadelelere ve bölgenin sık sık el değiştirmesine tanık olmuştur. Bölge, üzerinde uzun yıllar hâkimiyet süren Urartular, Gürcüler, Ermeniler, Safeviler, Osmanlılar ve Rusların izlerini taşımaktadır. Medeniyetler, geçmişte yaşa-nan göçler ve acılarla beraber edebiyat, mimari, sanat, farklı hayat tarzları kısaca kül-türü de beraberinde getirmiştir. Bölgenin soyut ve somut kültürel mirasının yarattığı etki Kafkaslar ve Orta Asya’ya uzanarak bugünkü toplumsal yapımıza yeni imkân ve fırsatlar sunmaktadır. İlde 114 adet tescilli yapı bulunmaktadır. ¹⁴

İl, ülkemizin başlıca kış turizm merkezlerinden biri olmaya adaydır. Kültür ve turizmi açısından da tarihin çok eski dönemlerine uzanan kale ve kuleleri, kışın üzerinde kızakla gezi, buz hokeyi maçı, artistik patinaj gibi faaliyetler yapılan Çıldır Gölü Ar-dahan’dan doğup, Gürcistan’a, ardından Azerbaycan’a giden sonra da Hazar Deni-zi’ne dökülen Kura Nehri ile bir cazibe merkezi olma yolunda ilerlemektedir.

dir. Festivale bölgeden ve Türkiye’nin çeşitli illerinden katılımcılar gelmekte, yöre-sel etkinlikler eşliğinde silueti gözleme fırsatı bulmaktadırlar. İlde yapılan bir diğer önemli festivalde Ardahan Bal Festivali’dir. Festivalin en ilgi çeken etkinliği ilin en gü-zel balının seçildiği bal yarışmasıdır. Farklı ilçelerde kaşar festivalleri, yayla festivalleri vb. yıl içerisinde düzenlenmektedir.

2.8.1. Kış Turizmi

Yalnızçam Kış Turizm Merkezi: Halihazırda kayak pistleri, kafe ve misafirhanesi ile bir “babylift” düzeneği bulunan merkez, AB kapsamında 10 milyon bütçeli pro-jesiyle destek almaya hak kazanmıştır. 2013 yılında inşaat faaliyetlerine başlanması planlanmaktadır. Proje kapsamında; var olan kayak merkezi pistlerinin genişletilme-si, yenilenmegenişletilme-si, tesisin yazın da kullanılabilmesi için yayla turizmine açılması amaçlı bambu evlerin inşa edilmesi, alanın yol, su, kanalizasyon alt yapısının yenilenmesi, peyzaj çalışmaları, merkezin iç ve dış turizmde tanıtılması için turizm merkezinin oluşturulması amaçlanmaktadır.

Resim 2.1 Ardahan Yalnızçam Kayak Merkezi

Normal koşullarda yılda ortalama olarak 4 ay boyunca yaklaşık 1 metre karla kaplı olan Yalnızçam Kayak Merkezi’nde Aralık ayından Nisan ayı ortalarına kadar kayak yapılabilmektedir.

2.8.2. Su Kaynakları ve Diğer Doğal Oluşumlar

Ardahan ili plato ve yaylalardan oluşmaktadır. Bu nedenle yayla ve av turizmi açısın-dan önemli bir potansiyele sahiptir. Büyük bir kısmı İl sınırları içinde bulunan Çıldır Gölü, kışın donması ve üzerinde çeşitli faaliyetlerin gerçekleşmesi ve yöre halkı tara-fından “sarıbalık” diye adlandırılan lezzetli balığı ile ünlüdür. Doğu Anadolu Bölge-si’nin en büyük ikinci gölü olan ve tatlı su gölleri arasında ise ilk sırada yer alan Çıldır Gölü, Akbaba Dağı ve Kısır Dağı arasında kalır. 1965 metre yükseklikteki göl 123 büyüklüğündedir. En derin noktası 42 metredir. Kış aylarında büyük ölçüde donar.

Gölde büyük adacıklar vardır. Bunlardan birisi olan Akçakale’nin tarihi M.Ö. 8.000 yılına kadar uzanır. İlkbahar ve sonbahar aylarında kuş göçü için önemli bir uğrak yeri olma özelliğine sahiptir. Ayrıca Çalı Gölü nesli tükenmekte olan bazı kuşların üreme alanları olup, doğal Kuş Gözlem Alanlarıdır.

Resim 2.2 Çıldır Gölü

Kura Nehri’nin oluşturduğu havza doğa tutkunları için eşsiz bir imkan sunmaktadır.

Serhat Kalkınma Ajansı’nın il için oluşturduğu yürüyüş, bisiklet ve araçla gezi parkur-ları çalışmasında havza önemli bir yer tutmuştur.

muştur. 1068 yılında Selçuklu Sultanı Alpaslan, şehir ve civarını fethetmiş, böylelikle Türk kavimlerinin Ardahan’a ilk yerleşimi başlamıştır. Ardahan ve çevresinde Kıpçak-lar, İlhanlıKıpçak-lar, gibi Türk devletleri hüküm sürmüş, il 1578 yılında Osmanlılar bölgeyi fethettikten sonra Osmanlı İmparatorluğu’na katılmıştır.

2.8.3. Turizme Yönelik Arz

Ardahan’ın doğal, tarihi ve sosyo-kültürel açıdan turizm arz kaynakları ve turizm alt-yapısı bölge potansiyelinin değerlendirilmesi açısından önem taşımaktadır.

Tablo 2.36 Ardahan ilinde bulunan turizm yatırım ve işletme belgeli tesisler, 2010 Yatırım Bel. Tesis Oda Sayısı Yatak Sayısı

1 165 360

İşletme Bel. Tesis Oda Sayısı Yatak Sayısı

2 73 124

TOPLAM 238 484

Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım İşletmeler Genel Müdürlüğü web sayfası, eriş.

11.12.2012

Ardahan il sınırları içerisinde 3 adet Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan yatırım veya işletme belgeli tesis bulunmaktadır. Bu tesislerde toplam 238 adet oda ve 484 adet yatak kapasitesi mevcuttur.

2.8.4. Turizme Yönelik Talep

İl, kültürel ve tarihi kaynakları ile potansiyeline karşın sektör yeterince gelişim göste-rememiştir. Sektörün il ekonomisine olan katkısı beklenen düzeyden uzaktır.

Tablo 2.37 Ardahan ili turizm işletme ve belediye belgeli tesislerin konaklama durumu, 2009-2011

Konaklama Turizm İşletme Belgeli Belediye Belgeli

2009 2010 2011 2009 2010 2011

Yerli 10.904 9.847 15.685 78.458 75.203 61.282

Yabancı 3.091 574 439 12.093 7.766 8.012

Toplam 13.995 10.421 16.124 90.551 82.969 69.294

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, Erişim: 11.12.2012

Konaklama istatistiklerine göre, 2011 yılı itibariyle turizm işletme belgeli tesislerde 15.685’i yerli, 439’u yabancı olmak üzere toplamda 16.124 kişi konaklamıştır. Aynı yıl belediye belgeli tesislerde ise durum 8.012’si yabancı, 61.282’si yerli olmak üzere toplamda 69.294 kişidir.

Ardahan’da yer alan turizm belgeli tesislerde konaklayan yerli ve yabancı turistler TRA Bölgesi’nin (yerli–256.344 / yabancı–44.432) sırasıyla %6,12’si ve % 1’dir. Ülke genelinde ise il konaklama sayıları açısından Türkiye’deki yerli turistlerin (14.350.129)

%0,10’unu, yabancı turistlerin ise (19.264.058) %0,002’sini oluşturmaktadır.

Belediye Belgeli tesislerde ise il, konaklayan yerli turist sayısı bakımından TRA Bölge-sinin (497.273) % 12,3’ü iken bu durum yabancı turistlerde (TRA- 45.698) % 17,5’i seviyesindedir. Söz konusu tesislerde konaklayan turist sayısı ülke genelindeki yerli turistlerin (TR-15.565.115) %0,4’ü, yabancı turistlerin (TR- 6.846.474) ise %0,12’si seviyesindedir.

Tablo 2.38 Ardahan ili turizm işletme ve belediye belgeli tesislerin geceleme durumu, 2009-2011

 Geceleme Turizm İşletme Belgeli Belediye Belgeli

2009 2010 2011 2009 2010 2011

Yerli 10.904 9.847 15.685 78.458 75.203 61.282

Yabancı 3.091 574 439 12.093 7.766 8.012

Toplam 13.995 10.421 16.124 90.551 82.969 69.294

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, Erişim: 28.01.2013

Turistlerin 2011 yılı geceleme sayısı ise turizm işletme belgeli tesislerde 15.685’i yerli, 439’u yabancı olmak üzere toplam 16.006 kişidir. 2009 yılı verileri ile karşılaştı-rıldığında bu tesislerdeki geceleme sayılarında %15’lik bir artış yaşanmıştır.

2011 yılında belediye belgeli tesislerdeki geceleme sayısı 8.012’si yabancı, 61.282’si yerli olmak üzere toplam 69.294 olarak kayıtlara yansımıştır.

İldeki turizm işletme belgeli tesislerde geceleyen turist sayısı 2011 yılında TRA Bölge-sinin (484.216) %3,3’ünü oluşturmaktadır.

lediye belgeli tesislerde geceleyen yerli ve yabancı turist sayısında (yerli - 27.066.987 / yabancı - 22.662.247) Kars’ın oranı sırasıyla %0,22 ve %0,03’dür.

Tablo 2.39 Ardahan ili turizm işletme ve belediye belgeli tesislerde ortalama kalış süresi, 2009-2011

Ortalama Kalış Süresi Turizm İşletme Belgeli Belediye Belgeli

2009 2010 2011 2009 2010 2011

Yerli 1,1 1 1 1,3 1,2 1,3

Yabancı 2,6 1 1,2 4,9 2,7 5,1

Toplam 1,3 1 1 1,5 1,3 1,4

Doluluk Oranı (%) 19,76 16,33 25,39 31,07 29,91 26,58

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, Erişim: 11.12.2012

Ortalama kalış süreleri 2011 yılında yerli ve yabancı turistler olmak üzere turizm bel-geli tesislerde 1 belediye belbel-geli tesislerde 1,6 olarak gerçekleşmiştir.

Ardahan, ortalama kalış süreleri bakımından TRA Bölgesi (turizm işletme belgeli 9,4/

belediye belgeli 10,8) ile kıyaslandığında oldukça geride kalmaktadır. İlde bulunan turizm işletme ve belediye belgeli tesislerdeki ortalama kalış süreleri ülke genelinin (turizm işletme belgeli 3,2 / belediye belgeli 2,2) yaklaşık yarısı seviyesindedir.

İlde yer alan otellerin 2011 yılındaki doluluk oranları %51,46 olan Türkiye ortalama-sının yarısından da azdır.