Kaynak: Ethem Torun, 2004,Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle Beypazarı, Bey Ofset
Hıdırellez
Ankara’nın Beypazarı ilçe merkezinde ve köylerinde yapılan alan araştırmaları sonucu Hıdırellez kutlamalarına rastlanmıştır. Elde edilen verilere göre 5-6 Mayıs Tarihlerinde bütün köy halkı önceden hazırlıklarını yaparak yeşil bir piknik alanına gider. Gidilecek yol taşlıysa önceden gidip gelinerek yol dümdüz edilir ve taşları ayıklanır.
Kaynak: Ankara’nın Somut Olmayan Kültürel Mirası, Ankara, Grafiker Matbaası, 2012 Derleme yapılan yer: Ankara/Beypazarı/ Karaşar Köyü Kaynak kişi: Fatma Korkmaz
Yağmur Duası
Elde edilen verilere göre Beypazarı’nda yağmur duası şu şekilde yapılmaktadır: Haziranın 5’inde yaylaya göçülür, orada yağmur duası yapmak amacıyla bir türbeye gidilir.
Maddi durumu iyi olanlar birer kuzu verir. Kuzular türbe kenarında kesilerek pişirilir ve hep birlikte yenir. Hoca dua ederken herkes ayakta olur, âmin denir, duadan dönerken eller aşağı doğru olur. Dua sonrasında çoğu zaman yağmur yağmaya başlar.
Kaynak: Ankara’nın Somut Olmayan Kültürel Mirası, Ankara, Grafiker Matbaası, 2012 Derleme yapılan yerler: Beypazarı/ Köşk Köyü/ Karaşar Köyü
Kaynak kişiler: Hatice Ertürk, Fatma Korkmaz
Beypazarı’nın Köşk Köyü’nde her Haziranın 5’inde yaylaya göçülür, orada yağmur duasına bir türbeye gidilir. Herkes kuzu verir ve kuzular büyük kazanlarda orada pişirilerek yenir. Hoca dua ederken herkes ayakta olur, âmin denir, duadan dönerken eller aşağı doğru çevirilir (Beypazarı, Köşk Köyü, Hatice Ertürk).
Kaynak: Ankara’nın Somut Olmayan Kültürel Mirası, Ankara: Grafiker Matbaası, 2012.
Karaşar Köyü’nde dede çamı olarak bilinen ağacın altında erkekler tarafından hep birlikte dua edilir.
Karaşar Köyü sakinleri bu ağacın yanına gidip yağmur duası yaptıklarında birkaç kez yağmur yağdığını ifade etmişlerdir. Yağmur duası esnasında kuzu kesilip, pilav pişirilir ve daha önceden hazırlanan yufka ekmeklerle yemek yenir (Beypazarı, Karaşar Köyü, Fatma Korkmaz).
Kaynak: Ankara’nın Somut Olmayan Kültürel Mirası, Ankara, Grafiker Matbaası, 2012
BEYPAZARI
DOĞA VE EVRENLE İLGİLİ BİLGİ VE UYGULAMALAR
Halk Mutfağı
Tane Çorbası (Tarhana Çorbası)
Kurutulmuş taneler üzerine kıyma, sarımsak eklenerek pişirilen bu çorba eskiden kahvaltıda da tüketilirken günümüzde sadece akşam yemeklerinde yerini almaktadır.
Un Çorbası (Sütlü Çorba) Kaynatılan sütün içerisine bir miktar un ekleyip karıştırılarak pişirilir.
Pirinç Çorbası
Pirinç pişirilir, üzerine un eklenip karıştırılarak kaynatılır.
Mancar Çorbası
Kurutulmuş pancar, kaynayan suya atılarak bir süre kaynatılır ve üzerine sarımsaklı yoğurt ile birlikte doğranmış ekmek dökülerek yenir.
BEYPAZARI
Düğün Çorbası
Sığır kellesi temizlenerek suda haşlanır, piştikten sonra etler kemiklerden sıyrılarak ince ince kıyılır ve yeniden önceki suyuna konularak kaynatılır. Bol miktarda sarımsak dövülerek çorbaya ilave edilir ve üzerine tereyağında kızarmış salça, kırmızıbiber karışımı dökülerek tüketilir.
Soğan Ümmesi
Bir miktar yağ üzerine patates, soğan ve su ilave edilerek pişirilir.
Domatesli Pilav
Doğranmış domates, bulgur, nane ve karabiber yağda bir süre kavrulduktan sonra üzerini örtecek kadar su eklenip, suyunu çekene kadar pişirilir.
Ala Pilav
Doğranmış domates, pirinç, bulgur ve asma yaprağı yağda bir süre karıştırılıp üzerine su eklenir ve suyunu çekene kadar pişirilir.
Pirinç Pilavı
Pirinçler yağda kavrulup, üzerine su ilave edilir ve suyunu çekene kadar pişirilir. Pilav yapımında yağ olarak tereyağı tercih edilir.
Dolma
Yaprak sarma, biber dolma, patlıcan dolma, pazı sarma, pancar sarma, kabak dolma ve kabak çiçeği dolmaları yapılır. Dolmaların içi hazırlanırken pirinç, domates, soğan, nane, maydanoz, dereotu, karabiber ve bol miktarda sıvı yağ karıştırılarak kavrulur. Eğer etli yapılıyorsa et de bu karışıma ilave edilir. Dolmalar genellikle zeytinyağlı tercih edilir.
94 95
DOĞA VE EVRENLE İLGİLİ BİLGİ VE UYGULAMALAR
Dağma
Hamur yoğrularak oklava ile açılır ve üzerine yağda kavrulmuş yumurta sürülür. Bu işlem beş kez tekrarlanır ve yufkalar oklavaya sarılarak rulo yapılır, oklava üzerinden bastırılarak çıkarılan hamur elle tepsiye yayılarak köy fırınında ya da elektrikli fırında pişirilir.
Debitleme
Hamur, ekmek hamuru kıvamında hazırlanarak pide biçiminde açılır. Köy fırınında ya da sacda pişirilir, yağlanarak yenir.
Küllü Gömme
Un ve tereyağı ile sert bir hamur hazırlanarak ekmek büyüklüğünde açılır. Kızmış ocak taşının üzerindeki küller kenara çekilerek ocak temizlenir ve hamur taşa yerleştirilir.
Altı hafifçe piştikten sonra ters çevrilerek üzeri külle örtülür, pişinceye kadar bekletilir.
Kor Gözlemesi
Un ve süt karıştırılıp, elde edilen hamur oklava kullanmadan yuvarlak olarak açılır, yağlanıp katlanarak korda pişirilir.
Cızlama
Yumurta, süt ve un karıştırılıp hamur hâline getirilerek yarım saat bekletilir ve hamur kızarmış yağın içine kaşıkla dökülerek altı üstü pişirilir.
İçi Katıklı
Hamur hazırlanıp yufka biçiminde açılır ve üzeri yağlanır. Mendil biçiminde katlanarak oklava ile tekrar açılır. Sacda pişirilir ve üzerine tereyağı sürülerek yenir.
BEYPAZARI
DOĞA VE EVRENLE İLGİLİ BİLGİ VE UYGULAMALAR
Serit
Hamur hazırlanıp yufka biçiminde açılarak pişirilir ve pişirilmiş yufka rulo yapılarak dört veya altı parçaya bölünür. Tepsiye dizilir, üzerine sıcak et suyu dökülür ve yenir.
Oğmaç Aşı
Bulgur haşlanır, un katı hamur hâline getirilerek elle ufalanır ve tenceredeki bulgura karıştırılarak beş dakika kaynatılır. Soğuduktan sonra yoğurtla karıştırılarak yenir.
Höşmerim
Süt ve kaymak kaynatılarak üzerine un serpilir ve karıştırılarak pişirilir. Yumuşak hamur hâline geldikten sonra yağ eklenip karıştırılarak tavada kızartılır ve sonra tabağa alınarak bastırılır ve üzerine bol miktarda toz şeker serpilir. Höşmerim, geleneksel bir Karaşar tatlısıdır.
Fıstık
Hamur mayalandıktan sonra, kızarmış yağın içerisine ceviz büyüklüğünde atılarak pişirilir ve üzerine koyu kıvamdaki eritilmiş şeker ve limon karışımı dökülür.
Malak
Kaynar suya un, yağ ve tuz konularak pişirilir ve kaşık ucuyla alınarak tepsiye dizilir. Üzerine bol miktarda toz şeker serpilerek kızartılmış tereyağı dökülür.
Beypazarı Karaşar yöresinde düğün gibi özel dönemlerde düğün çorbası, tereyağlı etli pilav, köfte, biber dolması, yaprak sarma, gözleme gibi yemekler yapılır. Tatlı olarak ise sadece kara helva hazırlanır. Helva kız arkasından, gelinle damada götürülür. Eskiden dört gün süren düğünler, günümüzde ekonomik güçlükler nedeni ile iki güne inmiştir.
Cenazelerde ise “Helalleşme Kurbanı” adı verilen bir kurban kesilir. Bu kurban Halkevinde birlikte yapılan pilav ile birlikte herkese dağıtılır. Cenaze sonrası yedinci ve kırkıncı günlerde kara helva yapılır. Tuzsuz tereyağı eritildikten sonra unla karıştırılıp üzerine sıcak su ve şeker ilave edilerek hazırlanan bu helva, yaklaşık on dakika kadar bekletilip yufkaların arasına koyularak dağıtılır.
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi.
Derleyen: Eylem Ayçiçek, Ankara, Beypazarı, Karaşar.
BEYPAZARI
98 99