Katalog No: 71
Fotoğraf No: 124 Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-Hamam Soyunmalık Bulunduğu Yıl: 2007
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 01-02.09.2007
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir. Formu belli olmayan parçanın iki kenarı, bir kısmı kırık olmasına rağmen mevcuttur. Toprak altında kalması nedeniyle sır tabakasında çatlamaların meydana gelmiĢtir.
Katalog No: 72 Fotoğraf No: 125
Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-F Açması Bulunduğu Yıl: 2007
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 01-02.09.2007
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir. Bir köĢe ve iki kenarın kısmen mevcut olduğu parçanın formu hakkında fikir yürütmek oldukça zordur. Çininin arka yüzünde yer alan toprak ve taĢ karıĢımı hafriyat muhtemelen yıllarca toprak altında kalmasıyla oluĢmuĢtur. Bunun yanında toprak altındaki çeĢitli bileĢenlerin vermiĢ olduğu tahribattan dolayı sır üzerinde kirli sarı renkte lekeler oluĢmuĢtur.
Katalog No: 73 Fotoğraf No: 126
Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-F Açması Bulunduğu Yıl: 2007
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 01-02.09.2007
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir. Küçük bir parça olması nedeniyle formu hakkında çıkarımda bulunulamamaktadır. Toprak altında kalması nedeniyle sır tabakasında çatlamaların meydana gelmiĢtir.
Katalog No: 74 Fotoğraf No: 127
Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-F Açması Bulunduğu Yıl: 2007
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 01-02.09.2007
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir. Oldukça hasar gören parçanın formu anlaĢılamamaktadır.
Katalog No: 75 Fotoğraf No: 128
Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-F Açması Bulunduğu Yıl: 2007
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 01-02.09.2007
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir. Toprak altında oldukça fazla tahribe uğramıĢ ve sır rengi matlaĢmıĢtır.
Katalog No: 76 Fotoğraf No: 129
Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-F Açması Bulunduğu Yıl: 2007
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 01-02.09.2007
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir.
Çini parça teknik açıdan hatalıdır. Muhtemelen sırlandıktan sonra üzerine oksit tozu dökülmüĢ ve bu Ģekilde fırınlanmıĢtır. Böylece parça üzerinde küçük siyah noktalar oluĢmuĢtur.
Katalog No: 77
Fotoğraf No: 130
Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-F Açması Bulunduğu Yıl: 2007
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 01-02.09.2007
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir. Bir köĢesi mevcut olan parçanın mimaride uygulama alanına dâhil edilmediği arka yüzünden anlaĢılmaktadır. ĠnĢaat atığı olması muhtemel olan parçanın arka yüzündeki bisküvinin kusursuz olması bunu desteklemektedir.
Katalog No: 78
Fotoğraf No: 131 Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-Hamam Külhan Bulunduğu Yıl: 2007
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 01-02.09.2007
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli bu çini örnekleri duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir.
Katalog No: 79
Fotoğraf No: 132 Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl
Eserin Biçimi: Plaka Çini Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-Z Açması Bulunduğu Yıl: 2008
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müzesi
Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 12-13.08.2008
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir. Küçük bir parça olması nedeniyle formu hakkında çıkarımda bulunulamamaktadır. Toprak altında kalması, sır tabakasında çatlamalara neden olmuĢtur.
Katalog No: 80
Fotoğraf No: 133 Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl
Eserin Biçimi: Plaka Çini Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-Z Açması Bulunduğu Yıl: 2008
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müzesi
Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 12-13.08.2008
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir. Küçük bir parça olması nedeniyle formu hakkında çıkarımda bulunulamamaktadır. Bir kenarı sağlam, diğer üç kenar kırıktır.
Katalog No: 81
Fotoğraf No: 134 Dönemi: Anadolu Selçuklu, 13. yüzyıl Eserin Biçimi: Plaka Çini
Tekniği: Tek Renk Sırlı
Bulunduğu Yer: Ġç Kale-H3 Açması Bulunduğu Yıl: 2009
Ölçüleri:
Korunduğu Yer: Alanya Müze Deposu Ġncelendiği Yer: Alara Kazısı Geçici Kazı Evi Ġnceleme Tarihi: 19-20.08.2009
Tanımı: Türkuaz sır kullanılarak elde edilen tek renkli çini parçası duvar yüzeylerini kaplamada kullanılan çini plaka örneğidir.
Muhtemelen inĢaat atığı olan parçanın, defolu mallar arasında üzerine tesadüfen yapıĢan sıva parçası görülmektedir.
6.KARġILAġTIRMA VE DEĞERLENDĠRME
Anadolu’da Türklerin geliĢtirdiği çini sanatı, Selçuklular zamanında önemli bir aĢama kaydederek çağın en büyük sanat gösterisi haline gelmiĢ ve birçok anıtsal yapının baĢlıca süsleme unsuru olmuĢtur. Bugün çoğu tahrip olmuĢ çini örneklerinin sayısız bileĢeni, Ġslam dünyasının veya Avrasya’nın geçmiĢ sanatlarında ilk örnek olarak karĢımıza çıkmaktadır (Kuban, 2008: 89). Doğrudan doğruya Anadolu’ya taĢınan ve burada kendine özgü bir hal alan çini süsleme evrensel Selçuklu sanat ortamında yerel bir sanat okulunun geliĢmesine neden olmuĢ ve daha sonra yerini Osmanlının hazırlığına bırakmıĢtır (Kuban, 2008: 89). Bugün çoğu tahrip olmuĢ mevcut örnekler ile arkeolojik kazılar ve binaların restorasyonuna hazırlık amacıyla yapılan temizlik/sondaj çalıĢmalarında açığa çıkarılan, hatta inĢaat hafriyatlarında tesadüfen ele geçen eserlerin bize gösterdiği durum budur.
Selçuklu saray ve köĢklerinin pek çoğu yok olup gitmiĢ bazılarının yerleri bile unutulmuĢ ya da harabeleri günümüz Ģehirlerinin altında kalmıĢtır. Ortaçağ dönemine ait Selçuklu devri bilimsel arkeolojik kazıları bilhassa Kubad Abad, Alanya gibi saraylarda çıkarılan çiniler, sadece Anadolu Selçuklu sanatının değil, tüm Orta Çağ Türk ve Ġslam sanatının en önemli örneklerindendir. ġüphesiz kazılar devam ettikçe ve arttıkça daha çok, daha değiĢik form, süsleme ve uygulama sunan çiniler ortaya çıkmaya devam edecektir (Bozer, 2007; 193).
ÇalıĢmamızın konusunu oluĢturan Alara Kalesi’nde ele geçirilen ve bir zamanlar iç kaledeki mekânları süsleyen çiniler, diğer Selçuklu saraylarında kullanılan çinilerin benzerleridir. Özellikle Alanya Ġç Kale sarayındaki pek çok çini örneğiyle hemen hemen aynı özellikleri gösterir; Alara kazısında, sıraltı tekniğiyle hazırlanmıĢ çini kaplama koleksiyonun varlığını kanıtlayan, figürlü ve soyut desenli örnekler içeren buluntular elde edilmiĢtir. Fakat ne yazık ki bunların çoğu tahrip olmuĢ ve kırık durumdadır. Hepsi sıraltı tekniğinde olmak üzere sekiz kollu yıldız, haç formlu ve ayrıca Ģeffaf türkuaz sırlı desensiz çini parçaları olarak ele geçmiĢtir. AĢağıda sözü geçen örnekler formlarına ve süslemelerine göre çeĢitli baĢlıklar altında değerlendirilmiĢtir. Değerlendirme yapılırken Alara Kalesi çini buluntuları kendi içinde gruplandırılarak ele alınmıĢtır.
6.1.SÜSLEME ÖZELLĠKLERĠ