Temel Foreks Terminolojisi

2.3.1. Para Birimleri

Her para birimi 3 harf kodu ile tanımlanır. Genellikle baĢ harflerinden tanımlanan para birimlerinden EUR, USD, JPY (Japon yeni), GBP (Ġngiliz poundu ya da sterlini), CHF (Ġsviçre frangı), AUD (Avustralya doları) ve CAD (Kanada doları) belli baĢlı para birimlerindendir.

Para birimleri, çiftler olarak kabul edilmekte ve öyle arz edilmektedir. Üç harfli para birimi kodlanıp bölme iĢareti konmakta ve sonra diğer üç harfli para birimi kodlanmaktadır. EUR/USD, USD/JPY, GBP/USD gibi.

2.3.2. Baz Döviz, KarĢıt Döviz

Ġlk yazılan para birimi „baz‟, “belirleyici” ve „standart para‟ olarak kabul edilirken, ikinci para birimi „karĢıt döviz‟, „ikincil para‟ veya „kote edilen döviz‟ olarak kabul edilmektedir. Para ikilileri, bir birim baz döviz alabilmek için ne kadar karĢı dövizden alınması gerektiğini belirlemektedir.

En Fazla ĠĢlem Yapılan Para Birimleri (BAZ/KARġIT DÖVĠZ),

EUR/USD (Euro/ABD Doları)

GBP/USD (Ġngiliz Sterlini/ABD Doları)

USD/JPY (ABD Doları/Japon Yeni)

USD/CHF (ABD Doları/Ġsviçre Frangı)

AUD/USD (Avustralya Doları/ABD Doları)

USD/CAD (ABD Doları/Kanada Doları)

NZD/USD (Yeni Zelanda Doları/ABD Doları)‟dır.

EUR/USD paritesinde, EUR, baz dövizdir. (Birinci para birimi), USD ise karĢıt veya kote edilen dövizdir (Ġkincil para birimi).

_________________________________________________________________________

13 _{O‟Keefe R. Making Money in Foreks 2010. ProQuestEbook Central. CreatedfrombaĢkent-e boks. 14 ġubat 2017.} 14 _{ALB Foreks A.ġ. Foreks Nedir? Kitapçığı. 11 ġubat 2017 <https://www.albForeks.com.tr/tr/E%C4%9Fitim>.}

32

Foreks piyasalarında “Pozisyon Büyüklüğü”, baz döviz üzerinden belirlenmekte, “Kâr/Zarar” ise kote edilen döviz üzerinden hesaplanmaktadır.

2.3.3. Lot

Foreks piyasalarında iĢlem birimi olarak LOT kullanılmaktadır. Piyasada standart lot büyüklüğü, 100.000 birimdir. 100.000 birim, genellikle 100K olarak kısaltılmaktadır. Bazı aracı kurumlar, “Mini Lot” olarak 10.000 birimlik bir lot büyüklüğü (10K veya 0.1 lot) ve “Mikro Lot” olarak 1.000 birimlik lot büyüklüğünde de (1K veya 0.01 lot) iĢlem yapmaktadır.

2.3.4. Pip

"Price Interest Point" sözcüklerinin baĢ harflerinin kısaltılmasıdır. Bir döviz çiftinde en küçük değiĢime "pip" denilmektedir. Paritelerin çoğunda 1 pip, bildirilen fiyatın on binde biridir. Örneğin, EURUSD paritesinde 1.3056 fiyatlamasında dördüncü dijit olan 6, pip değeridir. EURUSD paritesinde 1 pip 10 USD‟dir. Tablo 5‟te önemli bazı pariteler ve külçeler (majörler) görülmektedir.

Tablo 5. Pariteler ve Külçeler (Majorler)

Kaynak: Oyak Yatırım

XAUUSD – 100 ONS – Altın‟da 1 pip‟indeğeri 10 USD‟dir. XAGUSD – 5000 ONS – GümüĢ‟te 1 pip‟in değeri 5 USD dir.

33

2.3.5. Point

Son dönemde döviz çiftlerinde 5 digit kullanılmaya baĢlanmasıyla en küçük birim olarak “point” kullanılmaktadır. Point, pip değerinin onda biridir. EUR/USD paritesinde 1.30568 fiyatlamasında beĢinci digit, point değeri olup, 0.1 pip‟e eĢittir. Point değeri, EUR/USD paritesinde 1 USD‟dir.

2.3.6. Margin- Marjin (Teminat)

Margin kavramı bir iĢlemin yapılması için gerekli olan minimum sermaye tutarıdır. Kaldıraç kavramıyla iliĢkilendirilmekte olup kullanılan kaldıraç oranına göre değiĢmektedir. Örneğin sahip olunan paranın 20 katına kadar iĢlem yapma izni varsa yani kaldıraç oranı (1:20 ise) o zaman 10.000 dolarlık parite iĢlemi yapabilmek için 10.000/20=500 dolar para olması yeterlidir. Bu 500 dolar, 10.000 dolarlıklık iĢlemin marjıdır.

2.3.7. Margin Call (Teminat Tamamlama Çağrısı)

Açılan bir pozisyonun eksiye gitmesi sonucunda teminatın düĢmesi ile karĢı karĢıya kalınabilir. Bu durumda sistem tarafından hesapta bulunması gereken minimum miktarın altına düĢüldüğünü bildirmek için teminat tamamlama çağrısı (margin call) adı altında bir uyarı yapılmaktadır. Bu çağrının anlamı, pozisyonun otomatik olarak kapatılacağı seviyeye (stop out) yaklaĢtığıdır. Kısaca pozisyonu taĢımak için gerekli olan teminatın eridiğidir.

2.3.8. Stop Out / Pozisyonların Kapatılması

Stop out seviyesi, açık pozisyonların otomatik olarak kapanacağı varlık seviyesidir. Bu oran kurumdan kuruma değiĢmekle birlikte genellikle % 30 civarındadır. Bu durumda varlık büyüklüğü, kullanılan marginin %70'ine geldiği anda sistem, tüm açık pozisyonları kapatmakta, ayrıca tüm açık emirleri de iptal etmektedir.

34

2.3.9. Kaldıraç (Leverage)

Kaldıraç sahip olunan anaparanın daha üstünde finansal iĢlemler

gerçekleĢtirilmesini sağlayan bir mekanizmadır. Kaldıraç ile risk birbiriyle iliĢkilidir. Yüksek bir kaldıraç oranı hem kazanç hem de zarar miktarını arttırır. Foreks piyasasında açılan her pozisyon için pozisyon kapatılana kadar belirli miktarda bir para bloke edilir. Bloke edilmesi gereken bu paraya "gerekli teminat" (required margin), bloke edildikten sonra da bu paraya "kullanılmıĢ teminat" (used margin) denilmektedir. Bloke edilen bu para kaybedilme riski altında olan para değildir. Bu para bir depozito gibidir. Pozisyon açık olduğu sürece bu para kullanılamaz, ancak pozisyon kapatıldığında bu para yeniden serbest bırakılır. Kaldıraç oranı ne kadar yüksek ise bloke ettirilmesi gereken para o kadar az olmakta, kaldıraç oranı ne kadar düĢük ise bloke ettirilmesi gereken para o kadar fazla olmaktadır.

2.3.10. Spread (Kur Farkı)

Finansal varlıkların alıĢ ve satıĢ fiyatı arasındaki farka spread denilmektedir. Foreks iĢlemlerinde döviz çifti için iki fiyat verilmektedir: AlıĢ (Bid) ve SatıĢ (Ask). Bu iki fiyat arasındaki farka "spread" (kur farkı veya makas) denilmektedir. Örneğin;

EUR/USD‟da 1,35200-1,35230 olarak görülen kotasyonda spread 3 pip olacaktır. EUR/USD‟da 1,35200-1,35203 olarak görülen kotasyonda spread 0.3 pip olacaktır.

2.3.11. Parite

Bir ülke para biriminin diğer bir ülke para birimi karĢısındaki değerini yani yabancı para birimlerinin birbirlerine göre oranını ifade etmektedir.

2.3.12. Swap (Gecelik TaĢıma Maliyeti)

Açılan pozisyonların günün sonunda kapatılmayarak ertesi güne taĢınması halinde taĢınan bu pozisyonlar için para birimlerinin arasındaki günlük faiz farklarının oluĢturduğu taĢıma maliyetidir. Herhangi bir taĢıma maliyeti olmadığı için gün içi pozisyonlarda swap uygulanmamaktadır.

35

Swap, yatırım yapılan döviz çiftinin birbiri arasındaki faiz farkına göre yatırımcının hesabına pozitif (+) ya da negatif (-) etki eden gecelik taĢıma maliyetidir. Swap değerleri, ilgili paritedeki karĢıt birim (sağ tarafındaki döviz) cinsindendir. Örneğin, EUR/USD için USD, EUR/TRY için TRY cinsindendir. EUR/USD paritesi çiftinde alım yapıldığında, pozisyon Euro lehinde, satıĢ yapıldığında USD lehinde pozisyon alınmıĢ demektir.

Açılan pozisyon bir günden fazla açık tutuluyor ise ve lehinde pozisyon alınan para biriminin faizi, diğer para biriminin faizinden yüksek ise açılan pozisyonun büyüklüğüne göre yatırımcıya faiz ödenmekte, tersi durumda ise yatırımcı faiz ödemektedir. Aynı gün içerisinde açılıp kapatılan pozisyonlar için swap hesaplanmamaktadır. Swap hesaplaması gece 00.00 da TSĠ yapılmakta olup bir iĢlem bu saatten önce kapatılırsa swap uygulanmamaktadır.

2.3.13. Hedging

Aynı para ikilisinden farklı yönlerde iĢlem açılmasına Hedging adı verilmektedir. Eğer iĢlem hacimleri alıĢ ve satıĢ için eĢit ise kullanılan marj (teminat) sıfırdır. Örneğin EUR/USD paritesinde 100 Long pozisyon varken, bu pozisyon kapatılmadan 100 Short pozisyon alındığında, hedging yapılmıĢ olmakta ve bu eĢit miktardaki iki pozisyon için marj sıfır olmaktadır.

2.3.14. Scalping

Çok kısa bir zaman aralığında sık ve çok küçük fiyat aralıklarında iĢlem yaparak paritenin fiyat farkından kâr elde etme amaçlı gerçekleĢtirilen iĢlemdir.