Tedarik zinciri yönetiminin 7 ilkesi

Tedarik zinciri yönetimiyle, işletmeler müşteri isteklerini daha iyi karşılayabilmekte, üretimi daha verimli hale getirebilmekte ve tedarik sürecini daha kolay yönetebilmektedir. Birçok faydası olmasına rağmen süreçte çok fazla katılımcı olması ve karmaşık yapısından dolayı tedarik zinciri yönetim sürecinin doğru bir şekilde kurulması zor olabilmektedir. Bu süreçte yöneticilere ne şekilde çalışabilecekleri konusunda yardım etmek amacıyla, daha önce gerçekleştirilmiş tedarik zinciri girişimlerinin incelenmesi sonucunda tedarik zincirinin yedi ilkesi çıkarılmıştır (Anderson ve ark. 2007).

• Müşteriler, farklı grupların hizmet ihtiyaçlarına göre gruplara ayrılmalı ve

tedarik zinciri bu gruplara hizmet vermek üzere uyarlanmalıdır.

İşletmelerde geleneksel gruplandırma; müşteriyi, endüstriye, ürüne ya da ticari kanala göre gruplandırmak olarak gerçekleşmektedir. Daha sonra hizmet için ortak paydada birleştirilen müşteriler için ortalama maliyet ve kâr hedeflenmektedir. Fakat başarılı bir tedarik zinciri oluşturulabilmesi için müşteriler ihtiyaçlarına göre gruplandırılmadır. Böylece işletmeler grupların ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir hizmet portföyü kazanacak ve kârlılığı en üst düzeye çıkaracak gruplandırmalar elde edeceklerdir.

• Lojistik ağı, hizmet ihtiyaçları ve müşteri gruplarının kârlılığına göre

uyarlanmalıdır.

İşletmeler, genel olarak envanter, depo ve ulaşım faaliyetlerini tek bir standardı karşılayacak şekilde organize etmek için lojistik ağ tasarımı yapmaktadırlar. Bazı işletmeler ise lojistik ağı, tüm müşterilerin ortalama hizmet gereksinimlerini karşılamak için tasarlamışlar ve kalan için hedef tek bir müşterinin en zor şartlarını yerine getirmeyi amaçlamışlardır. Fakat her iki yaklaşımla da üstün mal kullanımı sağlanamamakta ve mükemmel tedarik zinciri yönetimi için gerekli olan lojistik faaliyete ulaşılmamaktadır. Bu yüzden müşteri ihtiyaçları ve müşteri gruplarının karlılığına göre lojistik ağları düzenlenmelidir. Bunun için tedarik zincirinde bir takım temel değişikliklerin yapılması ve daha sağlam lojistik planlama yapılması gerekmektedir.

• Tutarlı tahminler ile optimal kaynak tahsisi sağlanarak, pazar takip edilmeli ve

buna bağlı olarak tedarik zinciri boyunca talep planlaması sıraya dizilmelidir.

Talep tahminleri, aynı ürünler için birden fazla departman tarafından bağımsız olarak, kendi varsayımlarına, ölçülerine ve ayrıntı düzeylerine göre yapılmaktadır. Bu süreçte işletmelerin birçoğu piyasaya sadece gayri resmi olarak danışmakta ve çok az bir kısmı ana tedarikçilerini bu süreçte dâhil etmektedir. Üreticiler piyasayı göz önüne alarak tahminleme yaparken dağıtıcıların satış miktarlarına göre tahmin yapması süreci daha kötü hale getirmiştir. Başarılı bir tedarik zinciri yönetimi içinse pazar durumu göz önünde bulundurulmalı ve talep planlaması zincir boyunca yapılmalıdır. Böylece stoklar ve buna bağlı olarak stok maliyetleri azalacak ve fiyat avantajı sağlanacaktır.

Şekil 2.9’da solda yer alan görselde görüldüğü gibi, gerçek son kullanıcı talebi ile senkronize olmayan distribütör talebi, nihai ihtiyaçların öngörülmesini imkânsız hale getirmiş ve stok seviyelerinin yüksek kalmasına sebep olmuştur. Distribütörler ile üreticinin bilgi paylaşımı sonucunda, üretici ve distribütör arasındaki denge kurulacak

ve Şekil 2.9’un sağındaki grafikte görüldüğü gibi envanter miktarları arasında denge sağlanabilecektir.

Şekil 2.9. Tedarik Zincirinde Piyasa Sinyalleri (Anderson ve ark. 2007)

• Ürün müşterinin ihtiyaçlarına göre farklılaştırılmalı ve tedarik zincirindeki

dönüşüm hızlandırılmalıdır.

Üreticiler, geleneksel üretim sistemlerinde müşterilerin ihtiyaçlarını zamanında teslimatı gerçekleştirerek karşılamaktadırlar. Temin sürelerini sabit tutmak üzerine kurulu sistemlerde, stokların ve buna bağlı olarak maliyetlerin arttığı gözlemlenmektedir. Tedarik zinciri yönetiminin başarılı bir şekilde ilerleyebilmesi içinse kitlesel üretim mantığıyla müşterilerin ihtiyaçlarına göre ürünlerin farklılaştırması ve temin süreleri tedarik zinciri boyunca kısaltılarak müşteriye cevap verme süreci hızlandırılmalıdır. Müşteri ihtiyaçlarına göre yeniden şekillendirilen tedarik zincirleri esnek bir yapıya sahip olacak bunun sonucunda da işletmeler pazarda daha üstün hale gelecektir.

• Malzeme ve hizmet sahibi olmanın toplam maliyetini azaltmak için tedarik

kaynakları stratejik bir biçimde yönetilmelidir.

Malzemeleri mümkün olduğunca düşük maliyetle temin etmeye çalışan üreticiler, tedarikçilerin durumunu göz ardı ederek tedarikçilerle iyi ilişkiler kurmaktan uzaklaşmaktadırlar. Yani asıl amaç düşük maliyetle ürün temini olduğu için tedarikçilerin kazançları ya da kayıpları düşünülmemektedir. Bunu sağlamak isteyen

işletmeler ise zaman zaman tedarikçilerle anlaşmazlığa düşmektedirler. Bu durum tedarik zincirinin başarısını olumsuz olarak etkileyeceğinden işletmeler sadece kendi kazançları değil tedarikçilerinin kazançlarını da düşünerek, süreci stratejik bir şekilde yönetmelidir. Yani süreç daha büyük kârlılığa katkıda bulunan, herkesin ödüllendirilmesi için kazanç paylaşma mantığına göre yönetilmelidir.

• Tedarik zinciri genelinde, birden fazla karar verme seviyesini destekleyen ve

ürün, hizmet ve bilgi akışını net bir şekilde gören teknoloji stratejisi geliştirilmelidir.

İşletmeler iş süreçlerini kontrol edebilmek için entegre sistemlere gerek duymaktadırlar. Fakat bazen, yeterli esnekliğe sahip olmayan bu sistemlerden dolayı değişen ve gelişen süreçlerin kontrolünü sağlamakta zorlanılmaktadır. Çünkü veri yığınına dönüşen bu teknolojik sistemlerden, istenilen bilgilerin elde edilmesi güç hale gelmekte ve arzu edilen sonuçlara ulaşılamamaktadır.

Tedarik zinciri yönetiminde, gelişen teknolojiden yararlanabilmek için kısa, orta ve uzun vadeli olarak süreci kontrol edebilecek teknolojik sistemler tasarlanmalıdır. Böylece yöneticiler kısa vadede günlük işlemleri takip edebilir, orta vadede kaynakların etkin ve verimli kullanılmasını sağlayacak planlama süreçlerini kontrol edebilir, uzun vadede ise tedarik zincirinde yer alan distribütör ve tedarikçilerin yönetilmesini sağlayacak stratejik analizleri yapabileceklerdir (Bkz Şekil 2.10).

Şekil 2.10. Tedarik Zinciri Teknoloji Stratejisi (Anderson ve ark. 2007)

• Son kullanıcıya etkili ve verimli bir şekilde ulaşmada toplam başarıyı ölçmek

için bağlantıları içeren performans ölçütleri benimsenmelidir.

İşletmeler iyi çalışıp çalışmadıklarını ölçmek için genelde kendi içlerindeki fonksiyonları içeren performans ölçütlerini dikkate alırlar. Ancak, mükemmel tedarik

zinciri yöneticileri, tedarik zincirindeki her bağlantıya uygulanacak önlemleri benimseyen ve hem hizmet hem de finansal ölçütleri içeren daha geniş bir bakış açısı içeren performans ölçütlerini kullanmalıdırlar.