yavaĢlığına yaklaĢtırılmaktadır. Yaz kıĢ oynanabilir. Kortun su eğimi iyi verildiği takdirde bütün gün boyunca oynanabilir. Diğer kort yüzeylerine göre daha uzun ömürlüdür. Standartlarda üretildiğinde 7–8 yıl bakım gerektirmez. Ülkemizde en yaygın olarak kullanılan kort tipidir. Amerika Açık turnuvası sert kortta oynanmaktadır (Web2, 2011).
1.3. TEKERLEKLĠ SANDALYE TENĠSĠ
Günümüzde tenis kortlarında tekerlekli sandalye tenisinin babası olarak bilinen Amerikalı Brad Parks, 1976 yılında belden aĢağısını felç eden kayak geçirdi. Kazadan sonra Jeff Mimebraker‟ın iyileĢtirme hastanesindeyken, tekerlekli sandalye ile oynayanların bir videosunu izledi. Bir ay sonra ailesi ile tatildeyken tekerlekli sandalye tenisini bizzat kendisi denemek istedi. Parks, birkaç denemeden sonra, eğer oyuncuların topu iki kere sektirmelerine izin verilirse, tenisin, malzeme ve kort ölçüleri değiĢmeksizin normal tenisçilerin oynadığı gibi oynanabileceğini fark etti ve böylece modern tekerlekli sandalye tenisi doğdu (ITF, 2005: 6).
Tekerlekli sandalye tenisi için 1979 yılında Amerika BirleĢik Devletlerinde (ABD) kurumsallaĢmak için baĢlayan çalıĢmalar 1980 yılında Ulusal Tekerlekli Sandalye Tenis Vakfı (NFWT) sonuçlandı. Bu yeni spor dalı çok hızlı yayıldı ve sekiz ay içerisinde üyelerinin sayısı 500 oyuncuyu aĢtı. 1984 yılına gelindiğinde sadece ABD de üye sayısı 1500 aĢmıĢtı. 1988 yılında Tekerlekli Sandalye Tenis Federasyonu (IWTF) resmi olarak faaliyete geçti. 1988 yılında Seoul‟de düzenlenen Paralimpik yaz oyunlarında bütün dünyaya tanıtıldı. 1992 yılında Barselona‟da düzenlenen Paralimpik yaz oyunlarında resmi olarak yarıĢma statüsüne alındı. Bu hızlı geliĢmelerin ardından 1998 yılında ITF tekerlekli sandalye tenisini kendi kapsamına alarak, bu spor dalının uluslararası yapılabilecek sporlar arasına katılmasını sağladı (ITF, 2005: 6).
Tekerlekli sandalye tenisi kuralları, normal tenisin kurallarına ek olarak topun iki kere sekmesi kuralı eklenerek oluĢturulmuĢtur. Bu kuralın dıĢındaki bütün kurallar aynıdır. Bu tekerlekli sandalye tenisçileri için oyunu daha kolay ve oynanabilir bir hale getirmektedir. Bu iki sektirme kuralı bir adım daha ileri götürülerek, sağlıklı ve engelli oyuncular karĢılıklı oynadığında birine tek diğerine iki defa sektirmesine izin
16
verilmesi Ģeklinde ITF kuralları içine alınmıĢtır. Bu sayede kural değiĢikliği olmaksızın tekerlekli sandalye oyuncuları için yasal engelli turnuvaları düzenlenebilmektedir (ITF, 2005: 6).
1.3.1. Tekerlekli Sandalye Tenisinde Kategoriler
Tekerlekli sandalye tenisi, karmaĢık bir engelli sınıflandırma sistemine sahip olmayan tek spordur. Oyuncular engellerine göre değil, her Ģeyden önce tenis yeteneklerine göre sınıflandırılır. Tekerlekli sandalye tenisinde tek engellilik sınıflandırması QUAD bölümündedir. Quad kelimesi quadripleji‟den gelmektedir. Quadripleji vücudun hem sağ hem sol tarafını etkileyen felç Ģeklidir. Bu bölümde tıbben teĢhis edilmiĢ üç veya daha fazla fonksiyon kısıtlaması olan oyuncular için müsabakalar yapılmaktadır (ITF, 2005: 8).
Tekerlekli sandalye tenisinde sınıflandırmadan çok bölümler söz konusudur. Bu bölümlendirmede turnuvalara sporcuların performansları neticesinde topladığı puanlara göre katılabilirler. Sporcuların engel derecesine göre iki kategori bulunmaktadır. Kollarının her ikisini de kullanabilen sporcular genel grup olarak birbirileri ile oynar. Belirli derecelendirme ile kollarından birinde ampütasyon olan ya da tıbben teĢhis edilmiĢ üç veya daha fazla fonksiyon kısıtlaması olan sporcular birbirileri ile Quad kategorisinde oynarlar (ITF, 2005: 8).
1.3.2. Turnuvalar
En yüksek kategori Grand Slamler olarak adlandırılan Avustralya Açık, Rolland Garros (Fransa Açık), Wimbledon (Ġngiltere Açık) ve Amerika Açıktır. Bu turnuvalara genellikle en iyi 8 sporcu çağrılır. Grand Slamlerden sonra Süper seriler gelmektedir. Süper serilerine en iyi 32 sporcu kalkılmaktadır. Süper serilerden sonra 1. Kategori 2. Kategori 3.Kategori sonra süper seriler gelir (ITF, 2005: 10).
1.3.3. Invacare Dünya Kupası
Invacare Dünya Kupası, tekerlekli sandalye tenisinde ITF tarafından onaylanmıĢ tek uluslararası takım karĢılaĢmalarıdır. 1984 yılından bu yana turnuva düzenlenir. Bu turnuvalara katılan oyuncuların sayısı dört ulustan 32 erkek, 16 bayan, 4 junior ve 8 Quad takımından oluĢarak bugüne gelene kadar giderek büyümüĢtür.12 Ģampiyonlukla Hollandalı bayan sporcular, bayanlar karĢılaĢmalarında üstünlüğe sahiptir (ITF, 2005: 10).
17
1.3.4. Sınıflandırma TartıĢması
Tekerlekli sandalye tenisinin engellilik ya da fonksiyonel sınıflandırma sistemini benimsemesi önemli bir tartıĢma konusudur. Bazı oyuncuların karın ve bacak kası kullanabilmenin fiziksel avantajını hissetmesi (örneğin, kolu bacağı olmayanlar ya da yürüteç kullananlar) bir felçli ile karĢılaĢtığında çok ezici avantaj sağlar. Bu durumda adilane bir karĢılaĢma olması imkânsızdır. Tam felçli olanların diğerleri ile karĢılaĢtıklarında mücadele edebilmesi için çok sıkı çalıĢmaları gerekir. ÇalıĢma etiklerine uygun diğer faktörler antrenman, oyun deneyimi, dayanıklılık, doğal yetenek ve sportmenliktir. Bunlar seviyenin gerçek göstergesidir. Daha fazla kas fonksiyonunun avantaj sağlamasının bir gerçek olmasına rağmen, bu hususun yetersiz olduğunu araĢtırmalar ve korttaki sonuçlar kanıtlamıĢtır. Yüksek seviyede sakatlığı olan sporcular sürekli sıralamanın baĢında olmuĢlardır. Çoğunluğun kabul ettiği gibi, bugünkü sistem sporumuzun geleceği için en iyi sistemdir ve yaygın bir seyirci kitlesinin ilgisini çekmektedir (ITF, 2005: 8).
1.3.5. Tekerlekli Sandalye Tenisi ve Tenis
Normal tenis oyununda uygulanan tenis prensiplerinin çoğu tekerlekli sandalye tenisinde de uygulanır. Özellikle vuruĢlar, tutuĢlar, taktikler, düzeltme teknikleri, öğretim bilimleri, geliĢmeler, zihinsel antrenman ve maç hazırlıkları gibi. Unutulmamalıdır ki tekerlekli sandalye tenisi de, tenistir. Yalnızca oyuncular oturur durumdadır (ITF, 2005: 14).
Ġki oyunun arasındaki benzerlik ve farklılıkların geneli Ģöyledir:
Benzerlikler
1. VuruĢlar
2. Kort içi hareketlilik 3. Düzeltme teknikleri 4. Pozisyonlar 5. Zihinsel yöntemler 6. Kort yüzeyi 7. Ana taktikler 8. Kullanılan raketler
18 9. Oyun kuralları ( iki sekme kuralı hariç)
Farklılıklar
1. Hareketlilik metotları