15 15,12 bc
35 15,11 bc
55 13,90 bc
Kontrol 0 18,83 a
İstatistiksel önem düzeyi **
**: Uygulamalar arasındaki farklılıkların 0,01 düzeyinde önemli olduğunu ifade eder.
4.8. Titrasyon Asitliği
Denemede uygulamalara göre titrasyon asitliği % 0,34 ile % 0,42 arasında gerçekleşmiştir. Kontrol ve gölge uygulamaları kıyaslandığında, en yüksek titrasyon asitliği % 35 ve % 55 yeşil gölge uygulamasından elde edilmiştir. Beyaz gölge uygulamasında ise en yüksek titrasyon asitliği %15 ve % 55 gölge uygulamasından elde edilmiştir. Kontrol uygulaması % 35 beyaz gölge uygulaması ve % 15 yeşil gölge uygulamasına göre daha yüksek çıkmıştır. Gölge uygulamaları arasındaki fark 0,05 düzeyinde istatiksel olarak önemli bulunmuştur. Gölge uygulamalarına bağlı olarak titrasyon asitliği değerleri Tablo.4.8’de verilmiştir.
Çalışmada yeşil gölge tülü kullanımı hem beyaz gölge tülüne göre hem de kontrole göre titrasyon asitliğinde artış sağlamıştır. Yeşil %35-55 gölge oranları en yüksek titrasyon asitliği değerini vermiştir. Domateste gölge tülü kullanımının titrasyon asitliğini arttırdığı değişik araştırıcılar tarafından da ifade edilmektedir. El-Gizawy ve ark. (1993) ve Wada ve ark., (2006), gölgelemenin domateste titrasyon asitliğini arttırdığını, Adam ve ark.,( 2002), siyah gölge uygulamalarında beyaz gölge uygulamalarına göre titrasyon asitliğinin daha yüksek olduğunu ortaya koymuşlardır. Denemede gölgelemenin domateste titrasyon asitliği üzerine etkisi ile ilgili elde edilen sonuçlar literatür çalışmalarından elde edilen bulguları desteklemektedir.
Tablo 4.8. Gölgeleme renkleri ve oranlarına bağlı olarak titrasyon asitliği Gölge Rengi Gölgeleme Oranı (%) Titrtasyon Asitliği (%)
BEYAZ 35 0,34 b 55 0,37 ab YEġĠL 15 0,35 ab 35 0,41 a 55 0,42 a Kontrol 0 0,36 ab
İstatistiksel önem düzeyi *
*: Uygulamalar arasındaki farklılıkların 0,05 düzeyinde önemli olduğunu ifade eder.
4.9. Domateste pH
Denemede meyvelerde PH içeriği uygulamalara bağlı olarak farklılıklar göstermiş ancak bu farklılıklar istatiksel olarak önemli çıkmamıştır. Denemede uygulamalara göre en yüksek PH 4,38 ile %15 yeşil renkli gölgeleme uygulanan parselden elde edilirken, en düşük PH 4,28 ile %35 yeşil renkli gölgelemeden elde edilmiştir. Gölgelemenin yapılmadığı kontrol uygulamasında ise pH 4,32 olmuştur. Gölge uygulamalarına bağlı olarak PH değerleri Tablo.4.9’ da verilmiştir.
Çalışmada gölge uygulamaları ile gölge yapılmayan kontrol parselleri kıyaslandığında fark önemli olmayıp, gölge uygulamalarının domateste PH üzerine etkisinin olmadığı sonucu elde edilmiştir. Literatürde ise Callojen-Ferre ve ark., (2009), gölgelemenin domateste pH üzerine olumsuz etkisinin olduğunu ve gölge oranları arttıkça domateste pH’ ın kısmen düşüş gösterdiğini ortaya koymuşlardır.
Tablo 4.9. Gölgeleme renkleri ve oranlarına bağlı olarak pH değişimi Gölge Rengi Gölgeleme Oranı (%) pH
BEYAZ 35 4,34 55 4,33 YEġĠL 15 4,38 35 4,23 55 4,28 Kontrol 0 4,32
İstatistiksel önem düzeyi ö.d. ö.d. : Uygulamalar arasındaki farklılıkların önemli olmadığını ifade eder.
5. SONUÇ
Tokat’ta açık alanda yaz aylarında sırık domates yetiştiriciliğinde, gölge tülü uygulamasının etkilerinin araştırıldığı bir çalışmada ulaşılan sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenmiştir.
Denemenin yürütüldüğü alanın 2012 yılı ekolojik verileri uzun yıllar ortalamalarıyla karşılaştırıldığında denemenin yürütüldüğü Mayıs-Ekim ayları arasında aylık ortalama sıcaklıklarının önemli bir sapma göstermediği en yüksek sıcaklıkların uzun yıllar ortalamalarının 4-5 0C altında seyrettiği, en düşük sıcaklıkların uzun yıllar ortalamasına göre daha sıcak geçtiği, yıllık yağışın ise belli dönemlerde sapmalar göstermekle beraber yıl ortalaması dikkate alındığında önemli bir farkın oluşmadığı görülmüştür.
Meyve bakımından gölge uygulamaları önemli bir katkı sağlamakla beraber beyaz gölge tülü kullanımında bitki başına meyve sayısını 3-4 meyve arttırmıştır. Beyaz tülde gölge oranı
arttıkça meyve sayısı artarken, yeşil tülde gölge oranı arttıkça meyve sayısı azalmıştır. Meyve ağırlığı bakımından gölgeleme önemli çıkmazken, özellikle her iki gölge tülünde de %15’ lik gölgeleme meyve ağırlığında artış sağlamış, gölge oranı arttıkça meyve ağırlığında azalış verim komponentlerinde elde edilen sonuçlar ıskarta verilmede paralellik göstermiş en düşük ıskarta verim %15’ lik gölge uygulamalarından elde edilirken, kontrol grubunda ıskarta verim maksimum olmuştur. Iskarta verim üzerine gölge uygulamalarının etkisi önemsiz çıkmıştır. Beyaz gölge tülünde %35’ lik oran, yeşil gölge tülünde ise %15’ lik oran pazarlanabilir verim üzerine olumlu etki oluşturmuş ve gölge uygulamalarının pazarlanabilir verim üzerine etkisi önemli çıkmıştır.
Domates meyvelerinde kuru ağırlık miktarı kontrol grubunda en yüksek çıkmış, gölgelemeye bağlı olarak oluşan farklılıklar önemli çıkmamıştır.
Denemede kontrol grubu ile gölge uygulamaları arasında suda çözünebilir kuru madde miktarı, titrasyon asitliği ve pH bakımından fark önemli çıkmamıştır. Bununla beraber kuru madde ve SÇKM miktarı kontrol bitkilerinde daha yüksek çıkmıştır. Gölge tülü rengi ve gölge oranının SÇKM üzerine etkisi olmamış ancak C vitamini bakımından önemli farklılıklar oluşmuştur. Her iki gölge renginde de gölgeleme oranındaki artışa bağlı olarak C vitamini azalmıştır. En yüksek C vitamini değeri kontrol bitkilerinden elde edilmiştir. Kontrol bitkileriyle beyaz (%15-35) gölge tülü altındaki bitkiler arasında fark önemli çıkmamıştır. Ancak diğer uygulamalarla karşılaştırıldığında Cvitamini bakımından oluşan farklılıklar aynı zamanda önemli bulunmuştur. Beyaz gölge tülünde gölgeleme oranına bağlı olarak titrasyon asitliği değişmezken, yeşil gölgelemede gölgeleme oranı arttıkça titrasyon asitliğide artmıştır. Titrasyon asitliği bakımından kontrol grubu ile gölgeleme uygulamaları arasındaki fark genel olarak önemsiz çıkmıştır.
Sonuç olarak, yeşil ve beyaz renkli gölge tüllerinin farklı oranlarının kullanıldığı çalışmada gölgelemenin verim ve kalite özellikleri üzerine istatiksel anlamda önemli bir etkisinin olmadığı ancak renk ve gölge oranına bağlı olarak verim ve komponentlerinde belirli düzeyde artış sağladığı, kalite özelliklerinde ise gölgelemenin azalışa neden olduğu belirlenmiştir. Pazarlanabilir verimde istatiksel olarak önemli çıkmamakla birlikte %35 beyaz gölge tülünde 2, 71 ton/da , yeşil %15 gölge tülünde ise 2,10 ton/da’ lık verim artışı sağlamış olması önemli bir sonuçtur. Tokat yöresinde açık alanda sırık domates yetiştiriciliğinde ortalama verimin 10 ile 15 ton/da arasında olduğu düşünüldüğünde kontrole göre gölge uygulamasının verimde ekonomik açıdan %18 ile %24 arasında artış sağlamış olması göz ardı edilemez. Bu sonuçlardan hareketle ve meyve albenisinde oluşturduğu artışlarda dikkate alındığında sırık
domates yetiştiriciliğinde beyaz ve yeşil %15 ve %35' lik gölge tüllerinin kullanılması agronomik açıdan ve ekonomik açıdan önemli katkılar sağlayacaktır.
KAYNAKLAR
Abak, K., Düzyaman, E., Şeniz, V., Gülen, H., Pekşen, A., Kaymak, H.Ç., 2010. Sebze Üretimini Geliştirme Yöntem ve Hedefleri, Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Bildiriler Kitabı-I, 11-15 Ocak 2010, Ankara.
Abdel-Mawgoud, A.M.R., El-Abd, S.O., Singer, S.M., Abou-Hadid, A.F.,Hsiao, T.C. 1996. Effect of shade on the growth and yield of tomato plants. Acra Hort. 434:313-320. Adam, S.M., Abdalla, A.M., Abou-Hadid, A.F., 2002. National Information and
Documentation Centre (NIDOC), Cairo, Egypt, Egyptian Journal of Horticulture. 29, 2, pp 271-280.
Adams, S.R., Valdes, V.M., Cave, C.R.J., Fenlon, J.S., 2001. The Impact of changing Light Levels and Fruit Load on the Pattern of Tomato Yields. J. Hort. Science 76: 368–374. Adegoroye, A.S., Jolliffe, P.A. (1987) Some inhibitory effects of radiation stress on tomato
fruit ripening. J. Sci. Food Agr. 39: 297–302.
Anonim, 2008. Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (Megep). Bahçecilik, Domates Yetiştiriciliği. 67 s., Ankara.
Anonim, 2009. UNECE STANDARD FFV-36, TOMATOES. 9 p. UNITED NATIONS New York and Geneva, 2009. http://www.unece.org.
Anonim, 2012 a. www.tuik.gov.tr (05.02.2013). Anonim, 2012 b. www.faostat.fao.org(05.02.2013).
Anonim, 2012 c. Tokat ili uzun yıllar meterolojik değerler ortalaması (1970-2012). http://dmi.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx.
Anonim,2012 d. Aylık ortalama meterolojik veriler. Tokat Meteroloji Bölge Müdürlüğü 2012 yılı ölçümleri. (yayınlanmamış).
Anonim, 2013. Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Değerlendirme Raporu Türkiye Geneli. Türkiye Geneli Akdeniz İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği. www.akib.org.tr. Yayın no.528.İzmir.
Aybak, H. Ç. ve Kaygısız, H., 2004. Domates. Hasad Yayıncılık Ltd. Şti., 280s.
Ben-Yakir, D., Antignus,Y., Offir, Y., Shahak, Y., 2012. Colored shading nets impede insect invasion and decrease the incidences of insect-transmitted viral diseases in vegetable crops. Entomologia Experimentalis et Applicata 144: 249–257.
Callejon-Ferre A. J., Manzano-Agugliaro, F., M. Diaz-Perez, M., A. Carreño-Ortega, A., J. Pérez-Alonso, J. 2009. Effect of shading with aluminised screens on fruit production and quality in tomato (Solanum lycopersicum L.) under greenhouse conditions. Span J Agric Res. 7(1), 41-49.
Castellano, S., Candura, A., Scarascia Mugnozza, G. 2008. Relatıonshıp between solıdıty ratıo, colour and shadıng effect of agrıcultural nets. Acta Hort. (ISHS) 801:253-258. Cemeroğlu, B.1992. Meyve ve Sebze İşleme Endüstrisinde Temel Analiz Metotları. Biltav
Yayınları, 381s. Ankara.
Cockshull, K.E., Graves, C.J., Cave, C.R.J., 1992. The İnfluence of shading on Yield of Glasshouse Tomatoes. J. Hort. Sci. 67: 11–24.
Dodds, G.T., Trenholm, L., Tajabipour, A., Madramootoo, C.A., Norris E.R., 1997. Yield and Quality of Tomato Fruit Under Water-Table Management. J Am. Soc. Hort. Science 122, pp. 491–498.
Dorais, M., Papadopoulos, A.P., Gosselin, A. 2000. Greenhouse tomato fruit quality. Hort. Rev. (Amer. Soc. Hort. Sci.) 26: 239–319.
El-Gizawy, A.M., Abdallah, M.M.F., Gomaa, H.M. and Mohamed, S.S., 1993. Effect of different Shading Levels on Tomato Plants. 2. Yıeld and Fruıt Qualıty. Acta Hort. (ISHS) 323:349-354.
El-Gizawy, A.M., Gomaa, H.M., El-Habbasha, K.M. and Mohamed, S.S. 1993. Effect of Different Shading Levels on Tomato Plants 1. Growth, Flowering and Chemical Composition. Acta Hort. (ISHS) 323:341-348
Ercan, N., Ayar, F., Şensoy, A. S., Temirkaynak, M., 2002. Bazı Domates Çeşitlerinin Antalya Koşullarında Açıkta Yetiştirme Olanakları Üzerinde Bir Araştırma. Akdeniz Ü. Ziraat Fakültesi, 15(2), 101-105s, Antalya.
Gautier, H., Massot, C., Stevens, R., Serino, S., Génard, M., 2009. Regulation of tomato fruit ascorbate content is more highly dependent on fruit irradiance than leaf irradiance. Annals of Botany. 103, 3, pp, 495-504.
Gazozcuzade N., 2010. Silifke Yayla Köylerinde Domates Üretiminde Hastalık Yönetimi. Çukurova Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı , Doktora Tezi, 95 s., Adana.
Geboloğlu, N., Cangi,R., Edizer,Y., Sayılı, M., Yağcı, A., 2011. Tokat ili Yaş Meyve ve Sebze Sektörü Rekabet Analizi. Tokat Merkez Sebze Ürünleri Tarımsal Üreticiler Birliği Yayın: no1, 114 sayfa.
Giovannucci, E. 1999. Tomatoes, Tomato-based Products, Lycopene, and Cancer: Review of the Epidemiologic Literature. J. Natl. Cancer Inst., 91, 317−331.
Harender, R., Bhardwaj, M.L Raj, H., 1995. Sunscald Damage in Summer Season Tomato. Indian Phytopathol. 48 pp. 367–368.
Horton, R. 1989. Canopy shading effects on soil heat and water flow. Soil science society of america journal. 53( 3), 669-679.
Ilic, Z., Milenkovic, L., Đurovka, M., Kapoulas, N. 2011. The effect of color shade nets on the greenhouse climate and pepper yield. 46th Croatian and 6th International Symposium on Agriculture. Opatija, Croatia. Symposium Proceedings, pp. 529-533. Janse, J., 1990. Better Tomato Quality by Using Summer Shading. Groenten en Fruit. 45, 39,
Kalloo, G., 1991. Genetic improvement of tomato. Monographs on Theoretical and Applied Genetics 14. Springer-Verlag. New York, USA.
Kalloo, G., Bergh, B.O. 1993. Genetic improvement of vegetable crops. Pergamon Press, NY, USA.
Kaymak, H. Ç., Güvenç İ., Dursun A., 2005. Türkiye’de Sebze Tarımının Mevcut Durumu, Önemli Bazı Gelişmeler ve Çözüm Önerileri. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Dergi, 36 2, 227-234.
Kays, S.J., 1999. Preharvest Factors, Affecting Appearance. Postharvest Biology and Technology. Volume 15, Issue 3, March Pages 233–247.
Kittas, C.,Rigakis, N., Katsoulas, N., Bartzanas, T.,Tüzel, Y., Öztekin, G. B., Meriç, M. K. 2009. Influence of Shading Screens on Microclimate, Growth and Productivity of Tomato. International Society for Horticultural Science (ISHS), Leuven, Belgium, Acta Horticulturae, 807 (Vol 1), pp 97-102.
Kugblenu, Y.O., Oppong Danso, E., Ofori, K., Andersen, M.N., Abenney-Mickson, S., Sabi, E.B., Plauborg, F.L., Abekoe, M.K., Jørgensen, S.T., Jensen, C.R. and Ofosu-Anim, J. 2013. Heat tolerance ın Field Grown Tomatoes (lycopersıcon esculentum mıll.) Under Semı-arıd Condıtıons of West Africa. Acta Hort. (ISHS) 971:99-106.
Kyriakopoulou, O.G., Karapanos, I.C., Tsikritsakis, G., Tsermoulas, S., Alexopoulos , A.A. and Passam, H.C. 2012. Effect of Shadıng on the Development and Yıeld of two okra (hıbıscus esculentus l.) Cultıvars grown under hıgh temperatures . Acta Hort. (ISHS) 936:155-159.
Lorenzo, P., Guerro, M.C.S., Medrano, E., Garcia, M.L., Caparros, I., Giminez. M. 2003. Extarnal greenhouse mobile shading effect on microclimate water use efficieny and the yield of a tomato crop grown under different salinity levels of the nutriend solution. Acra Hort. 609:181–186.
Milenkovic, L., Ilic, Z., Trajković, R., Sunic, L., Kapoulas, N., Đurovka, M. 2012. Reducing of Tomato Physiological Disorders by Photoselective Shade Nets. 47th Croatian and 7th International Symposium on Agriculture. Opatija, Croatia Sym. Proc. 419–423.
Naraghi, M. and Lotfi, M. 2010. Effect of Dıfferent Levels of Shadıng on Yıeld and Fruıt Qualıty of Cucumber (cucumıs satıvus). Acta Hort. (ISHS) 871:385-388.
Özbahçe. A., Padem, H., 2007. Üstün verim ve Teknolojik Özelliklere Sahip Bazı Salçalık Domates Çeşitlerinin Isparta Koşullanına Uygunluğunun Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11 2, 128-133.
Pearson, D., Churchill, A.a., 1970. The Chemica Analyses of Foods. Gloucester Place. Vol: 104, 233.
Peet, M.M., Willits, D.H., 1995. Role of Excess Water in Tomato Fruit Cracking. Hort. Science 30:65-68. Pek, Z., Szuvandzsiev, P., Lugasi, A., Nemenyi, A., Helyes, L., 2008. Changes of Colour Parameters and Antioxidant Content of Vıne Ripened Tomato (Lycopersicon Esculantum Mill.) Fruits Affected By Natural Light. Tect-09-A3-2009- 0230, USOK Project.
Pek, Z., Szuvandzsiev, P., Nemenyi , A., Helyes, I., Lugasi, A. 2012. Changes of colour parameters and antioxidants of vine ripened tomato (lycopersicon esculentum mill.) Fruits affected by natural light. Acta hort. (ISHS) 936:235-240.
Peralta, I.E., Spooner, D.M. 2007. History, origin and early cultivation of tomato. Genetic improvement of tomato. ED by Razdan, M.K. and .K. Mattoo. Science Publishers. 1-24. New York, USA. http://www.scipub.net.
Razdan, M.K., Mattoo, A.K. 2007. Genetic improvement of Solenaceous crops: Tomato. Science Publishers. 1-24. New York, USA. 646 p. http://www.scipub.net.
Sandri, M.A., Andrıolo, J.L., Witter, M., Dal Ross, T., 2003. Effect of Shading on Tomato Plants Grow Under Greenhouse. Horticultura Brasileira. 21, 4. 642-645.
Sevgican, A.2002. Örtü Altı Sebzeciliği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
Shahak, Y., Gussakovsky, E.E., Gal, E., Ganelevin, R. 2004. Color Nets: Crop protection and Light Quality Manipulation in One Technology. Acta Hort. (ISHS) 659:143-151.
Shahak, Y., 2008. Photoselective Netting for Improved Performance of Horticultural Crops. A Review of Ornamental and Vegetable Studies Carried in Israel. Acta Horticulturae.770: 161-168.
Tanny, J., Cohen, S., Grava, A., Naor, A., Lukyanov, V. 2009. The effect of shadıng screens on mıcroclımate of apple orchards. Acta Hort. (ISHS) 807:103-108.
Teitel, M., Liron, O., Haim, Y., Seginer, I. 2008. Flow Through Inclined and Concertina- Shape Screens. Acta Horticulturae. 801: 99-106.
Todd, R.W., Klocke, N.L., Hergert, G.W., Parkhurst, A.M. 1991. Evaporation from soil influenced by crop shading, crop residue, and wetting regime. Transactions of the Asae. 34(2), 461-466.
Ünlü, H., 2008. Organik domates Yetiştiriciliğinde Çiftlik Gübresi, Mikrobiyal Gübre ve Bitki Aktivatörü Kullanımının Verim, Kalite ve Bitki Besin Maddeleri Alınımına Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, 164 s.,Isparta.
Vural, H., Eşiyok, D., Duman , G., 2000. Kültür Sebzeleri, E.Ü Yayınları.
Wada, T., Ikeda, H., Matsushita, K., Kambara, A., Hirai, H., Abe, K. 2006. Effects of Shading in Summer on Yield and Quality of Tomatoes Grown on a Singletruss System. Journal Of The Japanese Society For Horticultural Science. 75(1),51-58. Wien, H.C., 1997. The physiology of vegetable crops. CAB International, New York.
Zipori, I., Dayan, D., 1990. Effect of the shading regime on house temperatures, yield and quality of greenhouse tomatoes planted early. Hassadeh.
ÖZGEÇMĠġ
Doğum Tarihi ve Yeri : 17.04.1987 Medeni Hali :
Yabancı Dili : İngilizce Telefon : 05442790200
e-mail : yildizduygu@msn.com
Eğitim
Derece Eğitim Birimi Mezuniyet Tarihi
Lisans Gaziosmanpaşa Üniv. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri
2011
Yüksek lisans Gaziosmanpaşa Üniv. Fen Bilimleri Ens. Bitki Koruma Bölümü