CPFR Yaklaşımı ile Yönetilen Tedarik Zinciri

Geleneksel anlamda, ürünün hammadde halinden nihai müşteriye ulaşana kadar geçen süreç içerisinde üretici firmalar, üretim planlama ve tasarım aktivitelerini düzenlerken, diğer üyeler ise dağıtım yaparken birbirleri ile çok az düzeyde iletişim kurmaktadır. Perakendecilerdeki satış eğiliminden yoksun üretici firmalar daha çok kendi üretim faaliyetleri ve içsel verimliklerini arttırmaya odaklanırken, perakendeciler dağıtım faaliyetleri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Nitekim Unilever Ev ve Kişisel Bakım planlama yöneticisi Raz Caciula, CPFR yaklaşımını uygulamaya başlamadıkları dönem için bu durumu “2000 yılı öncesinde, Unilever olarak müşteriye odaklanmaktan çok ne üreteceğimiz üzerinde odaklanırdık” şeklinde ifade etmiştir (Aichlmayr, 2003).

Tedarik zinciri üyeleri arasındaki iletişimsizlik ve nihai müşteriye odaklanmamak;

yüksek envanter maliyetleri, düşük kapasite kullanımı, düşük müşteri hizmet seviyesi vb. problemlere neden olmaktadır. CPFR yaklaşımı tedarik zinciri üyelerinin temel süreçlerde farklı yetkinliklerini birleştirerek nihai müşteri gereksinimlerini karşılayabilmek için ortaklaşa çalışmalarını gerektirmektedir. CPFR yaklaşımında hedef, öncelikle tüm tedarik zinciri üyelerinin üzerinde hemfikir olduğu tek bir müşteri talep tahmini oluşturulması, daha sonra ise oluşturulan bu tahmini kullanarak temel planlama aktivitelerinin ortaklaşa yapılmasıdır. Şekil 3.6’da, benzetim modeli içerisinde canlandırılan CPFR yaklaşımının yapısı görülmektedir.

Şekil 3.6: CPFR yaklaşımı ile yönetilen tedarik zinciri

Üretici Distribütör

Malzeme Akışı Bilgi Akışı

Toptancı Perakendeci

Gerçek Zamanlı Envanter Düzeyleri, Talep Tahminleri, Satış Noktası Verileri

CPFR yaklaşımı çerçevesinde, perakendecideki satış noktası bilgileri, üyelerin envanter seviyeleri ve talep tahminleri tüm tedarik zinciri üyeleri ile paylaşılır.

Ayrıca üretici, distribütör, toptancı ve perakendeci, kendilerine has olan ve pazardaki talebi etkileyebilecek faktörleri de birbirleri ile paylaşırlar. Bu şekilde tedarik zinciri üyeleri tarafından yapılan ve tüm üyelerin üzerinde anlaşacakları tek bir talep tahmini oluşturulur. Daha sonra dağıtım planı ortaklaşa oluşturulan talep tahminine ve üyelerin envanter seviyeleri, maliyet yapıları dikkate alınarak tüm üyelerin toplam performansını eniyileyecek şekilde merkezi olarak planlanır. Satış noktası bilgileri ve talebi etkileyebilecek diğer faktörlere ilişkin bilgilerin paylaşımı ile daha iyi bir talep kestirimi ve planlamaya ulaşmak mümkündür.

İki kademeden oluşan tedarik zincirleri yapılarında, CPFR yaklaşımı ve VMI yaklaşımları arasında uygulama detaylarında birçok farklılık görülmesine rağmen, performansı etkileyebilecek göze çarpan en temel farkın, talep tahmininin oluşturulması aşamasında olduğu görülmektedir. VMI yaklaşımında talep tahmini ve buna bağlı olarak üretim/dağıtım planlamaları tedarikçi firma tarafından yapılırken, CPFR yaklaşımında talep tahmini ve üretim/dağıtım planlamaları hem tedarikçi firma hem de müşterinin katılımı ile ortaklaşa oluşturulur. Talep tahmin sürecinde tedarik zincirindeki tüm üyelerin katılım göstermesi talep tahminindeki hataları azaltır, üretim ve dağıtım planlamasının daha etkin bir şekilde yapılmasını sağlar.

Şekil 3.6’da da görüldüğü gibi CPFR yönteminde, satış noktası bilgileri, tedarik zinciri üyelerine ait envanter seviyeleri, üyelerin sahip olduğu müşteri talep yapısını etkileyecek faktörlere ait bilgiler ve işletmelerin envanter maliyet yapıları tedarik zinciri üzerindeki tüm işletmelerin ulaşabileceği bir şekilde anlık olarak paylaşılır.

Bu şekilde, tüm işletmelerin ürün talep yapısı hakkında sahip oldukları bilgiler paylaşıldığından, tüm üyeler tarafından kabul edilen tek bir talep tahmini oluşturulur.

CPFR yaklaşımı çerçevesinde, bütün tedarik zinciri üyeleri tarafından işbirliğiyle oluşturulan bu talep tahmini, tek bir üyenin yapacağı tahmine göre daha iyi sonuç verir. Kurgulanan benzetim modelinde, CPFR yaklaşımına has bu özellik müşteri talep yapısına ait parametrelerin işletmeler tarafından bilindiği varsayılarak sağlanmıştır. CPFR yaklaşımı çerçevesinde talep tahminine ilişkin benzer bir varsayım, Raghunathan (1999) tarafından da yapılmıştır.

Şekil 3.7: CPFR yaklaşımıyla yönetilen tedarik zincirinin akış diyagramı

Perakendeci gereksinimleri ortaklaşa tahminle elde edilen talep dağılım parametreleri

toptancı gereksinimleri ortaklaşa tahminle elde edilen talep dağılım parametreleri

Yukarıda verilen bu bilgiler ışığında, CPFR yaklaşımının uygulandığı bir tedarik zincirinde, t dönemi boyunca gerçekleşen olayları sırası ile aşağıdaki gibi ifade etmek mümkündür:

[i] t dönemi başında tedarik zincirinin “i+1” düzeyinde bulunan üyeden gelen ürünler (OR_i,t) teslim alınır. Tedarik zinciri üyesinin üretici firma olması durumunda üretimden çıkan ürünler hazır olurlar. Bu aşamada tedarik zinciri üyesi, elde bulundurduğu envanter miktarı (I_i,t) ve siparişi verilmiş fakat henüz teslim alınmamış (ONR_i,t) ürün miktarını denklemler (3.6) ve (3.7)’yı kullanarak günceller,

[ii] Denklem (3.8) kullanılarak tedarik zinciri üyesinin envanter pozisyonu (IP_i,t) hesaplanır. Daha sonra denklem (3.15) kullanılarak kademeli

Tedarikçiye belirlenen sipariş (q_i,t) verildikten sonra siparişi verilmiş ama teslim alınmamış ürün miktarı (ONR_i,t), denklem (3.10) kullanılarak güncellenir. Üyenin üretici firma olması durumunda ise belirlenen sipariş miktarı (q_i,t) üretim siparişi olarak değerlendirilir. Tedarik zincirinin i seviyesinde bulunan üyenin üretici firma olması durumunda ise, hesaplanan sipariş miktarı (q_i,t) üretim siparişi olarak değerlendirilerek, üretim emri olarak üretim planlama bölümüne iletilir,

[iii] Tedarik zinciri üyesinin müşterisinden t dönemine ait sipariş (q_i−1,t) gelir.

Tedarik zinciri üyesinin perakendeci olması durumunda ise t dönemindeki müşteri talebi (d_t) gerçekleşir.

[iv] Tedarik zinciri üyesi tarafından müşteriden gelen sipariş doğrultusunda (q_i−1,t), gecikmeli siparişler (B_i,t) de dikkate alınarak müşteriye ne kadar teslimat yapılması (OS_i,t) gerektiği, (3.11a) ve (3.11b) denklemleri kullanılarak belirlenir.

Tedarik zinciri üyesi t döneminde karşılayamadığı talebi gecikmeli sipariş (B_i,t) olarak dikkate alıp, daha sonraki dönemlerde karşılamaya çalışır.

Tedarik zinciri üyesinin gecikmeli sipariş ve stokta bulundurduğu envanter miktarı (3.12) ve (3.13) denklemleri kullanılarak güncellenir.

[v] Dönemin sonunda, üretim/envanter planında kullanmak üzere tüm üyelerin işbirliği içerisinde talep tahmini yapılarak, talep yapısına ait parametreler güncellenir.

3.3. Sonuç

Bu bölümde, farklı tedarik zinciri yönetim biçimlerinin canlandırıldığı benzetim modeli ve bu benzetim modelinin kurulmasına ilişkin temel yaklaşımlar hakkında bilgi verilmiştir. Benzetim modeli içerisinde canlandırılan tedarik zinciri yönetim biçimleri; CPFR, VMI ve TSS yaklaşımlarıdır. Bu bölümde, öncelikle benzetim modelinde canlandırılan bu yönetim biçimlerine ait temel özellikler üzerinde durulmuştur. Bu temel özellikler; her bir tedarik zinciri yönetim biçiminin üretim /envanter kararlarını alma ve talep tahminlerini oluşturma süreçleri ile üyelerinin temel amaçlarıdır. Daha sonra CPFR, VMI ve TSS yaklaşımlarının benzetim modelinde nasıl canlandırıldıklarını ifade eden akış diyagramları verilmiştir. Son olarak ise, CPFR, VMI ve TSS yaklaşımlarıyla yönetilen tedarik zincirlerindeki üyelerin herhangi bir t dönemi boyunca aldıkları kararlar ve bu kararları alma yöntemleri detaylı olarak açıklanarak listelenmiştir.

Bu bölüm içerisinde üzerinde durulan benzetim modelindeki tedarik zinciri yönetim biçimlerine ait temel özellikler Tablo 3.1’de özetlenmiştir. Ayrıca benzetim modelinin bir bütün olarak nasıl çalıştığını ifade eden akış diyagramı ise Şekil 3.8’de gösterilmiştir.

Tablo 3.1’de her bir yönetim biçiminin amacı, kullandığı envanter kontrol yöntemi, talep tahmini, bilgi paylaşımı ve oluşan bilgi akışı bilgileri verilmiştir. Bu sayede, benzetim modelinde canlandırılan farklı yönetim biçimlerinin aralarındaki farklılıklar ve benzerlikler daha net bir şekilde görülebilmektedir.

Tablo 3.1: Modelde kullanılan tedarik zinciri yönetim biçimlerinin karşılaştırılması

TSS VMI CPFR

AMAÇ Yerel eniyileme Perakendeci-Toptancı arasında küresel,

Distribütör-Üretici arasında yerel eniyileme

Küresel eniyileme

ENVANTER KONTROLÜ

Ayrık Ayrık-Merkezi Merkezi

TALEP TAHMİNİ

Tüm üyeler tarafından bireysel olarak yapılır

Perakendeci haricindeki tüm üyeler tarafından yapılır

Tüm üyeler tarafından ortaklaşa gerçekleştirilir.

BİLGİ AKIŞI Tek yönlü Tek yönlü Çift yönlü

BİLGİ PAYLAŞIMI

- Var Var

BAŞLAT

Şekil 3.8: Benzetim modeli akış diyagramı