Televizyon Programlarõnõn Özellikleri

Televizyonda yayõnlanan programlar kendi tür ve hitap ettikleri kitlelere göre sõnõflandõrõlmakta ve türlere ayrõlmaktadõr. Bu türlerin en yaygõn olanõ haber formatlõ programlardõr. Hem süre hem de yayõnlanma saati açõsõndan genelde ço u izleyicinin denk gelece i bir zaman diliminde yayõnlanan haber programlarõ izlenme oranõnõn en yüksek oldu u programlarõnõn ba õnda yer almaktadõr. Televizyonda yayõnlanan haber programlarõnda yer alan iddet haberleri, do al felaketler, cinayet ve haksõzlõ a u ramõ ki ilerin çaresizli i gibi toplumsal duyarlõlõk gerektiren hadiseler medya tarafõndan sõradanla tõrõlarak toplum için me ru haline dönebilmektedir.

Hem bir çerçeve hem bir sahne olan televizyon, haberlerde gerçek olaylar ve durumlardan yararlanmaktadõr (Esslin:1981;16). Kayna õn ne kadar gerçek olup olmadõ õ, bu gerçekli in ekrana gelene kadar çe itli a amalardan geçmesiyle yeniden üretilmekte ve sanal bir gerçeklik algõsõ yaratõlmaktadõr.

Bu, kõsõrdöngüle mi bir simülasyon süreci, yani hipergerçek bir süreçtir. Anlam ve ileti im hipergerçekle mi tir. Gerçe e bir son veren ey gerçekten daha da gerçek gibi görünendir. Birer kapalõ devreye benzeyen ileti im ve toplumsal bir yem i levine sahiptirler. Üstelik bu yem bir mitin gücüne sahiptir. Sistemin kendi gerçekli ini kanõtlayabilmesi için göstergelerin(haberin) sürekli olarak yinelenmesi gerekmektedir. Olmayan varlõ õnõ imgeler yani göstergelere dönü erek yineleten sistem bu sayede bir gerçeklik katsayõsõna sahip olabilmektedir. Habere inanõlmasõnõn ve iman edilmesinin nedeni de zaten budur.

(Baudrillard, 2011: 120) Gerçekli in yeniden üretilmesiyle ortaya çõkan bir di er televizyon program türü de siyasetçilerin konu malarõ ve tanõnmõ bir ismin basõn toplantõsõ ya da onunla yapõlan bir mülakatõn yer aldõ õ röportaj veya güncel içerikli program türleridir. Dramatik bir yapõya sahip olan bu tür program türleri kaydedilme özelli inin getirdi i yardõmla sonsuz kere tekrarlanabilmektedir.

Bu tip haber içerikli programlara özgün Poyraz (2002)’õn tespitleri unlardõr;

Haber programlarõnõn, haberlere göre daha çok bir hikaye formuna yakõn olduklarõ, daha çok dramatik unsurlar kullandõklarõ, konularõ daha detaylõ olarak ele aldõklarõndan gerekli bilgilendirmeyi çok daha kolay yapabilir; ve olaylarõn neden sonuç ili kisinin daha iyi açõklama olana õna sahip olduklarõ söylenebilir. Bu farklõlõklarõn izleyiciye nasõl ula tõ õ, onlarõ nasõl etkiledi i ya da toplumda olan biteni aktarmada hangisinin daha anlamlõ ve etkili oldu u, aslõnda tartõ malara verimli malzeme olu turabilir. Örne in haber bültenlerinde, genellikle müzik kullanõlmasa da haber programlarõnõn vazgeçilmez bir unsuru olarak kar õmõza çõkmaktadõr. En azõndan müzik bile tek ba õna dramatik boyutunu, yani daha çok duygusal ve dramatik bir yapõyõ öne çõkarmaktadõr. (: 60)

Televizyonda yayõnlanan program türlerinden en dikkat çekerek ho zaman geçirilmesini vaat edeni, e lence ve yarõ ma programlarõdõr. Yarõ ma programlarõ izleyicileri günlük hayatõn sõkõntõlarõndan kaçabilmeleri için çok önemli bir alandõr. Kapitalizmin besledi i sahip olma hõrsõ ve rekabetçi bireycili ini ortaya çõkararak genellikle sorularda popüler, en popüler, en çok kabul gören cevabõn istenmesiyle ula õlan ba arõyõ pompalayan bir yapõya sahiptir. Yarõ ma programlarõnda sunulan

gerçekte, izleyicilerin içinde bulunduklarõ topluma ideolojik olarak istenilen ekilde yakla masõna yardõmcõ olmaktadõr. Bir kazanan ve birden çok kaybeden olan yarõ ma programlarõ hem spor programlarõnõn hem de sohbet programlarõnõn unsurlarõnõ içermektedir (Karabo a, Tahir:1-10).

Televizyonda önemli bir ku a õ i gal eden reklamlar her tür televizyon programõnõn olmazsa olmaz unsurlarõndan sayõlmaktadõr. Hatta daha da ileri giderek günümüz medyasõnda tüm programlarõ bir reklam türü olarak dü ünmek mümkün olabilmektedir. Ürünlerin tanõtõlmasõ ve tüketimine yönelik talebin artõrõlmasõna yönelik hazõrlanan kõsa tanõtõcõ görüntü ve ses ö elerinin yer aldõ õ TV reklam ürünleri, hedef kitlenin demografik ve psikografik özelliklerini (ya , cinsiyet, meslek, sosyo- ekonomik konum, ilgi, harekete geçme sebepleri vs.) gibi ölçütlerle, kategorilere ayõrarak, do ru yayõn saatinde yayõnlanmaya çalõ õlarak hazõrlanõp yayõnlanmaktadõr. Reklam gelirlerinin çok önemli oldu u televizyon sektörünün en önemli orta õ haline gelen reklam verenler izleyicilerin üzerinde çe itli etkilerde bulunmaktadõrlar;

1. Özellikle çok izlenen programlarda reklam aralarõnõn çok fazla ve çok uzun olmasõ, 2. Reklam ku a õ ba ladõ õnda yayõn sesinin arttõrõlmasõ,

3. Kaliteli fakat genel izleyici kitlesine hitap etmeyen programlarõn “az izlendi i”

aslõnda “az reklam aldõ õ” gerekçesiyle yayõndan kaldõrõlmasõ, bilinçli ve seçici izleyiciye tercih hakkõ bõrakõlmamasõ,

4. Farklõ kanallarõn neredeyse birbirinin aynõ içerikte program yapmalarõ, 5. Tematik kanallarõn yok denecek kadar az olmasõ,

6. Televizyon haberleri de dahil olmak üzere neredeyse tüm program türlerinin e lence

ile çerçevelenmesi (temel amaç “rating” arttõrmak)

7. Orijinal format üretimi yerine rating almayõ garantilemi yabancõ özellikle ABD

formatlõ programlarõn hazõrlanmasõ

8. Program planlamalarõnõn uzun vadeli de il kõsa süreli rating e ilimlerine göre

yapõlmasõ ve farklõ yayõn dönemlerinde farklõ program türlerinin ön plana çõkmasõ (Ertike,2009;175).

Bu zamana kadar yapõlmõ tüm televizyon tanõmlamalarõ ve tür ayrõ tõrmalarõ televizyonun toplumlar ve ki iler üzerinde ki etkileriyle de i im ve dönü üme girerek yeniden üretilmi ve tanõmlanmaya çalõ õlmõ tõr. Bu de i im ve dönü üm ileti im ve e lence ortamlarõ, aile ya antõsõ ve kültürel ya antõ, ki ilerin birbirimizle ve dünyayla olan ili kilerinde kendini belirgin bir ekilde hissettirerek televizyonun etkileme gücü sayesinde kitleleri edilgenli e yöneltmi tir.

ABD’de ileti im alanõnõ düzenleyen FCC ( Federal leti im Komisyonu), televizyon programlarõnõ u ekilde sõnõflandõrmõ tõr (Kars, 2010: 26-27).

1. Tarõm programlarõ 2. E lence programlarõ 3. Haberler 4. Kamusal konular 5. Din programlarõ 6. E itim programlarõ 7. Spor programlarõ

8. Di er programlar (yukarõdaki türlere girmeyen programlar).

Williams’a göre, ngiliz yayõn kurulu u BBC ise televizyon programlarõnõ öyle kategorize etmektedir .

1. Haberler ve kamusal konular 2. Magazin ve belgeseller 3. E itim 4. Sanat ve müzik 5. Çocuk programlarõ 6. Dramalar 7. Filmler 8. E lence programlarõ 9. Spor 10. Din programlarõ 11. Program tanõtõmlarõ

12. Reklamlar (Aktaran Kars, 2010: 27) TRT’nin sõnõflandõrmasõ ise

1. Haber bülteni ve haber programlar 2. Spor programlarõ 3. E itim, kültür programlarõ 4. Dramalar 5. Belgeseller 6. Müzik programlarõ 7. E lence programlarõ 8. Çocuk programlarõ 9. Yarõ ma programlarõ

10. Reklam programlarõ olarak sõnõflandõrma yapõlmaktadõr (Kars, 2010: 28- 29) Bu tezin çalõ ma alanõnõ olu turan futbol içerikli spor programlarõ di er program türlerine göre kar õla malarõn sonuçlarõnõn belli olmayõ õ ve akõ õn tamamen do al olmasõ açõsõndan içerik olarak daha gerçek olup ama aynõ zamanda önemli miktarda sahneleme ve kurmaca içermektedir. Maç görüntüsüne sahip olan programlarda, kameralar, çe itli açõlar ve çekim ölçekleri kullanõlarak en ince detaya kadar maça ait görüntülerin izleyiciye aktarõlmasõ maçõ tribünde izleyen birinin görme ansõna sahip olamadõ õ görüntüleri içinde bulundurmaktadõr. Bunlarõn ba õnda pozisyonlarõ tekrar edebilme ve farklõ açõlardan farklõ pozisyonlarõ sunabilme ansõna sahip olmasõ olarak söylenebilir. zleyicilerde yarattõ õ aidiyet duygusu, konfor ve yeniden ekillenen spor programõ algõsõyla, giderek spor izleyicilerini televizyona yönlendirmeye ve alõ tõrmaya ba lamõ tõr.

Futbol içerikli spor programlarõnõn televizyon izleyicileri tarafõndan izlenme oranõna bakõldõ õnda bu tezin ara tõrma konusunu olu turan futbol sporunun kitlesel medya e lencesine dönü tü ünü ortaya koymaktadõr. Bu durum ortaya tek bir kavramõ ortaya çõkartmaktadõr oda içinde bulundu u televizyon futboludur. Televizyon futbol medyatik futbol anlamõnda kullanõlmaktadõr. Özellikle temsil etti i alanõn geni li i her eyin hikayele tirildi i bamba ka sunumlarõn yolunu açmaktadõr. Verilen

görüntüler yazõlõ ve görsel medyada tekrar yenilenirken yeni medya üzerinden bu durum devam etmektedir. Bu teknikte çekim ölçekleri, kurgulama, a õr çekimlerin kullanõlmasõ gibi yöntemlerle ba ka bir gerçeklik biçimi yaratõlmaktadõr. Bu yeni tür sayesinde futbol izleyicisi yalõn izleyici konumundan çõkarak “hakim” konumuna dönü mekte ve ele tiri, gözlem, heyecan, ba arõ payla õmõ gibi duygularla televizyona ba õmlõ hale gelmektedir. Özellikle futbol içerikli spor programlarõnda gerçekle en her hangi bir an bile önceden planlanarak yorumcularõn oturma konumlarõ ile kullandõklarõ aksesuarlara kadar en ince ayrõntõsõna kadar hesaplanarak bir yönetmen gözünün gördü ü görüntüyü milyonlarca ki iye izlettirme sanatõna dönü mü tür.