Toplum turizm planlamada etki alanı seviye odaklanmanın toplum turizmi amacında çoklu paydaşlar arasında birbirlerine bağlı olduğu iddia edilmektedir. İlave olarak planlama sorunlarını çözme ve yerel seviyede turizm koordine etmede
dayanışmanın dinamik, süreç tabanlı mekanizma sunacağı iddia edilmektedir. Paydaşların birlikte çalışmanın avantajlarını fark ettiği yerlerde karmaşaları çözme, paylaşımlı vizyonları geliştirmede etkili şekilde kullanılabilir. Burada iş birliği etki alanının geleceği hakkında problemle ilgili anahtar, paydaşların ortak karar verme sürecidir. Toplum temelli turizm hedefi, turizm ürünü deneyimlemek için ziyaretçilerin sosyal yaşamla (konaklar, hizmetler) ve ortamla (manzara, güneş ışığı) etkileşimde olduğu ekosistem yaklaşımını benimsemek olarak görülebilir. Paydaşlar ortak problemle veya hususla ilgili çıkarı olan aktörlerdir ve problemi çözmek için alınan aksiyonlardan etkilenen tüm bireyler, gruplar veya organizasyonları içerir. Kararların uzlaşı bazlı ortak şekilde alınmalarına rağmen dayanışmacı ittifak içerisinde paylaşılan kurallara uyarak bağımsız karar verme güçlerini kullandıkları için paydaşlar özerktir. Problem etki alanı problemlerin karmaşık olduğu ve herhangi tek birey veya grubun tek başına çözme kapasitesinin ötesinde organizasyonlar arası veya birçok organizasyonun cevabını gerektiren durumu ifade etmektedir (Jamal ve Getz, 1995).
Bir turizm gelişiminin başlangıcından itibaren tüm ilgili paydaşları tanımlamak ve gelişime verilen önem açısından değerlendirmek ve bunları çeşitli geliştirme, işletme, yönetim ve izleme aşamalarına dahil etmek önemlidir (Snyman ve Spenceley, 2019: 23). Gerekli strateji değişikliklerinden bazıları bir topluluk için büyük ve maliyetli olabilir, ancak sonuçlar uzun vadede faydalı olacaktır. Yerel katılım veya kontrol başarının önemli anahtarları olduğu için ilerleme, olumlu değişimi uygulamaya kendini adamış kamu ve özel sektör paydaşlarının ortaklığının oluşturulmasına bağlıdır (Edgell vd., 2008).
Toplumun ekonomik sağlığını sağlamak ve gelişmenin sürdürülebilir olmasını sağlamak için toplumun ihtiyaç ve isteklerine göre özel sektör zorlanabilir. Turizmin altyapısının geliştirilmesine devletin katılması ve üst yapı geliştirme (tesisler ve imkanlar) için harici özel sektör desteğiyle tamamlanmalıdır. İlave mal ve hizmetleri sağlamak için, finansörler, girişimciler ve diğerlerinin dahil olması turizm etki alanında karmaşıklık ve aktör sayısını artırır. Çünkü turizmle ilgili olarak paydaşların değer ve perspektifleri çok geniş yelpazede değişebilir. Turizm planlama ve hedef yönetimi etki alanında altı öneri yer almaktadır. Turizm planlama dayanışmalarını
toplum seviyesinde kolaylaştıran anahtar şartlarla ilgilidir. Bu altı öneri ilave önerme geliştirme için başlangıç noktası oluşturabilir (Jamal ve Getz, 1995: 193).
Öneri 1: Toplum tabanlı turizm planlamayla ilgili iş birliği etki alanı
planlarken ve yönetirken birbirine yüksek derecede birbirine bağlılığı kabul etmeyi gerektirir. Birbirine bağlılık algısı toplum turizmi etki alanında birbirine bağlılıkla ilgili aşağıdaki hususları vurgulayarak artırılabilir:
Sınırlı toplum imkân ve faydalarını paylaşma (çevresel, alt ve üst yapı, rekreasyon tesisleri, misafirperverlik vb.)
Hedef toplum turistleri memnun etmek için cazibe, uygun konaklama ve yeterli ulaşım şartlarının varlığını sağlamalıdır.
Yerel sakinlerin nezaket ve misafirperverliklerine ilave olarak sağlık hizmetleri, eğlence ve restoranlar gibi tesisler gereklidir.
Öneri 2: Dayanışma, proses sonucu ortaya çıkan bireysel ve/veya karşılıklı
faydaların kabul edilmesini gerektirir. Karşılıklı faydalar daha etkili ve verimli turizm gelişimini (böylece hedef rekabetçi avantajının artırılması) ve karmaşadan kaçınılmasını içerir. Turizm planlama işbirliğinden elde edilecek faydaların algılanması sorunun öneminin kabul edilmesinden daha önemli ön şart olabilir.
Öneri 3: Toplum bazlı turizm planlama içim işbirliği alınan kararların
uygulanacağı algısını gerektirir.
Öneri 4: Turizm hedefleri planlama için işbirliği aşağıdaki anahtar paydaş
grupları kapsamasına bağlıdır:
Yerel yönetim artı kaynak tahsis etmede doğrudan etkisi olan kamu kuruluşları, Turizm Endüstri Dernekleri ve Ticaret Odası, Konvansiyon ve Ziyaretçi Bürosu gibi kurumlar
Kamu ve sosyal mal olarak turizmin doğası yerel yönetimin işbirlikçi hedef planlama ve geliştirmeye dahil olma ihtiyacıyla ilgili güçlü destekle katkıda bulunur.
Okul kurulları, sağlık ve sosyal refah dernekleri ve yerel ticaret odaları dahil iş temsilcileri gibi toplum hizmet organizasyonların varlığı açıkça gereklidir. Bunlar toplum turizm sistemiyle ilgili önemli bileşenlerdir. Yerel turizm
organizasyonun gerekli temsiline ilave olarak koordineli planlama elde etmek ve turizm hedefleri pazarlama ve planlama arasındaki boşluğu minimize etmek için bölgesel planlama ve pazarlama seviyelerinden anahtar aktörleri dahil etmek gerekebilir.
Öneri 5: Toplum tabanlı turizm işbirliğini başlatmak ve kolaylaştırmak için
organizatör gereklidir. Organizatörün aşağıdaki karakteristiklere sahip olması gerekir: meşruluk, uzmanlık, kaynaklar, artı yetki ve kamu kurumlarından, endüstri şirketlerinden ve ticaret odası yerel turist organizasyonu gibi gruplardan türetilebilir.
Öneri 6: Etkili toplum işbirliği işlemci stratejik turizm planlama için
aşağıdakiler gereklidir: istenen turizm geliştirme hakkında vizyon beyannamesinin formülasyonu, turizm hedefleri ve amaçlarının ortak formülasyonu, izleme ve revizyonlar aracılığıyla bu stratejilerin süreli ayarlanmasına yardımcı olmak için işbirlikçi atıflı organizasyon oluşturarak etki alanının planlamama ve geliştirilmesinin kendiliğinden düzenlenmesi
Ayrıca planlama uzun vadeli zaman gerektirdiği için toplum içerisinde kamu kurumlarıyla planlama, seçimler nedeniyle değişikliklere bağlı olarak çok zor olabilir. Bu durum genel olarak çoklu paydaşları zor durumda bırakabilir.
Niekerk (2014: 82- 84), bu proseslerin genel olarak gelişmiş ülkelerde daha sofistike olmalarına rağmen Güney Afrika gibi daha az gelişmiş ülkelerdeki kullanımlardan bazı önemli dersler çıkarılabileceğini ifade etmiştir. Bu bölgesel ilgi toplum katılımı sağlamak için Güney Afrika tarafından yasallaştırılan ve uygulanan prosese daha yakından bakış sağlar ve entegre turizm planlama koordineli ve dahil edici şekilde gerçekleştirilebilir. Güney Afrika mevzuatlar aracılığıyla topluma entegre turizm planlamaya katılma olanağının nasıl verildiğinin örneği olarak kullanılabilir. Güney Afrika yerel makamları aracılığıyla entegre turizm planlamayı uygulamak için ulusal seviyede taahhütte bulunmuştur. Mevzuat aynı zamanda belediye sistemleri aracılığıyla sunulmuştur. Böylece entegre geliştirme planlama yerel yönetim fonksiyonu olmuş ve yerel yönetim, yerel bölge için entegre geliştirme planı geliştirmeden sorumlu olmuştur. Bunun için izlenmesi gereken adımlar şunlardır:
İlk adım yerel alanla ilgili durum analizi gerçekleştirmektir. Bu hedefle ilgili arz talep çalışmasını içerir ve yerel belediye tarafından yönetilir. Böylece alanın mevcut şartları vurgulanır ve gelişmesel problemler ve aciliyetleri açıklanır. Mevcut kaynaklarla ilgili turizm kaynakları dahil olmak üzere öncelik problemleri detayları ve nedenleriyle birlikte toplanır. Bu aşamada toplum katılımı her bir planlama alanında toplum toplantıları, anket ve görüşme yoluyla gerçekleşir.
İkinci aşama, bölgede tanımlanan problemler ve onları ele alan eylemlerle birlikte bölgesel strateji program ve projeler geliştirmektir.
Üçüncü aşama ikinci aşamada tanımlanan her bir projenin tanımını vermek ve nasıl gerçekleştirileceklerini belirtmektir. Proje lehtarlarını, dahil olan maliyetleri ve projenin nasıl finanse edileceğini belirlemek önemlidir. Her bir projeye zaman çizelgesi ve bunun yanında yönetimden, uygulamadan ve her bir projenin değerlendirilmesinden sorumlu kurum eklenir. Bu aşamada toplum katılımı etkilenen toplumlarla toplantılarla gerçekleşirken toplum temsilcileri belirlenen projelerin alt komitelerine katılır.
Dördüncü aşama turizm ve diğer ilgili sektörlerle ilgili tüm planların tüm toplum katılım toplantıları gerçekleştikten sonra genel IDP içerisine dahil edilmesidir. Belediye içerisinde tüm ve her bir departman ilk olarak sektör endüstriyle ilgili sektör planlarını, planlama komitesine sunar. Bütçe sınırlamaları nedeniyle tüm proje programları bir yılı entegre etmenin mümkün olmadığına dikkat edilmelidir. Bu nedenle programlar ve projeler hedefin genel programlarına göre önceliklendirilir.
Beşinci aşama olarak planlama gözden geçirilir, onay ve kabul için yerel konseye sunulur. Kamu incelemesi ve topluma danışma son kez gerçekleştirilir.
Planın son versiyonunun konsey onayından sonra altıncı aşama belirlenen projelerin uygulanması ve izlenmesinden oluşur. İlgili yerel yönetim yetkililerin turizm geliştirme ve projeleri dahil olmak üzere sektör planlarının tamamının uygulamasıyla elde edilen ilerleme hakkında topluma geri besleme
sunması gerekir. Bu yıl için planlama çevrimini oluşturur ve sonraki yılsa planlama ve toplum katılımının temelini oluşturur.
İlave olarak proses birleştirici, hedef odaklı ve sistematiktir ve topluma prosesle sürekli etkileşim halinde olma olanağı sağlar. Bu süreçler turizm endüstrisinin büyüme ve başarısını sağlar ve toplumların turistleri karşılamada rollerini anlamalarını, onlarla ilgilenmelerini sağlamaktır (Niekerk, 2014: 82-84).
1.9. Turizm Planlamasında İşbirliği ve Ortaklıkların Potansiyel