Test Geliştirme Basamakları

Ölçme aracı olarak geliştirilmesi düşünülen bir test sınavında aşağıda belirtilen sıra izlenebilir. (Özçelik, 1997)

1. Ölçme Amaç ve İçeriğini Saptama 2. Ölçülecek Davranışları Belirleme 3. Belirtke Tablosu Hazırlama 4. Soru Sayısını Saptama ve Yazma

5. Soruların Gözden Geçirilmesi ve Seçilmesi 6. Soruların Çoğaltmaya Hazırlanması

7. Soruların Çoğaltılması 8. Puanlama

9. Ön Uygulama

10. Ön Uygulama Test İstatistiklerinin Hesaplanması 11. Madde analizi

12. Nihai Teste Madde Seçimi

13. Nihai Test İstatistiklerinin Çıkarılması 14. Raporlaştırma

Ölçme amaç ve içeriğini saptama: Amaç saptanırken, sonuçların ne tür değerlendirme (tanıma- yerleştirme, yetiştirme- geliştirme ve değer biçme) için kullanılacağı, sonuçlar üzerinde ne tür işlemlerin yapılacağı belirtilir. Bundan sonra, sınav yapılacak dersin/derslerin, konu ya da konuların ve sınava gireceklerin belirlenmesi yoluna gidilir.

Ölçülecek davranışları belirleme: Ölçülecek davranışların seçilmesi, yapılacak ölçmenin hangi amaçla kullanılacağına bağlıdır. Kullanım amacı öğrenme eksiklerini saptama, öğretimi değerlendirme, program değerlendirme ise işlenen bütün konuların ve hedef davranışların yoklanması gerekir. Öğrenci başarısını saptama amacıyla kullanılacaksa bütün davranışların değil, seçilen daha az sayıdaki davranışın ölçülmesi gerekir.

Belirtke tablosu hazırlama: Ölçme sonuçları hangi değerlendirme amacı için kullanılacak olursa olsun, soru yazmaya başlanmadan önce ders konularıyla, ölçme konusu olan davranışların belirtildiği bir belirtke tablosu yapılmalıdır. Bu tablonun bir boyutunda (satır), ölçme konusunun ana hatları; diğer boyutunda (sütun) ise, yoklanacak davranışlar ve bunların bilişsel alanın hangi basamağında bulunduğu gösterilmektedir.

Soru sayısını saptama ve yazma: Bir sınavda soruların sayısını, ölçülecek davranışların sayısı tayin eder. Ayrıca, ilke olarak, her davranış için bir soru sorulması en uygun yoldur. Davranış sayısı da, belirtke tablosunda dolu gözlerdeki sayıların toplamına eşittir. Bu duruma göre, bir sınavda sorulacak soruların sayısı, belirtke tablosunda dolu gözlerde belirtilen davranış sayılarının toplamına eşittir.

Genel olarak bir sınavda, belirtke tablosuna göre sorulması gerekenden fazla sayıda soru yazılması faydalı olur. Daha sonra gözden geçirme sırasında fazla sorular çıkarılır. Bu sorulardan, daha sonraki sınavlarda yararlanılabilir.

Ölçülecek davranışlar belirlenip belirtke tablosu yapıldıktan sonra, bu davranışları ölçmede kullanılacak sorular yazılır. Soru yazılmasında dikkat edilecek en önemli hususlardan biri, bir davranışı ölçmede kullanılacak soru tipinin seçilmesi; diğeri, belirtke tablosundaki belirlenen bilişsel işlem basamaklarına uygun soru hazırlanmasıdır.

Soruların gözden geçirilmesi ve seçilmesi: Yukarıda, belirtke tablosuna göre gerekenden fazla sayıda soru hazırlanmasının faydalı olacağı belirtilmişti. Ölçme aracı hazırlanırken, sorular kapsam, dil ve diğer yönlerden gözden geçirilmeli, ayrıca soruların belirlenen davranışları kapsayıp kapsamadığı da kontrol edilmelidir. Bu kontrol sırasında, gerekli düzeltmeler yapılır. Daha sonra, belirtke tablosuna göre, gerektiği kadar soru seçilir; diğerleri sonraki sınavlarda kullanılmak üzere saklanır. Öğretmenin, hazırladığı sorulardan bir arşiv veya soru bankası oluşturması çok faydalı olur. Bu sayede birçok sınavda kullanılmak üzere yeteri kadar soru hazır bulunur ve soru hazırlamak bir problem olmaktan çıkar.

Soruların çoğaltmaya hazırlanması: Ölçme aracına konulması (sınavda sorulması) kararlaştırılan soruların yazılmasından önce, bu soruların sınav kâğıdında hangi sırada yer alacağı ve nasıl yazılacağı da önemli konular arasındadır. Bu konuda aşağıdaki hususlara uyulması, ölçmenin özelliklerine olumlu katkı getirir:

a) Sorular kolaydan zora doğru sıralanmalıdır. b) Aynı konuyla ilgili sorular alt alta getirilmelidir. c) Yazım hatası olmamalıdır.

d) Sorular bilgisayarla yazılmalıdır.

e) Soruların bilgisayarla yazılması durumunda, kullanılan harfin büyüklüğü öğrencilerin yaşlarına uygun olmalıdır. Bu konuda Milli Eğitim Bakanlığınca çıkarılan telif haklarına ilişkin yönetmelikteki harf büyüklüklerine uyulması uygun olur.

f) Satır uzunlukları, testin uygulanacağı öğrenci grubunun yaşına uygun olmalıdır. Bu konuda kesin bir standart olmamakla beraber aşağıdaki ölçüler kabul edilebilir:

—İlköğretimin birinci kademesi için tek sütun 1 2 cm —İlköğretimin ikinci kademesi için tek sütun 12 cm -15 cm

—Ortaöğretim ve daha sonraki öğretim yılları için tek sütun 12cm -15cm olabileceği gibi çift sütun da olabilir.

g)Varsa şekiller düzgün olarak çizilmelidir.

h) Sayfa sonuna gelen soru olursa kesilmemeli ya tamamı o sayfaya sığdırılmalı veya sorunun tamamı diğer sayfaya yazılmalıdır.

Soruların çoğaltılması: Öğrenciler sınav süresinin bir kısmını soru yazmaya ayırmamalı, sorular çoğaltılarak öğrencilere hazır olarak verilmelidir.

Ön uygulama: Uygulama bütün öğrenciler için standart bir ortamda yapılmalı, sınavda uyulması gereken kurallar öğrencilere duyurulmalıdır. Salon, sınav için uygun özelliklere sahip olmalıdır.

Puanlama: Kullanılan sınavın türüne göre puanlama farklılık gösterebilir. Sınavların bazılarında nesnel puanlama mümkünken, bazılarında puanlama daha çok özneldir. Puanlamada öznelliği azaltmak için cevap anahtarı hazırlamak ve puanlamayı cevap anahtarına göre yapmak, puanlamayı dikkatli yapmak önlem olarak düşünülebilir.

Ön uygulama test istatistiklerinin hesaplanması: İlgili bilgisayar programları kullanılmalı ve testin istatistikî bilgileri çıkarılmalıdır.

Madde analizi: Testteki maddelerin güçlük ve ayırt edicilikleri hesaplanmalı ve istenilen aralıkta olmayan maddeler gözden geçirilmelidir.

Nihai teste madde seçimi: Analizleri yapılan maddelerden hangilerinin testte olması gerektiğine karar verilmelidir.

Nihai test istatistiklerinin kestirilmesi: Son uygulama sonuçları tekrar analiz edilmelidir.

Raporlaştırma: Teste son hali verilerek uygulamaya hazır hale getirilmelidir.