Toplam Etki Hesaplaması

Her bir ifadenin her bir etki için „uzmanlıklı‟ ve „uzmanlıksız‟ katkı değerleri hesaplandıktan sonra, etkiler birleĢtirilerek bir toplam etki yaratılmıĢ, bu iĢlemde ağırlıklı ortalama tanımından yararlanılmıĢtır. Hesaplamalar sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta hangi etkiye hangi ağırlığın verilmesi gerektiğidir. Bu ağırlıkların hesaplanabilmesi için “Faktör Analizi” metodundan faydalanılmıĢtır.

8.3.1. Faktör Analiz

kullanılmaktadır. Bu çalıĢmada yer alan değiĢkenlerin (etkilerin) birbirleriyle olan etkileĢim derecelerini ortaya çıkarmak, dolayısıyla tekrar eden etkileĢimleri ortadan kaldırmak amacıyla bu analiz yapılmıĢtır. (Child, 1975)

Ġlk olarak tüm etkiler için bir korelasyon çizelgesi oluĢturulmuĢtur. ( Çizelge 8.1). Çizelge 8.1: Korelasyon Matris

Etki1 Etki2 Etki3 Etki4 Etki5

Korelasyon Etki1 1,000 ,545 ,307 ,545 ,364

Etki2 ,545 1,000 ,363 ,466 ,369

Etki3 ,307 ,363 1,000 ,449 ,431

Etki4 ,545 ,466 ,449 1,000 ,518

Etki5 ,364 ,369 ,431 ,518 1,000

Faktör analizinin ilk adımı olan temel komponent analizinde öncelikle bütün değiĢkenlerin toplam değiĢkeni eĢit olarak ve l derecesinde etkilediği düĢünülmektedir. Daha sonra birbirleriyle olan korelasyonları göz önüne alınarak gerçek etki seviyeleri (extraction) hesaplanmaktadır (Çizelge 8.2). Bu çizelgedeki küçük değerler faktör çözümüyle çok iyi uyuĢmayan dolayısıyla tesirleri daha az olan etkileri belirtmektedir.

Çizelge 8.2: Gerçek Etki Seviyeleri Ġntial Extraction Etki1 1,000 ,566 Etki2 1,000 ,551 Etki3 1,000 ,451 Etki4 1,000 ,666 Etki5 1,000 ,517

Etkilerin gerçek tesir seviyelerinin hesaplanmasından sonra toplam değiĢkendeki değiĢimi en iyi açıklayabilecek komponentler oluĢturulmuĢtur. (Çizelge 8.3)

Çizelge 8.3: Toplam Varyanslar

Component Ġnitial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings

Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % 1 2,751 55,026 55,026 2,751 55,026 55,026 2 ,788 15,751 70,777 3 ,586 11,720 82,497 4 ,487 9,750 92,247 5 ,388 7,753 100,000

Bu komponentler arasında toplam değiĢkeni en iyi açıklayabilecek komponent yani 1 numaralı komponent seçilmiĢtir ve içeriğindeki etkilerin dağılımına bakılmıĢtır (Çizelge 8.4).

Çizelge 8.4: Komponent Matrisi

Tanım Komponent Yüzde

1

Etki1 Rekabet Gücü ,752 20,3 %

Etki2 Bilim, Teknoloji ve Yenilik Yeteneği ,742 20,0 % Etki3 Çevre Duyarlılığı ve Enerji Verimliliği ,672 18,1 %

Etki4 Ulusal Katkı Değeri ,816 22,1 %

Etki5 YaĢam Kalitesi ,719 19,4 %

Faktör analizinden çıkan sonuçlara göre her etkinin ağırlığı her bir ifadenin ilgili etki için geçerli olan katkı değeri ile çarpılmıĢtır ve 5 etkinin ağırlıklı değerleri toplanarak her bir ifade için etki ağırlıklı toplamı bulunmuĢtur. Aynı iĢlem hem „uzmanlık‟ değerlerinin dikkate alındığı hem de alınmadığı sonuçlara uygulanarak her bir ifadenin toplam katkı değerleri hesaplanmıĢtır. (EK – G) Ġfadeler hem her bir etkinin katkı değerleri hem de toplam katkı değerleri açısından sıralanmıĢtır. Böylece her bir ifadenin hem her etki açısından hem de toplam etki açısından göreceli olarak önemi belirlenmiĢ olmaktadır.

Uzmanlığın etkisinin dikkate alındığı ve alınmadığı durumlardaki her bir ifadenin katma değerleri karĢılaĢtırıldığında karĢımıza aĢağıdaki gibi bir grafik çıkmaktadır. (ġekil 8.1)

TOPLAM KATMA DEĞER KARġILAġTIRMASI

ġekil 8.1: Toplam Katkı Değeri Hesaplaması

Aynı Ģekilde uzmanlığın etkisinin dikkate alındığı ve alınmadığı durumlardaki ifadelerin sıralamaları karĢılaĢtı ğında karĢımıza aĢağıdaki gibi bir grafik çıkmaktadır. (ġekil 8.2)

„Uzmanlık‟ değerlerinin dikkate alındığı ve alınmadığı sonuçlar karĢılaĢtırıldığında genel olarak iki dizi arasında belirgin bir farklılık gözlenmektedir. Bu farklılığı istatistiksel olarak ispat edebilmek için çeĢitli testler uygulanmıĢtır. Bu testlerden önce bir fikir edinilmesi amacıyla çıkan sonuçların korelasyonuna bakılmıĢtır. Böylece hem etkilerin toplam etki ile hem de uzmanlıklı (Uzm.lı) ve uzmanlıksız (Uzm.sız) etkilerin birbirleriyle iliĢkileri hakkında bir fikir edinebilme imkanı oluĢmuĢtur.

AĢağıdaki çizelgede (Çizelge 8.5) her bir etki ve toplam etkiler için „uzmanlık‟ değerleri dikkate alındığındaki ve alınmadığındaki durumların birbirleriyle olan korelasyonu görülmektedir.

Çizelge 8.5: Katkı Değerine Göre Korelasyon Çizelgesi

KATKI DEĞERĠNE GÖRE KORELASYON ÇĠZELGESĠ Uzm.sız Etki1 Uzm.sız Etki2 Uzm.sız Etki3 Uzm.sız Etki4 Uzm.sız Etki5 Uzm.sız Toplam Uzm.sız Toplam Uzm.lı Etki1 0.93 0.34 0.52 Uzm.lı Etki2 0.89 0.34 0.48 Uzm.lı Etki3 0.98 0.65 0.67 Uzm.lı Etki4 0.92 0.75 0.84 Uzm.lı Etki5 0.95 0.61 0.60 Uzm.lı Toplam 0.48 0.40 0.62 0.75 0.50 0.89 1.00 Uzm.sız Toplam 0.46 0.44 0.68 0.83 0.63 1.00 0.89

Bu çizelgeye göre, “Ulusal Katma Değeri”nin (Etki4) Türkiye‟ye katkı değeri, Türkiye‟nin toplam katkı değeri ile en fazla iliĢki (0.83) içermektedir. Genel olarak her etkinin uzmanlıklı ve uzmanlıksız etki değerleri de birbirleriyle yüksek korelasyon göstermektedir. Aslında, aynı katılımcıların aynı ifadelere verdikleri cevapların karĢılaĢtırıldığı düĢünülürse bu da beklenen bir sonuçtur. Bu değerler içinde “Etki3” yani “Çevre Duyarlılığı ve Enerji Verimliliği”nin katkı değerinin çok yüksek (0.98) olması ise Ģöyle yorumlanabilir: „Uzmanlık‟ derecesinin dikkate alınması tüm etkiler içinde en az “Çevre Duyarlılığı ve Enerji Verimliliği”nin sonuçlarını etkilemiĢtir. Yani bu alanda uzman ve uzman olmayanların görüĢleri birbirleriyle daha fazla paralellik taĢımaktadır. Bu da uzmanların sonuçlara etkisini azaltmakta ve iki değeri birbirine çok yaklaĢtırmaktadır. En düĢük korelasyon ise

“Etki2” yani “Bilim, Teknoloji ve Yenilik Yeteneği” alanında çıkmıĢtır. Yani bu konuda „uzmanlık‟ derecesi, katkı değerlerinin sonuçlarını diğer alanlara göre daha fazla değiĢtirmektedir. Bu alandaki uzmanların görüĢleri uzman olmayanlar ile daha ciddi farklılıklar göstermektedir.

Aynı Ģeklide sıralamaların korelasyon çizelgesine (Çizelge 8.6) bakıldığı zaman da benzer sonuçlar ile karĢılaĢılmaktadır. Bu sonuçlarda katkı değeri korelasyonları ile çok büyük oranda paralellik göstermektedir.

Çizelge 8.6: Sıralamaya göre Korelasyon Çizelgesi

SIRALAMAYA GÖRE KORELASYON ÇĠZELGESĠ Uzm.sız Etki1 Uzm.sız Etki2 Uzm.sız Etki3 Uzm.sız Etki4 Uzm.sız Etki5 Uzm.sız Toplam Uzm.lıI Toplam. Uzm.lı Etki1 0.92 0.31 0.49 Uzm.lı Etki2 0.86 0.27 0.43 Uzm.lı Etki3 0.98 0.63 0.64 Uzm.lı Etki4 0.92 0.72 0.81 Uzm.lı Etki5 0.96 0.59 0.57 Uzm.lı Toplam 0.45 0.45 0.59 0.73 0.48 0.88 1.00 Uzm.sız Toplam 0.42 0.42 0.67 0.81 0.61 1.00 0.88

Bu kısa analizden sonra uzmanlığın sonuçlar üzerine etkisi olup olmadığını anlayabilmek için düĢünce hipotez haline dönüĢtürülecek ve uygun istatistiksel testlere tabi tutulmuĢtur.