Veri Toplama Araç ve Teknikleri

3.3.1. Verilerin Toplanması

Araştırma verileri anket tekniğinden yararlanılarak toplanmıştır. Anket formu dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; ankete katılan çalışanların demografik özelliklerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla birinci bölümde çalışanların; cinsiyet, medeni durum, yaş, eğitim durumu, toplam hizmet süresi, şu anki hizmet süresi ve unvan değişkenleri ile ilgili sorular bulunmaktadır.

Anketin ikinci bölümünde; çalışanların örgütsel adalet algılarını tespit etmek amacıyla yirmi soru bulunmaktadır. Üçüncü bölümde çalışanların güç mesafesi algılarını tespit etmek amacıyla altı soru bulunmaktadır. Son olarak anket formunun dördüncü bölümünde ise, çalışanların işyerindeki politik davranışlarını tespit emek amacıyla otuzaltı soru bulunmaktadır.

3.3.2. Araştırmada Kullanılan Ölçekler

3.3.2.1. Güç mesafesi ölçeği

Araştırmada katılımcıların güç mesafesi düzeylerini ölçmek amacıyla, Dorfman ve Howell (1988) tarafından geliştirilen, Erdem (2009) tarafından Türkçe’ye uyarlanan tek boyut ve altı maddeden oluşan “Güç Mesafesi Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçekte, “Yöneticiler kararlarının çoğunluğunu çalışanlarına danışmadan vermelidirler” ve “Yöneticiler önemli işlerde çalışanlarına yetki devretmemelidirler” gibi sorular yer almaktadır. Ölçeğin puanlaması, 5’li Likert ölçeğine göre yapılmıştır (1= hiç doğru değil; 5= kesinlikle doğru).

Güç mesafesi ölçeğinin yapısal geçerliliğini test etmek amacıyla faktör analizi ve güvenilirliği için güvenilirlik analizi (Cronbach Alfa) gerçekleştirilmiştir. Güç mesafesi ölçeğine ilişkin faktör analizi bulguları Tablo 2’de, güvenilirlik analizi bulguları Tablo 3’te gösterilmektedir.

Tablo 2. Güç mesafesi ölçeğinin faktör analizi ve bulguları Faktörler Madde Sayısı Fak. Yük. Aralığı Açıklanan Varyans (%) Güç Mesafesi 6 ,721 - ,871 62,415

Kaiser-Meyer-Olkin örneklem yeterliliği değeri: ,882 Barlett küresellik testi: ki-kare=301,459; df=15; p=,000

Güç mesafesi ölçeğinin yapı geçerliliğini test etmek amacıyla faktör analizi kullanılmış olup, tek faktörlü yapıya uyum sağladığı belirlenmiştir. Ölçeğin faktör yüklerinin .721-.871 aralığında olduğu belirlenmiştir.

Tablo 3. Güç mesafesi ölçeğinin güvenilirlik analizi ve bulguları

Ölçek Madde Sayısı Cronbach Alpha (α)

Güç Mesafesi 6 .877

Güç mesafesi ölçeğinin güvenilirlik analizi Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı ile gerçekleştirilmiş olup, değeri .877’dir.

3.3.2.2. Örgütsel adalet ölçeği

Örgütsel adalet ölçeğinin yapısal geçerliliğini test etmek amacıyla faktör analizi ve güvenilirliği için güvenilirlik analizi (Cronbach Alfa) gerçekleştirilmiştir. Örgütsel adalet ölçeğine ilişkin faktör analizi bulguları Tablo 4’de, güvenilirlik analizi bulguları Tablo 5’te belirtilmektedir.

Katılımcıların örgütsel adalet algılarını ölçmek amacıyla, Niehoff ve Moorman (1993) tarafından geliştirilen ve Yıldırım (2002) tarafından Türkçe’ye uyarlanan üç boyut ve yirmi maddeden oluşan “Örgütsel Adalet Ölçeği” kullanılmıştır. Örgütsel adalet ölçeği; “Dağıtımsal Adalet”, İşlemsel (Prosedür) Adalet” ve “Etkileşimsel Adalet” olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Ölçekte; “Çalışma programımın adil olduğunu düşünüyorum”, ve “Yöneticilerim, işimle ilgili alınan her kararı bana net olarak açıklarlar” gibi sorular yer almaktadır. Ölçeğin puanlaması, 5’li Likert ölçeğine göre yapılmıştır (1=kesinlikle katılmıyorum; 5=kesinlikle katılıyorum).

Tablo 4. Örgütsel adalet ölçeğinin faktör analizi ve bulguları Faktörler Madde Sayısı Fak. Yük. Aralığı Açıklanan Varyans (%) Örgütsel Adalet 20 ,586 - ,879 70,147  Dağıtımsal Adalet 5 ,689 - ,879 20,980  İşlemsel Adalet 6 ,596 - ,758 19,658  Etkileşimsel Adalet 9 ,586 - ,870 29,510 Kaiser-Meyer-Olkin örneklem yeterliliği değeri: ,876

Barlett küresellik testi: ki-kare=2023,075; df=190; p=,000

Örgütsel adalet ölçeğinin yapı geçerliliğini test etmek amacıyla faktör analizi kullanılmış olup, üç faktörlü yapıya uyum sağladığı belirlenmiştir. Ölçeğin faktör yüklerinin “dağıtımsal adalet boyutu” için .689-.879, “işlemsel adalet boyutu” için .596-.758 ve “etkileşimsel adalet boyutu” için .586-.870 aralığındadır.

Tablo 5. Örgütsel adalet ölçeğinin güvenilirlik analizi ve bulguları

Ölçek Madde Sayısı Cronbach Alpha (α)

Örgütsel Adalet 20 .945

Dağıtımsal Adalet 5 .888

İşlemsel Adalet 6 .890

Etkileşimsel Adalet 9 .947

Örgütsel adalet ölçeğinin güvenilirlik analizi Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı ile gerçekleştirilmiş olup, ölçeğin geneli için değeri .945’dir. Ölçeğin alt boyutları için Cronbach Alfa katsayıları; dağıtımsal adalet boyutu için .888; işlemsel adalet boyutu için .890 ve etkileşimsel adalet boyutu için ise .947 olarak tespit edilmiştir.

3.3.2.3. Politik davranış ölçeği

Politik davranış ölçeğinin yapısal geçerliliğini test etmek amacıyla faktör analizi ve güvenilirliği için güvenilirlik analizi (Cronbach Alfa) gerçekleştirilmiştir. Politik davranış ölçeğine ilişkin faktör analizi bulguları Tablo 6’da, güvenilirlik analizi bulguları Tablo 7’de gösterilmektedir.

Katılımcıların politik davranış düzeylerini ölçmek amacıyla, İslamoğlu ve Börü (2007) tarafından geliştirilen “Politik Davranış Ölçeği” kullanılmıştır. İslamoğlu ve Börü (2007)’nün çalışmalarında yer alan “üst yönetime yaranmaya çalışmak” ve “karşılıklı çıkar gözetmek” faktörleri bu çalışmada aynı faktörde birleştiği için tek faktör altında “çıkar odaklı davranmak” olarak adlandırılmıştır. “Tavizci ve ikiyüzlü davranmak” faktörü ayrı iki faktöre ayrılmış ve “göze girmeye çalışmak” faktöründe bulunan beş sorudan biri binişik faktör olduğu için ölçekten çıkarılmıştır. Bu çalışmada elde edilen bulgulara göre; politik davranış ölçeği beş boyut ve otuzaltı maddeden oluşmaktadır. Ölçekte; “Yöneticilere, iş arkadaşlarına sürekli övgüler yağdırmak”, “Yöneticiye isteklerini kabul ettirebilmek için, başarılı gözükmeye çalışmak” ve “Kendi istediğinin yapılması karşılığında, özveride bulunulabileceğini hissettirmek” gibi sorular yer almaktadır. Ölçeğin puanlaması, 5’li Likert ölçeğine göre yapılmıştır (1= hiçbir zaman; 5= her zaman).

Tablo 6. Politik davranış ölçeğinin faktör analizi ve bulguları

Faktörler Madde Sayısı Fak. Yük. Aralığı Açıklanan Varyans (%) Politik Davranış 35 ,527 - ,863 75,030  Tavizci Davranmak 9 ,527 - ,835 17,240  İkiyüzlü Davranmak 10 ,562 - ,824 20,405

 Göze Girmeye Çalışmak 4 ,589 - ,708 10,298

 Koalisyon Kurmak 5 ,529 - ,863 13,230

 Çıkar Odaklı Davranmak 7 ,605 - ,735 13,857 Kaiser-Meyer-Olkin örneklem yeterliliği değeri: ,914

Politik davranış ölçeğinin yapı geçerliliğini test etmek amacıyla gerçekleştirilen faktör analizi, ölçeğin beş faktörlü yapısını ortaya koymuştur. Ölçeğin faktör yüklerinin “tavizci davranmak boyutu” için .527-,835, “ikiyüzlü davranmak boyutu” için .562-.824, “göze girmeye çalışmak boyutu” için .589-.708, “koalisyon kurmak boyutu” için .529-.863 ve “çıkar odaklı davranmak boyutu” için .605-.735 aralığında olduğu belirlenmiştir.

Tablo 7. Politik davranış ölçeğinin güvenilirlik analizi ve bulguları

Ölçek Madde Sayısı Cronbach Alpha (α)

Politik Davranış 35 .975

Tavizci Davranmak 9 .947

İkiyüzlü Davranmak 10 .956

Göze Girmeye Çalışmak 4 .910

Koalisyon Kurmak 5 .936

Çıkar Odaklı Davranmak 7 .907

Politik davranış ölçeğinin güvenilirlik analizi Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı ile gerçekleştirilmiş olup, ölçeğin geneli için değeri .975’dir. Ölçeğin alt boyutları için Cronbach Alfa katsayıları ise, tavizci davranmak boyutunda için .947; iki yüzlü davranmak boyutunda için .956; göze girmeye çalışmak boyutunda için .910; koalisyon kurmak boyutunda için .936 ve çıkar odaklı davranmak boyutunda için ise .907 olarak tespit edilmiştir.