Temel analiz

Temel analiz, ekonomik analizin yanında sosyal ve politik olayların da analizlerini kapsamaktadır. Ġki değiĢken temel analizde önemlidir; önceki veri ve beklenti. Açıklanan veriler genelde beklenti ile karĢılaĢtırılır ve piyasa hareketleri de genelde buna göre oluĢur. Beklenti, uzmanların tahminlerini içerir. Önceki veri ise ilgili verinin yönü hakkında bilgi edinmeyi sağlar.

Bazen piyasa beklentisinin oluĢmadığı piyasada açıklanan veri önceki veri ile karĢılaĢtırılır. Örneğin, 6 Ocak 2017 tarihinde açıklanacak olan ABD Tarım DıĢı Ġstihdam verisinin piyasa beklenti (medianestimate) sonuçları ġekil 17‟de gösterilmektedir (Aralık 2016 verisi 178K iken piyasa beklentisi 175K'dır).

ġekil 17. Tarım DıĢı Ġstihdam Veri Örneği

54

Temel analizde kullanılan verilerin kapsamları ve olası etkileri aĢağıda maddeler halinde örneklerle açıklanmıĢtır:

Tarım DıĢı Ġstihdam Verisi

Tarım sektörü dıĢarıda bırakılarak bir önceki ayda istihdamda ne kadar artıĢ olduğunu gösteren bir veridir. Tarım sektörünün dıĢarıda bırakılmasının nedeni mevsimsellik etkisini yok etmektir. Piyasalar tarafından sıkı bir Ģekilde takip edilir. Verinin beklentilerin üzerinde gelmesi USD'ye değer kazandırır. Verinin beklentilerin altında gelmesi ise USD'ye değer kaybettirir. Tarım DıĢı Ġstihdam verisi her ayın ilk haftası cuma günü açıklanmaktadır. Tablo 6‟da tarım dıĢı istihdam verisi beklentileri ve açıklanan değerler ile olası sonuçlara bir örnek verilmektedir.

Tablo 6. Tarım DıĢı Ġstihdam Verisi ve USD

ÜLKE Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

ABD ABD 200k 200k 250k 150k

USD değer kazanır. USD değer kaybeder. Kaynak: ALB Foreks

Sanayi Üretimi Verisi

Bir ülkenin mal üretimindeki durumu gösterir. Açıklanan sanayi üretim verisinin yüksek gelmesi, ülke para birimini pozitif etkileyen bir faktör olarak görülmektedir. Tablo 7‟de sanayi üretimi verisinin para birimine etkisi gösterilmiĢtir.

Tablo 7. Sanayi Üretimi Verisinin Para Birimine Etkisi

Ülke Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

A B %5,0 %5,0 %6,0 %4,0

Para birimi değer kazanır. Para birimi değer kaybeder. Kaynak: ALB Foreks

Gayri Safi Yurt Ġçi Hasıla (GSYĠH) Verisi

Bir ülkede belli bir dönemde gerçekleĢtirilmiĢ olan üretimi göstermektedir (Tablo 8). GSYĠH verileri sayesinde ilgili ülkenin belirli bir dönemdeki büyüme oranına ulaĢılmaktadır. Büyüme verisi beklentilerin üzerinde gelirse ülke para birimine pozitif, beklentilerin altında gelirse ülke para birimine negatif etki yapar.

55

Tablo 8. GSYĠH Verisinin Para Birimine Etkisi

Ülke Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

A %2,0 %3,0 Para birimi değer kazanır.

B %2,0 %1,0 Para birimi değer kaybeder

C % -3,0 % -2,0 Para birimi değer kazanır.

D % -3,0 % -4,0 Para birimi değer kaybeder

Kaynak: ALB Foreks

Faiz Oranları

Bir ülkenin para biriminde faiz artıĢı olması o ülke para birimine değer kazandırır (Tablo 9). Çünkü sermaye, faiz artıĢı yaĢanan para biriminden kazanç elde etmek ister.

Tablo 9. Faiz Oranlarının Para Birimine Etkisi

Ülke Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

A B %5,5 %5,5 %6,0 %4,5

Para birimi değer kazanır. Para birimi değer kaybeder. Kaynak: ALB Foreks

ĠĢsizlik Oranı Verisi

Bir ülkenin iĢsizlerinin iĢgücüne olan oranıdır. ĠĢsizlik verisinin düĢük gelmesi önemlidir (Tablo 10).

Tablo 10. ĠĢsizlik Oranı Verisinin Para Birimine Etkisi

Ülke Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

A B %6,0 %6,0 %5,5 %7,0

Para birimi değer kazanır. Para birimi değer kaybeder. Kaynak: ALB Foreks

Enflasyon Verisi

Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli ve hissedilir artıĢ olarak tanımlanan enflasyon, genelde talep kaynaklı oluĢmaktadır. Deflasyonda olan bir ülkede enflasyon oluĢması beklenir. Bu nedenle deflasyonda olan bir ülkeden gelen enflasyon verisinin beklentilerden yüksek çıkması olumludur. Ülke para birimine değer kazandırır. Enflasyon yaĢayan bir ülkede ise açıklamanın beklentiden düĢük gelmesi olumludur. Bu durum ülke para birimine pozitif etkiye sebep olur. Tablo 11‟de enflasyon verisinin para birimine etkisi gösterilmektedir.

56

Tablo 11. Enflasyon Verisinin Para Birimine Etkisi

Ülke Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

A (Enflasyon) %6,0 %4,0 Para birimi değer kazanır.

B (Enflasyon) %6,0 %7,0 Para birimi değer kaybeder

C (Deflasyon) % -3,0 % -2,0 Para birimi değer kazanır. D (Deflasyon) % -3,0 % -4,0 Para birimi değer kaybeder. Kaynak: ALB Foreks

Ġstihdam Talepleri

Diğer adıyla haftalık iĢsizlik baĢvurularıdır. Beklentilerden düĢük gelen istihdam talepleri verisi ülke para biriminde pozitif etkiye sebep olur. Çünkü istihdam talepleri aynı zamanda iĢsiz sayısını ölçer (Tablo 12).

Tablo 12. Haftalık ĠĢsizlik BaĢvuruları Verisi ve USD

Ülke Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

ABD ABD 400k 400k 300k 500k

USD değer kazanır. USD değer kaybeder. Kaynak: ALB Foreks

Cari Hesap Dengesi

Ġlgili ülkenin döviz trafiğini gösterir. Ülkeler cari iĢlemler açığı veren veya cari iĢlemler fazlası veren ülkeler olarak takip edilmektedir (Tablo 13).

Tablo 13. Cari Hesap Dengesinin Para Birimine Etkisi

Ülke Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

A (Cari ĠĢlemler Açığı Veren) B (Cari ĠĢlemler Açığı Veren) C (Cari ĠĢlemler Fazlası Veren) D (Cari ĠĢlemler Fazlası Veren)

-6 milyar -6 milyar 4 milyar 4 milyar -3 milyar -9 milyar 6 milyar 2 milyar

Ülke para birimi değer kazanır. Ülke para birimi değer kaybeder. Ülke para birimi değer kazanır. Ülke para birimi değer kaybeder. Kaynak: ALB Foreks

DıĢ Ticaret Dengesi

Ġlgili ülkenin ihracat ve ithalat arasındaki dengesini göstermektedir. Beklentilerin üzerinde gelen bir dıĢ ticaret dengesi (yani ihracatın ithalattan büyük gerçekleĢmesi) verisi ülke para birimini pozitif etkilemektedir (Tablo 14).

57

Tablo 14. DıĢ Ticaret Dengesinin Para Birimine Etkisi

Ülke Beklenti Açıklanan Olası Sonuç

A (DıĢ Ticaret Açığı Veren) -160 milyar -130 milyar Ülke para birimi değer kazanır B (DıĢ Ticaret Açığı Veren) -160 milyar -190 milyar Ülke para birimi değer kaybeder C (DıĢ Ticaret Fazlası Veren) 150 milyar 200 milyar Ülke para birimi değer kazanır D (DıĢ Ticaret Fazlası Veren) 150 milyar 100 milyar Ülke para birimi değer kaybeder Kaynak: ALB Foreks

PMI Endeksi (Purchasing Manager Index)

Satın Alma Müdürleri Endeksidir. Ülke büyümesi hakkında öncü gösterge niteliğindedir. 50 baz değerinin üzerinde gelmesi geniĢleme, altında gelmesi daralma anlamındadır (Tablo 15). Aynı zamanda önceki veriye bakarak da eğilim teyit edilmelidir. Beklentilerin üzerinde gelmesi ülke para birimine pozitif etkiye sebep olur.

Tablo 15. PMI Endeksi Verisinin Para Birimine Etkisi

Ülke Önceki Açıklanan Olası Sonuç

A 46,0 49,0 50 baz değerinin altındadırfakat öncekinegöre arttığı için ülke para birimini pozitif etkiler.

B 56,0 52,0 50 baz değerinin üstündedirfakat öncekine göre azaldığı için ülke para birimini negatif etkiler.

Kaynak: ALB Foreks