TSS Yaklaşımı ile Yönetilen Tedarik Zinciri

Geleneksel anlamda, tedarik zinciri üyeleri arasındaki iş yapma biçimleri dikkate alındığında, tedarik zinciri üyeleri arasında satış noktası bilgileri, envanter seviyeleri vb. bilgilerin alışverişi veya paylaşımının söz konusu olmadığı görülmektedir. Ayrıca bu yapı çerçevesinde tüm tedarik zinciri üyeleri birbirlerinden bağımsız olarak üretim/envanter ve talep tahmin süreçlerini gerçekleştirmektedirler. Dolayısıyla geleneksel tedarik zinciri anlayışı çerçevesinde, tedarik zinciri üyeleri arasında sadece sipariş bilgileri kullanılarak iletişim sağlanır, bk. Lee ve diğ. (1997a, 1997b), Chen ve diğ. (2000a, 200b). Başka bir deyişle, tedarik zinciri üyelerinin talep tahmini ve envanter planlamalarında kullandıkları tek bilgi, tedarik zincirinde kendisinin bir altında bulunan üyeden gelen sipariş miktarlarıdır.

Belirtilen bu yapı içerisinde, tedarik zincirindeki tüm işletmeler zincir üzerinde kendilerinin bir altında bulunan üyeden gelen sipariş bilgilerini inceleyerek talep kestirimi yapar ve uyguladıkları üretim/envanter kontrol politikasına göre kendilerinin bir üstünde bulunan işletmeye sipariş geçer. Örneğin, perakendeci satış bilgilerini kullanarak talep tahmini yapar ve toptancıya sipariş geçer, toptancı ise perakendecinin geçmiş olduğu siparişleri kullanarak envanter planlamasını yapar ve distribütöre sipariş geçer.

Ayrıca geleneksel yapıda tedarik zinciri üyeleri tarafından “yerel eniyileme” olarak adlandırabileceğimiz bir strateji uygulanmaktadır. Bu strateji çerçevesinde, tedarik zinciri üyeleri, kendi işletmelerinin performansını eniyilemek için strateji geliştirirler. Daha sonra ise, geliştirdikleri bu stratejileri, tedarik zincirinde bulunan diğer işletmeler üzerinde olumlu ya da olumsuz ne tür etkiler yaratabileceğini düşünmeden, uygulamaktadırlar. Dolayısıyla geleneksel tedarik zinciri anlayışı çerçevesinde, tüm tedarik zinciri üyeleri, bireysel olarak hareket etmektedirler. Bu

çerçevede, Şekil 3.2’de geleneksel tedarik zinciri anlayışıyla yönetilen bir tedarik zincirindeki malzeme ve bilgi akışı görülmektedir.

Şekil 3.2: TSS yaklaşımıyla yönetilen tedarik zinciri

Şekil 3.2’de ifade edilen, geleneksel anlayışın hakim olduğu tedarik zinciri yapısı çerçevesinde, tedarik zinciri üyeleri arasında herhangi bir bilgi paylaşımı söz konusu olmadığından, işletmeler tedarik zinciri üzerindeki diğer işletmelerin envanter seviyeleri, maliyet yapıları, satış noktası bilgileri vb. bilgilerini dikkate almadan, sadece kendi maliyet yapılarını ve envanter seviyelerini kullanarak ne zaman ve ne kadar sipariş vermeleri gerektiğini belirlerler.

Sonuç olarak, elde bulundurma ve gecikmeli sipariş maliyetlerinin dikkate alındığı, hazırlık/sipariş maliyetlerinin ise dikkate alınmadığı bir durumda, geleneksel tedarik zinciri anlayışının kabul gördüğü bir tedarik zinciri yapısı içerisinde, i seviyesinde bulunan bir üyenin uzun dönemde oluşan ortalama maliyetini denklem (3.1)’de olduğu gibi hesaplamak mümkündür.

] ) (

) (

[ )

(y_i =E h_i y_i −D_i^{L +} +b_i y_i−D_i^{L −}

TC (3.1a)

{

}

L i

i D y D

y − )⁺ =max 0, −

( (3.1b)

} {

max )

(y_i −D_i^{L −} = − y_i −D_i^L (3.1c)

Bu yapı çerçevesinde tedarik zincirinin i seviyesinde bulunan tedarik zinciri üyesi, denklem (3.1)’de ifade edilen toplam maliyetini enküçükleyecek sipariş verme

Üretici Distribütör

Malzeme Akışı

Bilgi Akışı (siparişler şeklinde)

Toptancı Perakendeci

noktasını (y_i) bulmaya çalışacaktır. Üyenin uzun dönemde oluşan ve denklem (3.1)’de ifade edilen ortalama maliyetini enküçükleyecek sipariş verme noktası denklem (3.2)’de ifade edildiği gibi, temin süresince gerçekleşen talebe ait ters dağılım fonksiyonu kullanılarak hesaplanır (Shang ve Song, 2003):



Denklem (3.2)’nin kullanılması, tedarik zincirinin i düzeyinde bulunan üyenin toplam maliyetini enküçüklemesine rağmen, temin süresince gerçekleşen talep dağılımına [F_i(⋅)] ait parametreler üye tarafından bilinmediğinden, denklem (3.2)’nin kullanılması bu aşamada mümkün olmamaktadır. Bu durumda, i seviyesinde bulunan tedarik zinciri üyesi tarafından, öncelikle temin süresi boyunca gerçekleşen talebe ait parametrelerin tahmin edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla, tedarik zinciri üyesi her bir dönemin sonunda o dönemde gerçekleşen talebi de dikkate alarak, talep tahmini yapar ve temin süresi boyunca karşılaşılacak talebe ait parametrelerini günceller.

Sonuç olarak, tedarik zincirinin i düzeyinde bulunan üye, temin süresi boyunca karşılaşılan talebe ait güncellediği parametreleri kullanarak, t dönemine ait sipariş verme noktasını belirler. Bu amaçla, sipariş noktasının hesaplanması için, denklem (3.2) yerine denklem (3.3) kullanılır.

 üyelerinin temin süresi boyunca karşılaşacakları talebi tahmin etmek için üstel düzeltme talep tahmin yöntemini kullandıkları varsayılmıştır. Bilindiği gibi üstel düzeltme ve hareketli ortalama talep tahmin yöntemleri oldukça basit yöntemler olmalarına rağmen, işletmeler tarafından yaygın olarak kullanılan, uygulamasının kolay olmasından dolayı, işletmelerin büyük çoğunluğunun tatmin oldukları yöntemlerdir (Chen ve diğ. 2000b).

Üstel düzeltme talep tahmin yönteminde, temin süresi boyunca karşılaşılan talebin tahmini aşağıdaki denklem (3.4) kullanılarak hesaplanır (Nahmias, 1997, s.74):

ˆ ] hatalarının standart sapması kullanılır. Envanter kontrol yöntemlerinde, talebe ait standart sapmanın tahmininde, gerçekleşen talebin standart sapmasının kullanılmasının yerine, talep tahmin hatalarının standart sapmalarının kullanılması daha uygun olarak görülmektedir (Hax ve Candea, 1984, s.194).

 tarafından her bir t döneminin sonunda, (3.4) ve (3.5) denklemleri kullanılarak, temin süresi boyunca karşılaşılan talep ve standart sapma tahminlerinin güncellenmesi, talep dağılımına ait parametrelerin de her bir t döneminin sonunda güncellenmesine neden olmaktadır. Bu durum, açık bir şekilde görülebildiği gibi, denklem (3.3) kullanılarak hesaplanan sipariş verme noktasının da her bir t döneminin sonunda güncellenmesine, yani değişmesine neden olur.

Şekil 3.3’de, TSS yaklaşımı ile yönetilen tedarik zincirinin benzetim modelinde nasıl canlandırıldığını ifade eden akış diyagramı görülmektedir.

Şekil 3.3: TSS yaklaşımıyla yönetilen tedarik zincirinin akış diyagramı

Talep Tahmini güncellenen talep dağılım parametreleri

Yukarıda verilen bilgiler dikkate alındığında, TSS yaklaşımı ile yönetilen tedarik zinciri yapısı içerisinde i seviyesinde bulunan bir tedarik zinciri üyesinin, t dönemi boyunca karşılaştığı ve verdiği kararları sırası ile aşağıdaki gibi ifade etmek mümkündür:

[i] Her bir t döneminin başlangıcında, tedarik zincirinin i+1 düzeyinde bulunan üyeden gelen ürünler (OR_i,t) teslim alınır. i seviyesinde bulunan tedarik zinciri üyesinin üretici firma olması durumunda ise, üretimden çıkan ürünler dağıtım için hazır olurlar. Daha sonra, tedarik zinciri üyesi

[ii] Bu aşamada, tedarik zinciri üyesi, tedarikçisine yani, tedarik zincirinin i+1 düzeyinde bulunan üyeye ne kadar sipariş vermesi gerektiğini belirler. Bu amaçla, öncelikle denklem (3.8)’i kullanarak envanter pozisyonunu hesaplar ve denklem (3.9)’u kullanarak sipariş miktarını (q_i,t) belirler.

t

Tedarik zinciri üyesi, i+1 düzeyinde bulunan tedarik zinciri üyesine siparişi (q_i,t) verdikten sonra, siparişi verilmiş ama henüz teslim alınmamış ürün miktarını (ONR_i,t) ise aşağıdaki denklem yardımıyla günceller:

t

Tedarik zincirinin i seviyesinde bulunan üyenin üretici firma olması durumunda ise, denklem (3.9)’da hesaplanan sipariş miktarı (q_i,t) üretim siparişi olarak değerlendirilerek, üretim emri olarak üretim planlama bölümüne iletilir.

[iii] Tedarik zincirinin i-1 seviyesinde bulunan üyenin vermiş olduğu sipariş (q_i−1,t) gelir. Tedarik zinciri üyesinin perakendeci olması durumunda ise, t dönemindeki müşteri talebi (d ) gerçekleşir. _t

[iv] Müşteriden gelen sipariş doğrultusunda (q_i−1,t), gecikmeli siparişler (B_i,t) de dikkate alınarak müşteriye ne kadar teslimat yapılması (OS_i,t) gerektiği belirlenir.

Tedarik zinciri üyesinin perakendeci olması durumunda ise, teslimat miktarı (OS_1,t) aşağıdaki gibi belirlenir: alınarak daha sonraki dönemlerde karşılanmaya çalışılır. Tedarik zinciri üyesi gecikmeli sipariş miktarını ve stokta bulundurduğu envanter miktarını (3.12) ve (3.13) denklemlerini kullanarak günceller.



[v] t döneminin sonunda, tedarik zinciri üyesi üretim/envanter planında kullanmak üzere (3.4) ve (3.5) denklemlerini kullanarak temin süresi boyunca karşılaşacağı talebin tahminini yapar ve talep dağılımına ilişkin parametreleri günceller.