-Dikkati bir yol boyunca sürükleyen ve bir noktaya odaklayan tek boyutlu yapıdır.
-İşlem, yön ve hareket gösterir.
-Şekilleri ayırma ve birleştirme görevi görür.
-Yatay çizgiler durgunluk, dikeyler güç, köşegenler hareket, çaprazlar ise karışıklık hissi uyandırır. Sütun ve satır oluşturmaya yarar, hareketleri görselleştirir
Alan(Üçüncü Kural Tekniği):
-Algıyı kolaylaştırmak ve karmaşıklığı önleme adına yapılmaktadır.
-Materyale bakıldığında hissedilen boşluk veya doluluktur.
-Görsel öğelerin yerleştirildiği ve kullanım alanı dışında kalan yerlerdir.
-Gözün algılama yüzdesine göre en önemli kavram veya objeyi sol üst köşeye yerleştirmek olarak bilinir.
-Yani bir materyalde en fazla sol üst köşedekiler hatırlanmaktadır.
Doku:
-İki boyutlu nesne veya materllerde dokunma hissinin yaratılmasıdır.(3. Bir boyut ekleyerek yapılır)
-Bakılan materyalin derinlik veya desenlerle hissedilmesidir.
-Tarama yapma, gölgelendirme, çizimler yapma veya noktalama ile üçüncü bir boyutu yani derinliği elde etmedir
(Örnek doku çalışması aşağıdaki gibidir)
UYARI: En sağdaki şekil derinlik algısına sahip olduğu için dokuya sahiptir.
48 Şekil-Form:
-Yüksekliği ve genişliği olan fakat derinliği olmayan(3. Boyutu) yüzeylere çizilen ikiboyutlu yapılardır.
-Form ise bu şekillerin yerleştirilme düzenidir
Boyut(oran-ölçek veya büyüklük):
-Materyaldeki öğelerin etrafına yerleştirilen şekillere göre ortaya çıkan büyüklüğüdür.
-Bir objenin başka bir obje ile oranlanarak gerçek büyüklüğünün ortaya çıkarılmasıdır.
Uzunluk kavramını anlatan bir sınıf öğretmeni Zürafayı anlatırken ‘üç insan kadar, üç adam boyunda’ mesajı vermek isterse bunu kullanır.
UYARI: Reklamlarda bir göz hilesi olarak kullanılır. Örneğin çikolata ve gazete promosyonu reklamlarında daima çocuk eli kullanılır.(Büyük görünsün diye)
KADİR AMCA KAZIKLARI(zor düzey)
Geliştirilen materyallerde kullanılan objelerin büyüklüğünün doğru anlaşılması gerekmektedir. Yani kullanılan obje başka bir obje ile doğru bir şekilde ölçeklendirilmelidir. Sözgelimi “King Kong” filminde bir binaya tırmanan gorilin öldürülmesi sahnesini izleyen birçok kişi, bina boyutlarında bir gorilin varlığını saçma bulduğundan filmi izlemeye devam etmemiştir. Bunun nedeni de verilen goril motifinin birlikte verildiği bina ile ölçekli bir büyüklükte olmamasıydı.
Yukarıdaki açıklamalara göre hangi materyal tasarım ilkesine dikkat edilmelidir?
A)Oran(boyut) B)Ahenk
C)Denge D)Vurgu
E)Bütünlük
CEVAP A seçeneğidir.
Renk:
-Çocuk gelişimine uygun kullanılmalı
-Materyale coşku, durgunluk canlılık veya tekdüzelik hissi veren yapısal elemandır.
-Dikkati çekmeye yarar. Algılamayı kolaylaştırır.
-Gerçek hayattaki karşılığına uygun olarak kullanılmalıdır.(doğal renkler)
-Bir materyalde en dikkat edilen renk sarı, en akılda kalıcı olan kırmızı, en az akılda kalan ise mavi renktir.
-Sarı üzerine siyah renk en akılda kalıcı renk birlikteliğidir.
-3renkten fazal renk kullanıldığında anlam zorlanmaktadır(buna dikkat edilmelidir)
49
TASARIM İLKELERİ
Bütünlük:
-Görsel elemanlar ile bunların öğeleri arasındaki İLİŞKİdir.( bu yüzden kavram haritaları özellikle bu ilkeyi en fazla sağlarlar)
-Bir bütünü oluşturan bileşenlerin ilişkili olmasıdır(kavram haritaları gibi).
-Gereksiz bilgilerin(konu ile alakası olmayanların) materyalden çıkarılarak daha anlamlı öğrenemeler sağlamaya çalışmaktır.
- Bir materyalde dar bir alanda birden çok yazı, şekil veya resim kullanarak materyali boğmamadır.
bÜTÜNlük Materyalde geREKSİZ yazı ve şekiller kullan-
mama ile Bunların UYUMUdUr.
(yukarıdaki cümle buna uymuyor)
-Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi büyük-küçük harf, satırbaşı uygulaması ve boyut hataları var diye materyalin bütünlüğü bozulmuştur.
(Bütünlüğü ihlal eden görsel örneği)
(Örneğin bu görsel su döngüsünü sözüm ona anlatan bir materyal ama içinde konuyla ilgili olmayan birçok şey var: çiçekler, kesik ağaçlar, otlayan bir inek...)
KADİR AMCA KAZIKLARI(zor düzey)
Çömçe lokantasının sahibi Şirin Usta, yeni açtığı lokantasına tabela ve reklam işi yapan bir şirket aracılığıyla hazırlatacağı 90x120 cm’ lik bir tabelada elinde ciğer şişleriyle bir aşçı, hemen yanında bir et döner ve arkada kaynayan bir çorba tenceresi figürlerinin yer almasını istemiştir. Şirin Usta’nın sadece ‘Sac Tava’ işi yaptığı düşünülürse, hazırlatacağı tabela hangi materyal tasarım ilkesini ihlal edecektir?
A)Çizgi B)Alan C)Denge D)Bütünlük E)Doku
Cevap D seçeneğidir
Denge:
-Gözün materyalde algıladığı ağırlıktır. Objelerin materyal üzerinde alt üst veya aşağı-yukarı diye dağılmasıdır.
-Eğer her iki tarafa eşit dağıtılırsa formal(simetrik),
-eğer eşit dağıtılmazsa ise informal(asimetrik) dengedir.
-Gözün şekli en iyi yakaladığı denge türü informal(asimetrik) dengedir.
- Dengenin olmadığı görselde ögeler birbirinin üzerine veya ekranın bir tarafına yığılmış biçimde gözükür.
Vurgu:
-Materyallerin can alıcı noktalarına dikkat çekme işidir.
-Ok, yön araçları, parlak renkler, temel öğeyi büyük çizmek, altını çizmek, şekil zemin ilişkisi yaratmak gibi yollarla ortaya konur.
UYARI: Vurgu bir materyalin her yerinde aynı şekilde olmalıdır. Örneğin ilk sayfada başlıklar kırmızı ise ikincisinde de aynı renk olmalıdır.
(Yukarıdaki görselde önemli olan, dikkat çekilmek istenen yerler çemberler içinde verilerek vurgu oluşturulmuştur)
50 2021 KPSS ÇIKMIŞ SINAV SORUSU
Eğitim fakültesi öğrencisi Damla, ders için bir sunum hazırlamış ve kullanmıştır. Sınıf içinde yapılan değerlendirmeler sırasında bir arkadaşı Damla’yı
“Slaytlarda çok renk kullanmışsın, nereye dikkat edeceğimi şaşırdım açıkçası” diyerek eleştirmiştir.
Buna göre Damla slayt hazırlarken aşağıdaki materyal tasarım ilkelerinden hangisini gözardı etmiştir?
A)Vurgu B)Oran C)Denge D)Hizalama E)Yakınlık
Cevap A seçeneğidir.
Hizalama:
-Bir materyaldeki görsel unsurlar arası ilişkinin rahat kurulabilmesi için öğeler arası yatay ve dikey çizgiler varmış gibi düşünmedir. (yani aynı doğrultuda olması
(yukarıdaki görselde ilkyardım anında yapılması gereken uygulamalar aynı doğrultuda verilerek hizalamaya uygun davranılmıştır)
KADİR AMCA KAZIKLARI(Normal düzey)
Darwin’in Türlerin Kökeni adlı kitabından söz edecek ve Evrim Teorisini anlatacak olan biyoloji öğretmeni Seher Hanım,
bu konunun öğrenciler için sıkıcı olacağını tahmin ettiğinden aşağıdaki materyali hazırlamıştır. Buna göre Seher Hanım materyali hazırlarken hangi ilkeyi ihlal etmiştir?
A)Yakınlık B)Denge C)Etik D)Hizalama E)Vurgu
Cevap D seçeneğidir
Yakınlık:
Benzer olan kavramların yanyana, olmayanların ise uzak noktalara yerleştirilmesidir. Uzaklık veya yakınlığın objeler arası ilişkiyi göstermesidir.
(örnek yakınlık materyali gezegenler aynı hizada)
UYARI:Ritimgözün bir objeden diğer bir objeye rahat bir şekilde gidip gelebilmesidir. Örneğin yukarıdaki görselde aynı zamanda ritim özelliği de vardır.