• Sonuç bulunamadı

5. SONUÇ ve ÖNERİLER

5.1. Sonuç

Küreselleşmeyle birlikte artan rekabet koşullarına karşı işletmelerin varlıklarını sürdürebilmeleri, amaç ve hedeflerine ulaşabilmeleri için nitelikli çalışanlara olan ihtiyaç artmış ve bunların işletmede devamlılığını sağlamak oldukça önem kazanmıştır. Çalışanların eğitim seviyelerinde yükselmeler oldukça kendilerini diğer çalışanlarla kıyaslama imkânı artmış ve örgütten beklentiler çoğalmıştır. Bunun sonucunda işletmeler nitelikli çalışanlarını elinde tutabilmek, işletmeye daha bağlı hale getirmek, değer verdiklerini göstermek ve işe gömülmüşlüklerini artırabilmek için her konuda çalışanlarına desteklerini artırmışlardır (Aykan ve Akgül, 2019: 2727). Kişi-iş uyumu teorisine göre kişilerin sahip olduğu özellikler (bilgi, tecrübe, deneyim vb.) ile işin gereksimlerinin uyumlu olması, onların verimliliğine olumlu katkı sağlamakta örgütsel bağlılık, iş tatmini ve iş performansı gibi pozitif çıktıların oluşmasını sağlamaktadır (Kılıç ve Yener, 2015: 161). Dolayısıyla çalışanın kendi özellikleri ile işin niteliklerinin uyum içinde olması, eksik olduğu ve ihtiyaç duyduğu konularda örgütünden destek alması onu iş tatminini yükseltebilir, örgüte bağlayabilir ve bu çalışmanında konusu olan işe gömülmüşlüğünü artırabilir.

Bu araştırmada çalışanların örgütsel destek algılarının işe gömülmüşlüğe etkisinde kişi-iş uyumunun aracılık rolünü emek veren yoğun bir sektör olan bankacılık sektöründe incelenmesi ve elde edilen bulgular ile hem ileride yürütülecek araştırmalar hem de sektörel düzenlemeler için yazına katkı sağlaması arzu edilmiştir. Kuramsal ve görgül araştırmalar bağlamında araştırmanın temel amacı, algılanan örgütsel desteğin işe gömülmüşlük üzerindeki etkisinde kişi-iş uyumunun aracılık rolünün incelenmesidir. Araştırma Kastamonu merkez ve ilçelerinde banka yönetici ve çalışanların katılımı ile yürütülmüştür. Araştırmada verilerin toplanmasında anket tekniği kullanılmıştır.

Araştırmanın birinci bulgusuna göre, örgütsel destek algılarının işe gömülmüşlük üzerindeki etkisinin anlamlı ve olumlu olduğu belirtilmektedir. Yazında bu bulgu ile aynı doğrultuda sonuçları olan bazı araştırmalar bulunmaktadır. Kesen ve Akyüz

(2016) çalışmalarında, algılanan örgütsel desteğin çalışanların bağlamsal performans algılarını ve işe bağlılıklarını arttırdığını aynı zamanda çalışanların işe gömülmüşlük düzeylerini pozitif yönde etkileyerek işten ayrılma niyetlerini azalttığını belirtmektedirler. Aynı şekilde Aykan ve Akgül (2019) Kayseri lojistik sektöründeki çalışanlarla yaptıkları çalışmalarında, algılanan örgütsel desteğin çalışanların işe gömülmüşlük düzeylerini olumlu yönde etkilediğini vurgulamaktadırlar. Başka bir çalışmada Efe (2017), örgütsel desteğin bir sonucu olarak ortaya çıkan personel güçlendirmenin çalışanların işe gömülmüşülük düzeyini anlamlı ve pozitif olarak etkilediği sonucuna varmaktadır. Fatima, Shafique, Qadeer ve Ahmad (2015) öğretim üyeleri üzerine gerçekleştirdikleri çalışmalarında, algılanan örgütsel desteğin çalışanların işe gömülmüşlük düzeylerini olumlu ve güçlü yönde etkilediğini belirtmektedirler. Diğer taraftan algılanan örgütsel destek ile işe gömülmüşlüğün boyutları olan uyum, bağ ve fedakârlık üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkinin olduğu idafe edilmektedir. Bu bağlamda örgütün çalışanlarına verdiği destek ve çalışanların bu desteği olumlu algılaması onların ekstra bir rol davranışı olan işe gömülmüşlük düzeylerini artırabileceğini ortaya koymaktadır.

Araştırmanın ikinci bulgusuna göre, algılanan örgütsel desteğin kişi-iş uyumu üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisinin olduğu görülmektedir. Yazında bu bulgu ile aynı doğrultuda bazı araştırma sonuçlarının olduğu ve bu bulguyu desteklediği söylenebilir. Chen (2010) çalışmasında, algılanan örgütsel destek ile kişi-iş uyumu arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğunu tespit etmiştir. Ballout (2007) çalışmasında, kariyer başarısının en önemli öncülünün kişinin sahip olduğu özellikler ile işin özelliklerinin uyum içinde olması gerektiğini belirtmektedir. Ayrıca kişinin özelliklerinin yetersiz kaldığı veya artırılması gerektiğinde de örgütün ona her konuda destek olması kariyer başarısını artıracaktır. Dolayısıyla örgüt tarafından verilen desteğin çalışan tarafından olumlu algılanması onun işine olan uyumunu kolaylaştıracaktır. Aynı şekilde DeConinck, DeConinck ve Lockwood (2015) 98 satış yöneticisi ile gerçeleştirdikleri çalışmalarında, algılanan örgütsel destek ile kişi- iş uyumu arasında güçlü ve olumlu bir ilişkinin olduğunu vurgulamaktadırlar. Örgütün öncelikle yapılan işleri iyi analiz etmesi ve bu işlere uygun kişileri istihdam etmesi kişi-iş uyumu ve başarı açısından son derece önemlidir. Aynı zamanda çalışanların işleri ile ilgili istek ve ihtiyaçlarına destek olması da yine kişi-iş uyumu

ve sergilenen performans açısından önemlidir. Bu bağlamda örgütün verdiği destek çalışanın işe olan uyumunu güçlendirebilir ve başarısını artırabilir. Aksi bir durumda ise çalışanın tükenmişliğini ve dolayısıyla da işten ayrılma niyetini artırabilir.

Araştırmanın diğer bir bulgusuna göre, kişi-iş uyumunun işe gömülmüşlük üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisinin olduğu görülmektedir. Araştırmanın bulgusu yazında yapılan diğer araştırmalar ile aynı doğrultuda değerlendirilmektedir. Dyk, Coetzee ve Takawira (2013) Güney Afrika’da bir hizmet işletmesindeki 206 çalışan ile gerçekleştirdikleri araştırmalarında, kişi-iş uyumunun işe gömülmüşlük üzerinde olumlu bir etkisinin olduğunu, işe gömülmüşlüğün en önemli öncülünün kişi-iş uyumu olduğunu belirtmektedirler. Diğer tarafatan Nguyen (2015) Vietnam’da 325 çalışan ile gerçekleştirdiği araştırmasında, çalışanların sahip oldukları özellikler ile işin özelliklerinin uyumlu olması onların işe gömülmüşlük davranışı sergilemelerine neden olduğunu belirtmektedir. Aynı şekilde işe gömülmüşlük, kişi-iş uyumunu, çalışanların örgüte bağlılığını ve işten ayrılması durumunda feda edilenlerin bileşimini ifade etmektedir (Aykan ve Akgül, 2019: 2719). Diğer taraftan Tabak ve Hendy (2016) çalışmalarında işe gömülmüşlük düzeyinin yüksek olması kişinin işi ile ne derece uyum sağladığı ile ilgili olduğunu vurgulamaktadırlar. Kişi-iş uyumu sağlanamadığı takdirde kişinin işe gömülmüşlük seviyesi düşük olabilir. Kanten vd. (2016) yapmış oldukları benzer bir çalışmada, iş özellikleri ile işe gömülmüşlük arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Bu iki uyum çalışanların mutluluk düzeylerini de arttırmaktadır. Diğer taraftan kişi-iş uyumu ile işe gömülmüşlüğün boyutları olan uyum, bağ ve fedakârlık üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisinin olduğu görülmektedir.

Araştırmanın son ve temel bulgusuna göre ise, algılanan örgütsel desteğin işe gömülmüşlük üzerine etkisinde kişi-iş uyumunun kısmi aracılık rolü olduğu görülmektedir. Yazın taraması sonucunda bu değişkenler arasındaki aracılık rolünü inceleyen herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu durum araştırmanın yazına katkısı ve sonraki çalışmalara destek sağlaması bakımından önemlidir. Bulguya göre, algılanan örgütsel desteğin işe gömülmüşlük üzerindeki olumlu etkisi analize kişi-iş uyumu değişkeninin eklenmesiyle anlamlılığını kaybetmemiş fakat olumlu etkisini azaltmıştır. Aynı şekilde algılanan örgütsel desteğin işe gömülmüşlüğün uyum, bağ ve fedakârlık boyutları üzerindeki olumlu etkisi analizlere kişi-iş uyumu

değişkeninin eklenmesiyle anlamlılığını kaybetmemiş fakat olumlu etkisini azaltmıştır. Bu bağlamda çalışanların işe gömülmüşlük düzeylerinin artırılması önemli oranda kişinin işi ile uyumu yakalayabilmesine bağlıdır. İşin özellikleri ile kişinin özellikleri (bilgi, beceri, yetenek vb.) ne kadar uyumlu olursa o kadar kişi işine bağlanabilir, ondan haz duyabilir, tatmin olabilir ve daha fazla işe gömülmüşlük davranışı sergileyebilir. Ancak bu durumun sürekliliğini sağlamak hiç de kolay bir konu değildir. Çalışanların devamlı olarak işe gömülmüşlük davranış sergilemeleri örgütün onlara destek sağlayıp sağlamadıkları ile de doğrudan bağlantılıdır. Örgüt, çalışanlarına ihtiyaç duyduğu veya kendisini işiyle ilgili bir konuda eksik hissettiği durumlarda destek vermesi işe gömülmüşlük davranışının sürdürülebilirliği için son derece önemlidir.

Benzer Belgeler