KURUMLARDA ETİK İKLİMİN KURUMA GÜVEN ÜZERİNDEKİ
ETKİSİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
4.1.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi
Güven ve etik, kurumların yönetiminde çok öneli iki unsur olmalarına rağmen birlikte çok nadir olarak incelenmişlerdir. Bu göz ardı edilmiş bir eksikliktir. Güvenin oluşturulabilmesi için etik ilkelerin varlığı şarttır. Ayrıca güven oluşturulması için kullanılan yöntemlerde etik ilkeler göz önüne alınmalıdır (İslamoğlu, 2008: 90). Bu kapsamda bu çalışma, Batı Karadeniz Üniversiteleri Birliği’ne üye üniversitelerin turizm eğitimi veren bölümlerinde görev yapan akademisyenlerin etik iklim algılarının kuruma güven üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik yapılmıştır.
4.1.2. Araştırma Modeli ve Hipotezler
Kurumlarda, çalışanlar veya çalışan - yönetici arasında yaşanan sorunlar, uyumsuzluklar ve etik dışı davranışlar bireylerin kuruma güvenleri üzerinde etkili olmakla birlikte, böyle bir iş ortamında çalışanların performansı, iş tatmini, örgüte bağlılığı olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Yapılan çalışmalarda güveni etkilediği düşünülen etik ilkeler ve bu doğrultuda kurumlarda oluşan etik iklim kavramı kapsamında araştırma modeli, hipotezler ve araştırma soruları aşağıdaki belirtilmiştir;
Şekil 1: Etik İklim ve Kuruma Güven Modeli
4.1.2.1. Araştırma Hipotezleri
H1: Araştırmaya katılanların etik iklim algısı olumlu yöndedir. H2: Araştırmaya katılanlar kuruma güven algısına sahiptir.
H3: Araştırmaya katılanların etik iklim algısı kuruma güven algısını etkilemektedir. 4.1.2.2. Araştırma Soruları
S1: Kuruma güven algısı cinsiyete göre farklılık göstermekte midir?
S2: Kuruma güven algısı eğitim düzeyine göre farklılık göstermekte midir? S3: Kuruma güven algısı unvana göre farklılık göstermekte midir?
S4: Kuruma güven algısı çalışma süresine göre farklılık göstermekte midir? S5: Etik iklim algısı cinsiyete göre farklılık göstermekte midir?
S6: Etik iklim algısı eğitim düzeyine göre farklılık göstermekte midir? S7: Etik iklim algısı unvana göre farklılık göstermekte midir?
S8: Etik iklim algısı çalışma süresine göre farklılık göstermekte midir? 4.1.3. Yöntem
Araştırmanın verileri anket tekniği kullanılarak toplanmıştır. Toplanan veriler, SPSS 18.0 paket programı kullanılarak frekans testi, Anowa, T-testi, korelasyon, regresyon teknikleri ile analiz edilmiştir. Anket toplam 3 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde demografik özellikleri belirlemeye yönelik 8 soru bulunmaktadır. İkinci bölümde Victor ve Cullen (1988)’in geliştirmiş oldukları etik iklim algısını belirlemeye yönelik 36 ifadeden oluşan etik iklim ölçeği yer almaktadır. Etik iklim ölçeği Eser (2007)’in çalışmasından alınmıştır. Yazar bu ölçeğe erişebilmek için elektronik ortamda yazılmış ve orijinal ifadelerin yer aldığı ‘The Ethical Climate Questionnaire: An Assesssment Of Its Development And Validity’ adlı makaleyi, yazarlarından izin alarak kullanmıştır. Ölçek içerisinde yer alan ifadeler yine araştırmacı tarafından tercüme-geri tercüme yolu ile tercüme edilmiştir. Etik iklim
ölçeğinin güvenilirlik analizi yazar tarafından yapılmıştır. Anketin üçüncü bölümünü ise kuruma güven ölçeği oluşturmaktadır. Etik iklim ölçeğinin faktörleri Dönertaş (2008)’ın çalışmasına göre belirlenmiştir. Bu kapsamda benzerlik gösteren ve içsel tutarlılığı düşürdüğü belirtilen 5 ifade ölçekten çıkarılmıştır.
Kuruma güven ölçeği, Börü vd. (2007)’nin ‘Güven: Bir Anket Geliştirme Çalışması’ adlı çalışmasından alınmıştır. Geçerlilik ve güvenilirlik analizi yazarlar tarafından yapılmış olup toplam 36 ifadeden oluşmaktadır.
Anket, alanında uzman 3 akademisyen tarafından incelenmiş olup 30 akademisyenden oluşan bir gruba pilot çalışma uygulanmıştır. Geri dönüşler sonucunda ifadelerin daha anlaşılabilir olması için açıklayıcı bilgiler eklenmiştir. Kuruma güven ölçeğinde bulunan ‘Kurumsallaşmıştır’ ifadesi de akademisyenlerin görüşü sonucunda ölçekten çıkartılmıştır.
Araştırmanın evrenini, Batı Karadeniz Üniversiteleri Birliği’ne üye üniversitelerin lisans ve önlisans eğitimi veren birimlerinde çalışan akademisyenler oluşturmaktadır. bu üniversiteler; Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bartın Üniversitesi, Düzce Üniversitesi, Karabük Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi’dir. Bu kapsamda evreni 301 akademik personel oluşturmaktadır. Evren belirlenirken, ilgili üniversitelerin internet adreslerinden akademik personel sayfaları incelenmiş, internet adreslerinde akademik personel bilgisi bulunmayan üniversitelerden ise yetkili kişiler telefonla aranarak akademik personel sayısı hakkında bilgi alınmıştır. Evrenin kolay ulaşılabilir olması ve anket sonuçlarının genellenebilirliğini sağlamak için örnekleme yöntemi yerine tam sayım yöntemi kullanılmıştır.
Evreni oluşturan Batı Karadeniz Üniversiteleri Birliği’ne sonradan 2 üniversite (Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi ve Kastamonu Üniversitesi) daha eklenmiş, fakat çalışmaya başladığımız tarihte 7 üniversite olduğu için sonradan bu birliğe eklenen üniversiteler çalışma kapsamına dahil edilmemiştir.
İçsel tutarlılığın ölçümünde en yaygın kullanılan yöntem Cronbach alfa olarak da bilinen alfa katsayısıdır. Alfa değeri 0 ile 1 arasında değerler alır ve kabul edilebilir
bir değerin en az 0,7 olması arzu edilir (Altunışık vd., 2010: 124). Bu çalışmada 71 ifadeye ait cronbach alfa değeri 0,92 çıkmış olup, anketin güvenilirliği de sağlanmıştır.
Evrenin tamamına online anket yöntemi ile e-posta adreslerine anketler gönderilmiş fakat 28 kişinin dönüşü sağlanmıştır. Araştırmacı tarafından yüz yüze anket yöntemi ile 143 anketin daha dönüşü sağlanmıştır. Çalışma kapsamında toplam 171 kişiden anketlerin dönüşü sağlanmıştır. Bu sayı evrenin % 57’sini oluşturmaktadır. Sekeran (2003)’a göre 300 kişilik bir grupta evreni temsil edecek örneklemin sayısı 170 olarak belirtilmiştir. Anket dönüşlerinin bu kadar düşük olmasının nedeni, akademisyenlerin bir kısmının araştırmaya katılmak istememesi, iş yoğunluğu ve yüz yüze anket yöntemi uygulanan zamanda ulaşılamamasıdır. Araştırma verileri Haziran 2012 – Ekim 2012 tarihleri arasında toplanmıştır.
BÖLÜM 5