Dünya turizm hareketlerine katılımda karşılaşılan en eski motiflerden biri olarak kabul edilen termal kaynakların kullanımı ve ondan çeşitli şekillerde yararlanmanın tarihi oldukça eski zamanlara dayanmaktadır (Gül, 2015, s. 90). Türkiye’de bu hususu kanıtlayan pek çok tarihsel bina/tesis mevcuttur. Tesislerin; açık, kapalı oluşlarına göre ılıca, kaplıca, hamam, Türk hamamı, Türk kaplıca hamamı gibi isimlendirmeler aldıkları görülür. Türk halkında güçlü bir kaplıca hizmetlerinden yararlanma alışkanlığı hatta geleneği gelişmiştir (Üçpunar, 2013, s.101).Bu bağlamda, özellikle hastalıkları tedavi edici özelliğe sahip doğal, mineralli ve termal kaynakların araştırılarak bulunması ve tedavi amaçlı ziyaretlerin yapılması, termal turizm olarak adlandırılabilecek aktiviteler olarak kabul edilmekte ve batı toplumlarında uzun bir süredir rağbet görmektedir (Lee ve King, 2008: 342). Günümüzde spa & wellness ya da sağlıklı yaşam & zindelik tesisleri, kaplıca, içmece, termal tesis, termal kür merkezi, kür oteli, rehabilitasyon, sağlık ve güzellik merkezi vb. gibi çok çeşitli adlar altında faaliyet gösteren tesislerin dünyada giderek çoğalmaya başlaması bu alana olan ilginin ve talebin artmasının bir sonucudur (Üçpunar, 2012, s. 145). Türkiye’deki kaplıcalar: 12 ay turizm yapma imkânı; tesislerde doluluk oranına ulaşılması; yüksek istihdam oluşturması; diğer alternatif turizm türleriyle kolay bütünleşmesinin bölgesel dengeli turizmin gelişmesini
sağlaması; termal tesislerde hastalıkları iyileştirici aktiviteler yanı sıra sağlıklı zinde insan yaratma, eğlence ve dinlenme olanaklarının da bulunması ve kür merkeziyle bütünleşen tesislerin maliyetini hızla geri ödeyen karlı ve rekabet gücüne dayanan yatırımlara dönüşmesiyle çok sayıda avantaja sahip olan termal turizm için uygun koşullar sunmasına rağmen bu kaynakların Türkiye’de sadece % 6’sı sağlık turizminde kullanılmaktadır (Akbulut, 2010, s.39).
İç Anadolu Bölgesi termal tesis açısından Ege bölgesinden sonra ülkemizin en zengin bölgesidir. Başta Ankara olmak üzere Eskişehir, Çankırı, Kayseri, Kırşehir, Konya, Nevşehir, Sivas, Yozgat ve Aksaray’da çok sayıda termal tesis mevcuttur. İç Anadolu Bölgesi’nin kaynakları yeterli olmasına rağmen, alt yapı ve üst yapının güçlendirilmesi ayrıca gerekli tanıtımların yapılması ve böylece söz konusu kaplıcalardan daha verimli bir şekilde yararlanılması gerekmektedir. Çağdaş anlamda Kaplıca, Termal Otel- Kür Merkezi- Rekreatif alanlardan oluşan termal tesislerde (termal komplekslerde) en fazla geliri getiren birim termal kür(tedavi) merkezi ile rekreatif ağırlıklı işletmelerdir. Termal kompleksi bir klinik, hastane ağırlıklı olarak düşünmemek gerekir. Hepsi birbirinden ayrı özellikte çalışan sistemlerdir. Geleneksel kaplıca uygulamalarıyla birlikte çeşitli tedavi merkezlerinin bulunduğu sistemlerden (Kür merkezi, klinik, hastane vb.) insanlar yararlanırken aynı zamanda farklı özellikteki konaklama ve yaşam tesislerinden (otel, apart, pansiyon vb.) konaklayarak tüm ihtiyaçlarını sağlarlar. Bu durum kaplıca şehirlerinin oluşmasını sağlamaktadır. Son yıllarda yapılan yeni çağdaş kaplıcalarla (Afyon, İzmir, Balıkesir, Denizli, Ankara) kaplıca şehri konumuna ulaşmıştır.
Kızılcahamam ilçesi doğudan Çubuk, batıdan Çamlıdere ve Güdül, kuzeyden Çankırı’nın Çerkeş ve Bolu’nun Gerede ilçesi ile güneyden Ayaş ve Kazan ilçeleriyle çevrilidir. Kızılcahamam İlçesi 1.712 kilometrekarelik alan üzerine kurulmuş olup, merkezinin rakımı 975 metredir. 105 köyü ve bir beldesi olan ilçenin nüfusu 35.000’dir. Kızılcahamam İlçesi, Ankara’ya bağlı olup, E-5 Ankara-İstanbul Devlet Karayolu üzerindedir, Ankara-İstanbul karayolunun içinden geçmesi nedeniyle, çok canlı bir ulaşım ve konaklama yeri olmuştur. Volkanik bir alanda olan
Kızılcahamam’da bulunmaktadır. Kızılcahamam sıcak su kaynağı, Seyhamamı Sıcak su kaynağı ve acı kaplıca olmak üzere üç ana jeotermal kaynağa sahip olan Kızılcahamam içme suları, şifalı kaplıca ve maden suları, Ankara’nın tek milli parkı olan Soğuksu Milli Parkı, Yıldırım Ormanları ve Alicin Deresi ile tabii güzelliklere sahip olduğu gibi, Taşlıca Oruç Gazi ve Kırgız Ebe türbeleri, Turasan Şah türbesi, Pazar Selçuklu Camii ve Çeltikçi’ deki Selçuklu Çeşmesi gibi Türk İslam Motifleri yanında, Başköy Kalesi, Ağsar Kalesi, Mahkeme Ağacin kilise mağaraları gibi Roma dönemi kalıntıları ile çok yönlü bir turizm potansiyeline sahiptir (Erdoğan, 2010: 112, Küçük, 2012, s. 123 ). Kızılcahamam turizmi önceden termal turizm ve günübirlik rekreasyonel aktiviteler şeklinde hizmet verirken, son yıllarda ziyaretçilerin ilçe turizmine yönelik algıları değişmeye başlamış ve alternatif turizm değerleri önem kazanmaya başlamıştır (Küçük, 2012, s. 123). İlçede; jeoturizm, yayla turizmi, dağ turizmi, kültür turizmi, av turizmi, kırsal turizm ve diğer alternatif turizm çeşitlerinin faaliyete geçirilmesi ve böylece turizmin 12 aya yayılması için gerekli potansiyel mevcuttur. Bunların yanı sıra ilçede, siyasi partilerin toplantıları, kongreler ve spor kulüplerinin kampları olmaktadır. Kaplıca ve içme suyu kaynaklarından yararlanmak için yapılan termal turizm, uzun bir konaklama süresini gerektirmektedir. Termal turizmin bu özelliği işletme ve ülke bazında ekonomik katkının artmasına neden olmaktadır (İlker, 2012, s.161). İlçede termal otel olarak hizmet veren tesis sayısı 2 adeti inşa halinde olmak üzere 11 tanedir. İlçedeki önde gelen oteller devre mülk ağırlıklı işletilmekle beraber bünyelerinde termal otel de barındırmaktadır (Usta, 2015, s.121). İlçede hizmet veren bu konaklama tesislerinden elde edilen yaklaşık rakamlar ilçede yılda 437.000 ziyaretçinin en az bir gece konakladığını göstermektedir (Usta, 2015, s.118). Konaklama tesislerinin doluluk oranlarından, mevsimsel tercihlerin daha çok yaz aylarında olduğu anlaşılmaktadır (Küçük, 2012, s.121). Yoğun turist talebi ile karşılaşılan yaz aylarında yetersiz yatak kapasitesi sorunu, sadeliği ve ücretli işgören çalıştırmaması nedeni ile daha ucuz olan ev pansiyonculuğu yöntemi ile aşılmaya çalışılmaktadır. Özellikle Kızılcahamam Belediyesince işletilen Büyük ve Küçük Kaplıca çevresindeki evlerin çoğunluğunda ev pansiyonculuğunun yaygın bir şekilde uygulandığı görülmektedir.
İKİNCİ BÖLÜM
EV PANSİYONCULUĞU, HİZMET KALİTESİ, MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ VE DAVRANIŞSAL NİYET İLİŞKİSİ