Veri Toplama Araç ve Teknikleri

3.3.1. Verilerin Toplanması

Araştırmada hem analiz hem de yorum kolaylığı sebebi ile birincil veri toplama yöntemi olan anket yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma anketi dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde; katılımcıların demografik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda katılımcıların; cinsiyet, medeni durum, yaş, eğitim durumu, mevcut bankadaki hizmet süresi, toplam hizmet süresi ve görev unvanı ile ilgili sorular bulunmaktadır. Anketin ikinci bölümünde; banka çalışanlarının örgütsel destek algılarını belirlemek için sekiz soru bulunmaktadır. Üçüncü bölümde, çalışanların işe gömülmüşlük düzeylerini tespit etmek için on yedi soru bulunmaktadır. Anketin son bölümünde ise, kişi-iş uyumunu belirlemek için beş soru bulunmaktadır. Araştırma verileri Mayıs-Haziran 2019 tarihlerinde toplanmış olup istatistiksel program aracılığı ile analiz edilmiştir.

3.3.2. Araştırmada Kullanılan Ölçekler

Araştırmada verilerin toplanması amacıyla “Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği”, “İşe Gömülmüşlük Ölçeği” ve “Kişi-İş Uyumu Ölçeği” kullanılmıştır.

3.3.2.1. Algılanan örgütsel destek ölçeği

Araştırmada katılımcıların algılanan örgütsel destek düzeylerini belirlemek amacıyla Eisenberger, Huntington, Hutchison ve Sowa (1986) tarafından 36 maddelik uzun formu geliştirilen, Eisenberger, Cummings, Armeli ve Lynch (1997) tarafından kısa formu oluşturulan ve Lynch, Eisenberger ve Armeli (1999) tarafından çalışmalarında kullanılan geçerliği ve güvenirliği test edilmiş “Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği- Perceived Organizational Support Scale” kullanılmıştır. Ölçek tek boyuttan ve 8

maddeden oluşmaktadır. Ölçekte; “Çalıştığım işletme, fikirlerime önem verir.” ve “Çalıştığım işletme, eline bir fırsat geçtiğinde benden çıkarı için faydalanır.” Şeklinde maddeler yer almaktadır. Ölçekte 2 madde ters puanlanmıştır. Puanlama, beşli Likert tipi ölçeğine göredir.

Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği’nin yapısal geçerliğini incelemek üzere faktör analizi, güvenirliğini incelemek için ise iç tutarlılık analizi (Cronbach Alfa) gerçekleştirilmiştir. Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği’ne ilişkin faktör analizi bulguları Tablo 3.1’de, güvenilirlik analizi bulguları ise Tablo 3.2’de sunulmaktadır.

Tablo 3.1. Algılanan örgütsel destek ölçeği için faktör analizinin bulguları

Faktörler Madde _Sayısı Fak. Yük. _{Aralığı Varyans (%)} Açıklanan

Algılanan Örgütsel Destek 8 ,516 - ,919 62,127

Kaiser-Meyer-Olkin (KMO): ,891

Barlett: ki-kare=1695,003; df=28; p=,000

Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği’nin faktör analizine uygunluğunu görmek için Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) katsayısı ve Barlett testinden yararlanılmıştır. KMO

(.891) ve Barlett (X2_{=1695,003; p=000) test sonuçlarına bakıldığında ölçeğin}

örneklem büyüklülüğünün faktör analizi için uygun ve anlamlı olduğu ve değişkenler arasındaki korelasyonun yeterli olduğu görülmektedir (Gürbüz ve Şahin, 2016: 311).

Tablo 3.2. Algılanan örgütsel destek ölçeğinin güvenilirlik analizi ve bulguları

Ölçek Madde Sayısı Cronbach Alpha (α)

Algılanan Örgütsel Destek 8 .907

Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği’nin güvenilirlik analizi iç tutarlılık katsayısı Cronbach Alfa ile hesaplanmıştır. Analiz sonucuna göre Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği’nin Cronbach Alfa değeri .907 olarak ölçülmüş olup, iç tutarlılık için kabul edilen %70’in üzerindedir (Tavşancıl, 2006: 27-29).

3.3.2.2. İşe gömülmüşlük ölçeği

Araştırmada katılımcıların işe gömülmüşlük düzeylerini ölçmek amacıyla Mitchell, Holtom, Lee, Sablynski ve Erez (2001) tarafından ilk olarak geliştirilen, Ng ve Feldman (2009-2010) tarafından kısa formu oluşturulan ve Kanten ve Dündar (2016) tarafından Türkçe’ye uyarlanan geçerliliği ve güvenilirliği kanıtlanmış “İşe Gömülmüşlük Ölçeği-Job Emdeddedness Scale” kullanılmıştır. Ölçek, 3 boyut ve 17 maddeden oluşmaktadır. Uyum (Fit) boyutunda 5 madde, Bağ (Link) boyutunda 5 madde ve Fedakârlık (Sacrifice) boyutunda ise 7 madde yer almaktadır. Ölçekte; “Bu işletme ile iyi bir uyum sağladığımı düşünüyorum.”, “Bu işletmede uzun bir süredir çalışıyorum.” ve “Bu işletmede çalıştığım süre boyunca amaçlarımı gerçekleştirebilirim.” şeklinde maddeler bulunmaktadır. Puanlama, beşli Likert tipi ölçeğe göredir.

İşe Gömülmüşlük Ölçeği’nin yapısal geçerliğini incelemek üzere faktör analizi, güvenirliğini incelemek için ise iç tutarlılık analizi (Cronbach Alfa) gerçekleştirilmiştir. İşe Gömülmüşlük Ölçeği’ne ilişkin faktör analizi bulguları Tablo 3.3’de, güvenilirlik analizi bulguları ise Tablo 3.4’de sunulmaktadır.

Tablo 3.3. İşe gömülmüşlük ölçeği için faktör analizinin bulguları

Faktörler Madde _Sayısı Fak. Yük. _{Aralığı Varyans (%)} Açıklanan Özdeğer

İşe Gömülmüşlük 17 ,416 - ,895 60,083 Uyum 5 ,694 - ,754 21,175 6,766 Bağ 5 ,416 - ,895 18,083 1,477 Fedakârlık 7 ,436 - ,813 20,826 1,971 Kaiser-Meyer-Olkin (KMO): ,882 Barlett: ki-kare=2388,373; df=136; p=,000

İşe Gömülmüşlük Ölçeği’nin faktör analizine uygunluğunu görmek için Kaiser- Meyer-Olkin (KMO) katsayısı ve Barlett testinden yararlanılmıştır. KMO (.883) ve

Barlett (X2_{=2388,373; p=000) test sonuçlarına bakıldığında ölçeğin örneklem}

büyüklülüğünün faktör analizi için uygun ve anlamlı olduğu ve değişkenler arasındaki korelasyonun yeterli olduğu görülmektedir.

Tablo 3.4. İşe gömülmüşlük ölçeğinin güvenilirlik analizi ve bulguları

Ölçek Madde Sayısı Cronbach Alpha (α)

İşe Gömülmüşlük 17 .898

Uyum 5 .868

Bağ 5 .793

Fedakârlık 7 .839

İşe Gömülmüşlük Ölçeği’nin güvenilirlik analizi iç tutarlılık katsayısı Cronbach Alfa ile hesaplanmıştır. Analiz sonucuna göre İşe Gömülmüşlük Ölçeği’nin Cronbach Alfa değeri .907 olarak ölçülmüş olup, iç tutarlılık için kabul edilen %70’in üzerindedir.

3.3.2.3. Kişi-iş uyumu ölçeği

Araştırmada katılımcıların kişi-iş uyumu düzeylerini belirlemek amacıyla Saks ve Ashforth (1997) ile Hutcheson (1999) tarafından gerçekleştirilen çalışmalardan yararlanılarak Uysal-Irak (2014) tarafından Türkçe’ye uyarlanan geçerliliği ve güvenilirliği kanıtlanmış “Kişi-İş Uyumu Ölçeği-Person-Job Fit Scale”nin Ateş (2018) tarafından yürütülmüş olan çalışmadaki hali kullanılmıştır. Kişi-İş Uyumu Ölçeği, beş madde tek boyuttan oluşmakta olup puanlaması beşli Likert tipi ölçeğe göredir. Ölçekte; “Bu işi yapmak için gereken becerilere ve yeteneğe sahibim.” ve “Bu iş beklentilerimi/ihtiyaçlarımı karşılıyor.” şeklinde maddeler bulunmaktadır.

Kişi-İş Uyumu Ölçeği’nin yapısal geçerliğini incelemek üzere faktör analizi, güvenirliğini incelemek için ise iç tutarlılık analizi (Cronbach Alfa) gerçekleştirilmiştir. Kişi-İş Uyumu Ölçeği’ne ilişkin faktör analizi bulguları Tablo 3.5’de, güvenilirlik analizi bulguları ise Tablo 3.6’da sunulmaktadır.

Tablo 3.5. Kişi-iş uyumu ölçeği için faktör analizinin bulguları

Faktörler Madde Sayısı Fak. Yük. Aralığı Açıklanan Varyans (%) Kişi-İş Uyumu 5 ,696 - ,839 63,139 Kaiser-Meyer-Olkin (KMO): ,837 Barlett: ki-kare=575,738; df=10; p=,000

Kişi-İş Uyumu Ölçeği’nin faktör analizine uygunluğunu görmek için Kaiser-Meyer- Olkin (KMO) katsayısı ve Barlett testinden yararlanılmıştır. KMO (.837) ve Barlett

(X2_{=575,738; p=000) test sonuçlarına bakıldığında ölçeğin örneklem}

büyüklülüğünün faktör analizi için uygun ve anlamlı olduğu ve değişkenler arasındaki korelasyonun yeterli olduğu görülmektedir.

Tablo 3.6. Kişi-iş uyumu ölçeğinin güvenilirlik analizi ve bulguları

Ölçek Madde Sayısı Cronbach Alpha (α)

Kişi-İş Uyumu 5 .852

Kişi-İş Uyumu Ölçeği’nin güvenilirlik analizi iç tutarlılık katsayısı Cronbach Alfa ile hesaplanmıştır. Analiz sonucuna göre Kişi-İş Uyumu Ölçeği’nin Cronbach Alfa değeri .852 olarak ölçülmüş olup, iç tutarlılık için kabul edilen %70’in üzerindedir.