Teslim Tarihi ve Teslim Süresinin Uzatılması 90 

Teslim ve teslim alma birbirinin karşıtı olan kavramlar olup biri arsa  sahibi yönünden diğer iş sahibi yönünden edime ilişkin kavramlardır. Teslim  ve  teslim  alma  hak  ve  yükümlülüklerinin  karşılıklı  olarak  aynı  anda  gerçekleşmesi gerekir.94 _{Taraflar sözleşmede inşaatın teslim edileceği tarihi} 

farklı  şekillerde  belirleyebilirler.  Teslim  tarihi  kesin  süreli  olarak  belirlenebilir.  Sürenin  gün  ve  ay  olarak  saptanması  söz  konusu  olabilir.  Örneğin  01.01.2015  olarak  teslim  tarihi  belirlenebilir.  Bu  süre  kesin  olarak  tayin  edilmiş  olan  bir  süredir.  Kesin  olarak  belirlenen  tarih  geldiğinde  arsa  sahibinin  herhangi  bir  süre  vererek  teslim  gününü  belirlemesine  gerek  yoktur.  Belirlenen  tarih  geldiğinde  teslim  söz  konusu  olmazsa  arsa  sahibi  temerrüde ilişkin haklarını kullanabilecektir.  

Diğer yandan teslim için sözleşmede belirli bir tarih tespit edilmemiş  de  olabilir.  Örneğin  2012  yaz  sonu  teslim  tarihi  olarak  kararlaştırılmışsa  burada  belirlenebilir  olmakla  birlikte  kesin  bir  tarih  tespit  edilmiş  değildir.  Ancak  sözleşmede  bu  tarihin  gelmesi  halinde  teslim  edilmemesine  yönelik  kesin  ifadeler  ile  herhangi  bir  süre  verilemeyeceğine  dair  hükümler  yoksa,  arsa sahibi sürenin gelmesine rağmen teslim söz konusu değilse müteahhide  bir  süre  verecek,  bu  sürenin  sona  ermesi  itibarı  ile  de  temerrüde  ilişkin  haklarına  başvurabilecektir.  Teslim  tarihi  taraflarca  yanlış  anlaşılmaya  ve  yoruma  yer  vermeyecek  şekilde  açıksa,  Borçlar  Kanunu’ndaki  ifadesi  ile  “  borcun  ifa  edileceği  gün  müttefikan  tayin  edilmiş”  demektir.  Diğer  yandan  süre belirtilmemiş veya objektif ölçülere göre belirtilmesi de mümkün değilse  kesin  teslim  tarihi  olmadığı  söylenebilecektir.  Bu  haliyle  teslim  tarihi  işin  mahiyeti  ve  tarafların  iradesine  göre  belirlenecektir.  Hakim,  tarafların  iradesini yorumlayarak bir teslim tarihine varmaya çalışacaktır.95  

       94  _{TANDOĞAN,H., age., c.2, s.127.}   

Teslime  ilişkin  uyuşmazlıklar  uygulamada  çoğunlukla  tamamlanmamış inşaatlar için söz konusu olmaktadır. Ancak nadiren de olsa  tamamlanmasına  rağmen  teslim  edilmeme  sebebi  ile  ortaya  çıkan  uyuşmazlıklar  da  söz  konusu  olabilmektedir.  Bu  şekilde  tamamlanmanın  gerçekleşmesine  rağmen  teslim  yapılmadığı  durumlar  için  de  sözleşmede  kararlaştırılan  sürenin  gelmesine  rağmen  teslimden  kaçınan  müteahhide  ihtar  çekilerek  temerrüde  ilişkin  hükümlerin  uygulanması  söz  konusu  olacaktır.96  

Sözleşmede  teslim  süresinin  işlemeye  başlayacağı  tarih  herhangi  bir  şekilde belirlenebilir. Genellikle süre, yapı ve temel üstü ruhsatının alınması  gibi  olaylara  bağlanmaktadır.  Bu  halde  süre,  gerçekleşmesine  bağlanan  bu  olayların meydana gelmesiyle işlemeye başlayacaktır. Sürenin, örneğin temel  üstü ruhsatının alınması ile işlemeye başlayacağı kararlaştırılmışsa, ruhsatın  alınmasına kadar süre işlemeye başlamayacaktır. Bu durumun ise ilanihayet  sürmesi beklenemez. Ruhsat alınması için ortalama makul sürenin ne olduğu  tespit  edilir  ve  somut  olayın  koşulları  içerisinde  bu  ruhsatın  alınabileceği  süre  belirlenir.  Ancak  böyle  bir  belirleme  yoksa,  arsa  sahibinin  arsayı  müteahhide inşaat yapması için uygun şekilde teslim ettiği tarihten itibaren  sürenin  işlemeye  başlayacağı  ifade  edilebilir.  Taraflar  sözleşmede  belirledikleri süreleri tek başlarına değiştiremezler. 

İnşaata  başlanmış  olmasına  karşın  süresinde  teslim  söz  konusu  olmamışsa teslim süresinin uzatılabilmesi mümkündür.  

Zorunlu  nedenlerin  ortaya  çıkması  halinde  sürenin  uzatılması  gündeme  gelebilecektir.  Sözleşmenin  yapılmasından  sonra  inşaatın  belirlenen  sürede  tamamlanmasını  olanaksız  kılan  veya  aşırı  derece  zorlaştıran olağanüstü nedenler ortaya çıkmışsa, teslim süresinin uzatılması  hakkaniyet gereğidir. Ancak bu öngörülemeyen durumun ortaya çıkmasında  müteahhidin  kusurunun  bulunmaması  gerekir.  Örneğin  inşaatın  yapımı           

96  _{KOSTAKOĞLU, C., age., s.594.}    

92  sırasında  yapılan  kazılar  neticesinde  arsanın  bulunduğu  yeraltında  tarihi  eserle  rastlanması  nedeni  ile  ortaya  çıkan  idari  uyuşmazlıkların  giderilmesi  için  inşaata  ara  verilmesi  halinde,  sözleşmede  kabul  edilen  süreye,  ortaya  çıkan gecikme süresinin de eklenmesi gerekir. Bununla birlikte sözleşmenin  yapıldığı  sırada  mevcut  olmayan  bir  mevzuat  düzenlemesi  sözleşme  yapıldıktan  ve  inşaatın  yapımına  başlandıktan  sonra  ortaya  çıkarsa  ve  sözleşme  konusu  inşaatın  yapımına  ilişkin  engeller  çıkaracak  nitelikte  ise  kamu düzeninden kabul edilen bu imar mevzuatına ilişkin düzenleme nedeni  ile  ortaya  çıkan  gecikmeden  müteahhit  sorumlu  tutulamayacaktır.97 

Müteahhit  bu  zorunlu  nedenler  sebebi  ile  inşaatın  zamanında  tesliminin  mümkün  olmadığını  makul  bir  sürede  arsa  sahibine  bildirmelidir.  Diğer  yandan  müteahhidin  sözleşmenin  belirlenen  sürede  tamamlanamamasının  bahsi  geçen  beklenilmeyen  olaydan  ötürü  olduğunu  ispat  etmesi  gerekecektir. 98 

  İnşaatın  yapılacağı  arsayı  zamanında  hazır  etmemesi  veya  kendi  sorumluluğunda  olmasına  rağmen  inşaat  iznini  almaması  gibi  arsa  sahibi  nezdinde  ortaya  çıkan  nedenler  ile  inşaatın  tesliminin  gecikeceği  öngörülüyorsa  teslim  tarihinin  uzatılması  gerekmektedir.  Müteahhitten  bu  haliyle  arsa  sahibi  nezdinde  gerçekleşen  olaylar  nedeni  ile  hakkaniyet  kaideleri doğrultusunda inşaatı zamanında tamamlaması beklenemeyecek ise  teslim  tarihinin  uzatılması  gerektiği  kabul  edilmelidir.  Burada  müteahhidin  de  teslim  tarihinin  arsa  sahibinin  nezdinde  gerçekleşen  olay  nedeni  ile  geciktiğini  arsa  sahibine  bildirmesi  gerekir.  Bu  bildirimi  yapmaması  hali  onun  sorumluluğuna  neden  olabilecek  ve  temerrüdü  gündeme  getirebilecektir.  

Diğer yandan taraflar anlaşarak inşaatın yapımına başlandıktan sonra  iş  değişikliği  veya  ek  işler  yapmaya  karar  verirlerse  yine  teslim  süresinin 

97  _{Yargıtay 15. H.D 04.02.1986, 2821/282}   

98  _{DUMAN, İ.H., age., s. 520.}   

uzatılması  zorunluluğu  ortaya  çıkar.99  _{Tarafların  ortak  olarak  iş  değişikliği} 

veya ek iş yapılması yönünde karar alması veya arsa sahibinin tek başına bu  kararı  vermede  yetkili  olması  ve  müteahhidin  de  bu  doğrultuda  bu  karara  uyarak iş değişikliğini kabul etmesi halinde, söz konusu iş değişikliği veya ek  iş yapılması arsa sahibinin egemenlik alanında kabul edilmesi gerektiğinden  teslim  süresinin  kendiliğinden  uzayacağı  kabul  edilmektedir.100  _{Sürenin  ne} 

kadar uzayacağı konusunda uzman bilirkişilerin tespiti gerekecektir. 

  Süre uzatımının, ortaya çıkan sebepler somut olarak nazara alınarak  belirlenmesi  gerekmektedir.  Arsa  sahibi  nezdinde  ortaya  çıkan  sebepler  nedeni ile teslimin gecikmesi söz konusu ise, teslimi geciktiren sebebin neden  olduğu  süre  kaybı  kadar  bir  sürenin  eklenerek  sürenin  uzatılması  gerekir.  Bunun  yanında  gecikme  bir  zorunlu  nedenden  ortaya  çıkmışsa  zorunlu  nedenin  ortadan  kalktığı  tarihten  itibaren  zorunlu  nedenin  sürdüğü  zaman  aralığı kadar bir süre uzatımının yapılması söz konusu olmalıdır.101