Bu bölümde, alan araştırması ile Ülkemizde yer alan tarımsal üretici işletmelerinin yapısının ortaya konulması ve güncel sorunların tespit edilmesine yönelik belirlenmiş olan hipotezlerin doğruluğu için gerçekleştirilen anket uygulamalarının analizi yer almaktadır. Bu amaçla hazırlanmış olan anket formunda işletme yöneticilerine toplam 28 soru yöneltilmiştir.
5.1. Tarımsal Üretici İşletme Yöneticilerinin Eğitim Seviyeleri Düşüktür (H1) Hipotezinin Testi
Tarımsal üretici işletmelerinde yöneticilerin eğitim durumları işletme başarısını etkileyen önemli bir faktördür. Üretime ve yönetime ilişkin kararların alınmasında ve uygulanmasında etkin olan işletme yöneticilerinin eğitim düzeyleri işletme başarısını etkileyen önemli bir faktördür.
H1 Hipotezi için araştırmaya katılan işletme yöneticilerinin eğitim durumları şu şekildedir.
Tablo 5.1.1. Araştırmaya Katılan İşletme Yöneticilerinin Eğitim Durumlarına Göre Dağılımları
Eğitim Durumunuz Sayı Yüzde
İlköğretim 60 35,7 Ortaöğretim 81 48,2
Fakülte 26 15,5
Lisansüstü 1 0,6
Tablo 5.1.1’de Araştırmaya katılan işletme yöneticilerinin eğitim durumlarına göre dağılımları yer almaktadır. Tablo incelendiğinde işletme yöneticilerinin %35,7’si ilköğretim, %48,2’si ortaöğretim, %15,5’i fakülte ve %0,6’sı ise yüksek lisans mezunu oldukları belirlenmiştir. İşletme yöneticilerinin % 83,9’u gibi büyük bir kısmı ilköğretim ve ortaöğretim mezunlarından oluşmaktadır ki bu da bu alanda görev yapan kişilerin büyük ölçüde eğitim durumları düşük kişiler tarafından yönetildiklerini ortaya koymaktadır. Bu durum “tarımsal üretici işletme yöneticilerinin eğitim seviyeleri düşüktür” H1 hipotezini doğrulamaktadır. Ancak şu da var ki bu alanda daha evvel yapılan araştırmalarda bu tarımsal üretici işletme yöneticilerinin eğitim durumlarının daha düşük oldukları, bu durumun giderek iyileştiğini görmekteyiz.
Sanayi Bakanlığının yapmış olduğu son araştırmaya göre ise kooperatif yönetim kurulu üyelerinin, % 37’si ilköğretim, %17’sinin ise ortaokul, % 25’inin lise, % 21’inin fakülte, mezunu olduğu görülmüştür.
Gap bölgesinde yapılan araştırmada işletme yöneticilerinin eğitim durumları incelendiğinde, yöneticilerin büyük bir çoğunluğunun lise mezunu oldukları tespit edilmiştir (Karlı, 2003, s.51).
5.2. Tarımsal Üretici İşletmelerinde Yöneticiler Uzun Süre Görev Yaptıktan Sonra Değişmektedir (H2) Hipotezinin Testi
“Tarımsal üretici işletmelerinde yöneticiler uzun süre görev yaptıktan sonra değişmektedir” (H2) hipotezi için araştırmaya katılan grubunun “İşletme yöneticileri hangi sıklıkla değişir?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo 3.4.2.1.’de gösterilmiştir.
Tablo 5.2.1. Araştırmaya Katılan İşletmelerin 'İşletme Yöneticileri Hangi Sıklıkla Değişir' Sorusuna Verdikleri Cevabın Dağılımı
İşletme Yöneticileri Hangi Sıklıkla Değişir? n %
Başından beri aynı yöneticiler bulunuyor 26 15,5 Her genel kurulda başka kimseler seçilir 59 35,1 Seçilenler uzun süre görev yaptıktan sonra değişir 83 49,4
Toplam 168 100,0
Tablo 5.2.1.’de araştırmaya katılan örneklem grubun “İşletme yöneticileri hangi sıklıkla değişir” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı yer almaktadır.
Buna göre tarımsal üretici işletme yöneticilerinin “Başından beri aynı yönetici bulunmakta” cevabını %15,5’lik bir oranda, “Her genel kurulda başka kimseler seçilir” cevabını verenler %35,1’lik oranda, “Seçilenler uzun süre görev yaptıktan sonra değişir” cevabını verenlerin oranı ise %49 oranında gerçekleşmiştir.
Bu durumda %64,5 oranında tarımsal üreticilere ait yöneticilerin uzun süre görev yaptıktan sonra değiştikleri, H2 hipotezi olan “Tarımsal üretici işletmelerinde yöneticiler uzun süre görev yaptıktan sonra değişmektedir” hipotezini doğruladığı anlaşılmaktadır.
Tablo 5.2.2. Araştırmayı oluşturan ana kütlenin işletme türlerine göre "İşletme yöneticileri hangi sıklıkla değişir?" sorusuna verdikleri cevabın dağılımı İşletme Türü Başından beri aynı yöneticiler bulunmaktadır Her genel kurulda başka kimseler seçilir Seçilenler uzun süre görev yaptıktan sonra değişir Toplam n % n % n % n % Üretici Birlikleri 1 11,1 6 66,7 2 22,2 9 100,0 Ziraat Odası 0 0,0 10 62,5 6 37,5 16 100,0 Tarım Kredi Koop. 0 0,0 15 65,3 8 34,7 23 100,0 Tarımsal Kalkınma Koop. 25 20,8 28 23,3 67 55,9 120 100,0 Toplam 26 14,4 59 35,1 83 50,5 168 100,0 p=0,000 Ki-kare=31,623
Araştırmaya katılan üretici işletmelerinde işletme türlerine göre ”İşletme yöneticileri hangi sıklıkla değişir” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo 5.2.2’de gösterilmiştir. Buna göre sonucun işletme türleri arasında bir farklılaşmanın olup olmadığına bakılmış ve 0,05 önem düzeyinde p=0,000<0,05 olduğundan anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir.
Tablo 5.2.2’den de anlaşılacağı üzere Üretici Birlikleri %11,1 oranında, Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri %20,8 oranında “Başından beri aynı yöneticiler bulunmaktadır.” Cevabını verirken Ziraat odaları ile Tarım Kredi Kooperatiflerinde bu oran %0 olarak görülmektedir. Öte yandan üretici birliklerinin %66,6’sı, Ziraat Odalarının%62,5’i ve Tarım Kredi Kooperatiflerinin %65,2’si “Her genel kurulda başka kimseler seçilir” ifadesine katıldıkları görülmektedir. Bunun yanında Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin, %23,3’lük bir oranda bu ifadeye katıldıkları %55,8 oranında ise “Seçilenler uzun süre görev yaptıktan sonra değişir” ifadesine katıldıkları görülmektedir.
Buna göre Üretici Birlikleri, Ziraat Odaları ve Tarım Kredi Kooperatifleri yöneticilerinin çoğunlukla her genel kurulda değişmesine karşın Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri yöneticilerinin ise çoğunlukla başta belirlenen yönetici kim ise o yöneticiyle devam ettikleri görülmektedir.
5.3. Tarımsal Üretici İşletmelerinde Ortaklar Yapılan İşler İle Yakından İlgilenmektedir (H3) Hipotezinin Testi
Bir işletmenin başarısını etkileyen en önemli faktörlerden biriside ortakların işletme faaliyetlerine olan ilgileridir. Bu durum belki de işletmelerin ayakta kalmasını ve başarılı olabilmelerini sağlayan en önemli etkendir.
Tarımsal üretici işletmelerinde ortaklar yapılan işler ile yakından ilgilenmektedir (H3) hipotezinin testi için alınan sonuçlar aşağıdaki gibidir.
Tablo 5.3.1. Araştırmaya Katılan Örneklem Grubunun “Ortaklarınız Yapılan İşlerle Yakından İlgilenirler mi?” Sorusuna Verdikleri Cevabın Dağılımı
Ortaklarınız Yapılan İşlerle Yakından
İlgilenirler mi? n %
Evet, ortakların hemen hepsi ilgilenir 90 53,6
Bir grup ortak ilgilenir 53 31,5
Sadece birkaç ortak ilgilenir 14 8,4
Hayır, ortaklar ilgilenmez 11 6,5
Toplam 168 100
H3 hipotezi için araştırmaya katılan örneklem grubun “Ortaklarınız yapılan işlerle yakından ilgilenirler mi?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo 5.3.1’de gösterilmiştir. Buna göre tarımsal üretici işletme yöneticileri %53,6 oranda “Evet, ortakların hemen hepsi ilgilenir”, %31,5 oranda “Bir grup ortak ilgilenir”,
%8,3 oranında “Sadece birkaç ortak ilgilenir” ve %6,5 oranında “Hayır, ortaklar ilgilenmez” yanıtını verdikleri anlaşılmaktadır.
Buna göre tarımsal üretici işletme ortaklarının %85,1 oranında H3 hipotezinin doğrulandığı belirlenmiştir.
Tablo 5.3.2. Araştırmaya katılan örneklem grubunun işletme türlerine göre “Ortaklarınız yapılan işlerle yakından ilgilenirler mi?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı
İşletme Türü Evet, ortakların hemen hepsi ilgilenir Bir grup ortak ilgilenir Sadece birkaç ortak ilgilenir Hayır, ortaklar ilgilenmez Toplam n % n % n % n % n % Üretici Birlikleri 7 77,8 1 11,1 0 0 1 11,1 9 100,0 Ziraat Odası 12 75,0 2 12,5 0 0 2 12,5 16 100,0 Tarım Kredi Koop. 17 73,9 6 26,1 0 0 0 0,0 23 100,0 Tarımsal Kalkınma Koop. 54 45,0 44 36,7 14 11,7 8 6,6 120 100,0 Toplam 90 53,6 53 31,5 14 8,3 11 6,6 168 100,0 p=0,32 Ki-kare = 18,284
Araştırmaya katılan üretici örgütlerinin faaliyet alanlarına göre “Ortaklarınız yapılan işlerle yakından ilgilenirler mi?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo 3.4.3.2’de gösterilmiştir. Sonucun işletme türleri arasında bir farklılık olup olmadığına bakıldığında 0,05 önem düzeyinde anlamlı bir farklılığın olmadığı tespit edilmiştir. Buna göre Üretici Birlikleri %77,8 oranında, Ziraat Odaları %75 oranında, Tarım Kredi Kooperatifleri %73,9 oranında ve Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri %45 oranında “Evet, ortakların hemen hepsi ilgilenir” ifadesine katıldıkları görülmektedir.
Buradan tüm tarımsal üretici işletmelere ait üyelerin işletme faaliyetleriyle yakından ilgilendikleri sonucuna ulaşılabilecektir.
5.4. Tarımsal Üretici İşletmelerinde Ortaklar Yapılan Genel Kurul Toplantılarına Yeterince Katılmaktadır (H4) Hipotezinin Testi
İşletme ortakları genel kurul toplantılarında işletme faaliyetlerini inceleme ve görüşlerini açıklama hakkına sahiptirler. Kooperatiflerin demokratik yapısı gereği genel kurulda her ortak bir oy hakkına sahiptir.
Tarımsal üretici işletmelerinde ortaklar yapılan genel kurul toplantılarına yeterince katılmaktadır (H4) hipotezinin testi için alınan sonuçlar aşağıdaki gibidir.
Tablo 5.4.1. Araştırmaya Katılan Örneklem Grubunun “Üyeleriniz Genel Kurul Toplantılarına Yeterince Katılır mı?” Sorusuna Verdikleri Cevabın Dağılımı
Üyeleriniz Genel Kurul Toplantılarına
Yeterince Katılır mı? n %
Hayır, katılmazlar 17 10,1
Bazı toplantılara katılırlar 23 13,7
Çoğu toplantılara katılırlar 73 43,5
Evet, katılırlar 55 32,7
Toplam 168 100,0
H4 hipotezi için araştırmaya katılan tarımsal üretici işletmelerinin “Üyeleriniz genel kurul toplantılarına yeterince katılır mı?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo 5.4.1’de gösterilmiştir. Buna göre tarımsal üretici işletme ortaklarının genel kurul toplantılarına katılımlarını ölçmek amacıyla hazırlanmış olan soruya %10,1 oranında “Hayır, katılmazlar” cevabını verdikleri, %13,7 oranında “Bazı toplantılara katılırlar” cevabını verdikleri, “Çoğu toplantılara
katılırlar” cevabını verenler %43,5 oranında ve “Evet, katılırlar” cevabını verenlerin oranı ise %32,7 oranında gerçekleşmiştir.
Bu durumda “Tarımsal üretici işletmelerinde ortaklar yapılan genel kurul toplantılarına yeterince katılmaktadır” hipotezinin %76,2 oranında doğrulandığı görülmektedir.
Gap bölgesinde yapılan araştırmada işletme ortaklarının % 68’inin genel kurul toplantılarına katıldıkları belirlenmiştir. (Karlı, 2003, s.70)
Tablo 5.4.2. Araştırmaya katılan örneklem grubunun işletme türlerine göre “Üyeleriniz genel kurul toplantılarına yeterince katılır mı?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı
İşletme Türü Hayır, katılmazlar Bazı toplantılara katılırlar Çoğu toplantılara katılırlar Evet, katılırlar Toplam n % n % n % n % n % Üretici Birlikleri 1 11,1 1 11,1 1 11,1 6 66,7 9 100,0 Ziraat Odası 2 12,5 2 12,5 12 75,0 0 0,0 16 100,0 Tarım Kredi Koop. 1 4,3 2 8,7 15 65,3 5 21,7 23 100,0 Tarımsal Kalkınma Koop. 13 10,8 18 15,0 45 37,5 44 36,7 120 100,0 Toplam 17 10,1 23 13,7 73 43,5 55 32,7 168 100,0 P = 0,014 Ki-kare = 20,681
Araştırmaya katılan tarımsal üretici işletmelerinin işletme türlerine göre “Üyeleriniz genel kurul toplantılarına yeterince katılır mı?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo-5.4.2’de gösterilmiştir. İşletme türleri arasında 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşmanın olup olmadığına bakılmış ve anlamlı bir farklılaşma tespit edilmiştir. Tablo 5.4.2 incelendiğinde Üretici Birliklerinin %66,7 ile en yüksek oranda “Evet, katılırlar” cevabını verdikleri Ziraat Odalarının ise %0 ile bu cevaba katıldıkları bunun yanında %75 oranında “Çoğu toplantılara katılırlar” cevabını verdikleri görülmektedir. “Çoğu toplantılara katılırlar” cevabına Tarım
Kredi Kooperatifleri %65,2 oranında katılırken Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin %37,5 oranında katıldıkları %36,7 oranında ise “Evet, katılırlar” cevabını verdikleri görülmektedir.
Buna göre 0,05 önem düzeyinde yapılan analizde işletme türleri arasında oluşan anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Ancak bu farklılık “Çoğu toplantılara katılırlar” cevabı ile “Evet, katılırlar” cevapları arasında oluştuğu görülmektedir. Bu durumda her iki cevabında yaklaşık olarak aynı anlam ifade ettiklerinden bütün işletme türlerinde ortakların genel kurul toplantılarına yeterince katıldıkları anlaşılmaktadır.
5.5. Tarımsal Üretici İşletmelerinin Üyelerine Sağladıkları Yararlar
Tarımsal üretici işletmelerine üyeler ortak olurken belli beklentileri bulunmaktadır. İşletmelerin üyelerine sağlamış olduğu yararlar aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir.
Tablo 5.5.1. Araştırmaya Katılan Örneklem Grubunun “İşletme, üyelerine en çok hangi alanlarda yarar sağladı?” Sorusuna Verdikleri Cevabın Dağılımı
İşletme, üyelerine en çok hangi alanlarda
yarar sağladı? n %
Finansal kredi sağlama konusunda 28 16,7 Mesleki ve teknik bilgi alarak daha verimli
bir üretim yapma konusunda 37 22,0
Tarımsal girdileri daha ucuza temin etme
konusunda 31 18,5
Ürünleri daha kolayca pazarlayabilmek için 38 22,6
Tarımsal sulama konusunda 7 4,2
Bürokratik engellerin ortadan kaldırılması
konusunda 26 15,5
Hiçbiri 1 0,5
Araştırmaya katılan tarımsal üretici işletmelerinin “İşletme, üyelerine en çok hangi alanlarda yarar sağladı?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo 5.5.1’de gösterilmiştir. Buna göre tarımsal üretici işletmelerinin üyelerine en çok hangi alanlarda yarar sağladığını anlamaya yönelik soruya %16,7 oranında “Finansal kredi sağlama konusunda” yanıtını verdikleri, %22 oranında “Mesleki ve teknik bilgi alarak daha verimli bir üretim yapma konusunda” yanıtını verdikleri, “Tarımsal girdileri daha ucuza temin etme konusunda” cevabını %18,5 oranında verdikleri, %22,6 oranında “Ürünleri daha kolayca pazarlayabilme konusunda” yanıtını verdikleri, “Tarımsal sulama konusunda” yanıtını %4,2 oranında verdikleri ve %15,5 oranında ise “Bürokratik engellerin ortadan kaldırılması konusunda” yarar sağladıklarını ifade etmişlerdir. Üyelerin %0,6’lık kısmı ise “Hiçbiri” yanıtını vermişlerdir.
Bu durumda tarımsal üretici işletmelerinin ortaklarına sağlamış olduğu yararlar arasında çok belirgin bir farklılık bulunmamasına karşılık %22,6 ile en yüksek oranda “Ürünleri daha kolayca pazarlayabilme” konusunda yanıtını verdikleri, %22 ile “Mesleki ve teknik bilgi alarak daha verimli bir üretim yapma konusu” konularında yarar sağladıkları görülmektedir.
Tablo 5.5.2. Araştırmaya katılan örneklem grubunun işletme türlerine göre “İşletme, üyelerine en çok hangi alanlarda yarar sağladı?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı
İşletme Türü Finansal kredi sağlama konusunda Mesleki ve teknik bilgi alarak daha verimli bir üretim yapma konusunda Tarımsal girdileri daha ucuza temin etme konusunda Ürünleri daha kolayca pazarlayab ilme Tarımsal sulama konusunda Bürokratik engellerin ortadan kaldırılması konusunda Hiçbiri Toplam n % n % n % n % n % n % n % n % Üretici Birlikleri 0 0,0 1 11,1 0 0,0 7 77,8 0 0 1 11,1 0 0 9 100 Ziraat Odası 0 0,0 2 12,5 0 0,0 0 0,0 0 0 14 87,5 0 0 16 100 Tarım Kredi Koop. 14 60,9 7 30,4 0 0,0 1 4,3 0 0 1 4,4 0 0 23 100 Tarımsal Kalkınma Koop. 14 11,7 27 22,5 31 25,8 30 25,0 7 5,8 10 8,3 1 0,9 120 100 Toplam 28 16,7 37 22,0 31 18,5 38 22,6 7 4,1 26 15,5 1 0,6 168 100 P = 0,000 Ki-kare = 129,385
“Tarımsal üretici işletmelerinin sağladıkları faydalar arasında anlamlı farklılıklar vardır” H5 hipotezi için araştırmaya katılan tarımsal üretici işletmelerinin işletme türlerine göre “İşletme, üyelerine en çok hangi alanlarda yarar sağladı?” sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo 5.5.2’de gösterilmektedir.
Tarımsal üretici işletmelerinin sağladıkları faydalar arasında anlamlı farklılıklar vardır (H5) hipotezinin sonucuna 0,05 önem düzeyinde bakılmış ve P = 0,000<0,05 olduğundan işletme türleri arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir.
Tablo-5.5.2 incelendiğinde Üretici Birlikleri üyelerine %77,8 ile en yüksek oranda “Ürünleri daha kolayca pazarlayabilme” konusunda yarar sağlamıştır. Ziraat Odaları %87,5 ile en yüksek oranda “Bürokratik engellerin ortadan kaldırılması konusunda” ortaklarına yarar sağlamıştır. Tarım Kredi Kooperatifleri üyelerine %60,9 oranda “Finansal kredi sağlama konusunda” yarar sağlamıştır. Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri kuruluşlarında da çok amaçlı kooperatifler olmaları nedeni
ile ortaklarına sağladığı yararlar konusunda belirgin farklılık bulunmamaktadır. Bunların üyelerinin çok çeşitli bütün beklentilerini karşılama noktasında oldukları görülmektedir. Buna göre Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri üyelerine %11,7 oranında “Finansal kredi sağlama konusunda” , %22,5 oranında “Mesleki ve teknik bilgi alarak daha verimli bir üretim yapma konusunda”, %25,8 oranında “Tarımsal girdileri daha ucuza temin etme konusunda”, %25 oranında “Ürünleri daha kolayca pazarlayabilme konusunda”, %5,8 oranında “Tarımsal sulama konusunda” ve %8,3 oranında ise “Bürokratik engellerin ortadan kaldırılması konusunda” yarar sağladıkları görülmektedir.
“Tarımsal üreticilerin kredi ihtiyacının karşılanması konusunda Tarım Kredi Kooperatifleri ile diğer işletme türleri arasında anlamlı bir fark vardır” (H6) hipotezi için Tarım Kredi Kooperatiflerinin, %60,9 ile en yüksek oranda bu sonucu sağladıkları diğer işletme türleri arasında önemli bir farklılık gerçekleştiği görülmektedir.
“Tarımsal üreticilerin bürokratik işlerini işlemlerini kolaylaştırma Ziraat Odaları ile diğer işletme türleri arasında anlamlı bir fark vardır” (H7) hipotezi için Ziraat Odalarının %87,5 ile en yüksek oranda H7 hipotezini gerçekleştirdiği diğer işletme türlerine göre anlamlı bir farklılık oluştuğu görülmektedir.
“Tarımsal üreticilerin pazarlama ihtiyaçlarını karşılama konusunda Üretici Birlikleri ile diğer işletme türleri arasında anlamlı bir fark vardır” (H8) hipotezi için Üretici Birliklerinin %77,8 ile en yüksek oranda tarımsal üreticilerin bu ihtiyaçlarını karşıladıkları ve diğer işletme türleri ile arasında anlamlı bir fark gerçekleştirdiği görülmektedir.
Çok amaçlı Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin ise üyelerine tarımsal girdileri daha ucuza temin etme konusunda, ürünlerin daha kolayca pazarlanabilme konusunda, mesleki ve teknik bilgi alarak daha verimli bir üretim yapma konusunda, finansal kredi sağlama konusunda, bürokratik engellerin ortadan kaldırılması konusunda ve tarımsal sulama konularında üyelerine yaklaşık aynı oranlarda yarar sağladıkları belirlenmiştir.
5.6. Tarımsal Üretici İşletmelerinin Sorunları
Tarımsal üretici işletmelerinin etkili ve verimli olarak faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için bu işletmelerin sorunlarına çözüm getirilmesi gerekmektedir. Aşağıda yapılan alan araştırması sonucunda bu işletmelere ait yapısal sorunların neler olduğu belirlenmeye çalışılmıştır.
Tablo 5.6.1. Araştırmaya Katılan Örneklem Grubunun “İşletmenizin en önemli sorunu nedir?” Sorusuna Verdikleri Cevabın Dağılımı İşletmenizin en önemli sorunu nedir? n %
Mevzuat 29 17,3 Üst Örgütlenme 24 14,3 Finansman 62 36,8 Yönetsel Sorunlar 9 5,4 Denetim 3 1,8 Eğitim ve Bilgilendirme 41 24,4 Toplam 168 100,0
Tarımsal üretici işletmelerine “İşletmenizin en önemli sorunu nedir?” sorusuna verdikleri yanıtların dağılımı Tablo 5.6.1’de gösterilmiştir. Buna göre tarımsal üretici işletmelerinin en önemli sorunun belirlenmesine yönelik sorumuza %17,30 oranında mevzuat sorunu , %14,3 oranında üst örgütlenme sorunu, %36,9 oranında finansman sorunu, %5,4 oranında yönetsel sorunların bulunduğunu, %1,8 oranında denetim sorunun bulunduğunu ve %24,4 oranında ise eğitim ve bilgilendirme sorunlarının bulunduğunu ifade etmişlerdir.
Buna göre Tarımsal üretici işletmelerinin çok çeşitli sorunları arasından üreticilerin uygun maliyette finansal kredi ihtiyacının karşılanması ve üyelerinin her alanda ki eğitimlerine ilişkin sorunları ön plana çıkmaktadır.
Ülkemizdeki tarımsal üreticilerin temel sorunlarına ilişkin olarak Sanayi Bakanlığının yapmış olduğu araştırmada, tarımsal üretici ortaklarının birinci sırada sorun olarak %22 ile eğitim ve bilinçlendirme eksikliği, % 20 ile finansman sorunu, % 16 ile denetim sorunu, %13 ile yönetim sorunu, % 10 ile mevzuat sorunu, % 9 ile üst örgütlenme sorunu, % 6 ile politika belirlemede ki eksiklikler görülmektedir (Anonim 2008b, s.13).
Tablo 5.6.2. Araştırmaya Katılan Örneklem Grubunun İşletme Türlerine Göre “İşletmenizin En Önemli Sorunu Nedir?” Sorusuna Verdikleri Cevabın Dağılımı
İşletme Türü
Mevzuat ÖrgütlenmeÜst Finansman Sorunlar Yönetsel Denetim Eğitim Toplam n % n % n % n % n % n % n % Üretici Birlikleri 3 33,3 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0 6 66,7 9 100 Ziraat Odası 6 37,5 2 12,5 0 0,0 0 0,0 0 0 8 50 16 100 Tarım Kredi Koop. 2 8,7 1 4,3 8 34,8 0 0,0 0 0 12 52,2 23 100 Tarımsal Kalkınma Koop. 18 15,0 21 17,5 54 45,0 9 7,5 3 2,5 15 12,5 120 100 Toplam 29 17,3 24 14,3 62 36,8 9 5,4 3 1,8 41 24,4 168 100 P = 0,000 Ki-kare = 51,559
Araştırmaya katılan tarımsal üretici işletmelerinin “Tarımsal üretici işletmelerinin sorunları, işletme türlerine göre anlamlı bir fark içerir.” (H9) Hipotezi için verdikleri cevabın dağılımı Tablo 5.6.2.’de gösterilmektedir. Buna göre araştırmanın 0,05 önem düzeyinde P=0,000<0,05 olduğundan işletme türleri arasında anlamlı farklılıkların olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 5.6.2. incelendiğinde, tarımsal üretici işletmelerinin işletme türlerine göre İşletmenizin en önemli sorunu nedir?” sorusuna, Üretici Birliklerinin %66,7 oranında eğitim sorununun bulunduğunu, %33,3 oranında ise mevzuat sorunun bulunduğunu ifade etmişlerdir. Ziraat Odaları da yine %50 oranında en önemli
sorunların eğitim ve bilgilendirme olduğunu, %37,5 oranında mevzuat sorunun bulunduğunu, %12,5 oranında ise üst örgütlenme sorunlarının bulunduğunu belirtmişlerdir. Tarım Kredi Kooperatifleri de yine aynı şekilde %52,2 oranında en önemli sorunlarının eğitim ve bilgilendirme sorunu olduğunu, %34,8 oranında finansman sorununun bulunduğunu, %8,7 oranında mevzuat sorununun bulunduğunu ve %4,3 oranında ise üst örgütlenme sorununun bulunduğunu ifade ettikleri anlaşılmaktadır. Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ise %45 oranında en önemli sorun olarak finansman sorunlarının bulunduğunu, %15 oranında mevzuat sorunu yanıtını verdikleri, %17,5 oranında üst örgütlenme sorununun bulunduğunu, %7,5 oranında yönetsel sorunların bulunduğunu, %2,5 oranında denetim sorununun bulunduğunu, %12,5 oranında ise eğitim sorunlarının bulunduğunu ifade ettikleri anlaşılmaktadır.
Bu durumda Üretici Birlikleri, Ziraat Odaları ve Tarım Kredi Kooperatifleri en önemli sorunları olarak büyük bir oranda eğitim ve bilgilendirme sorunlarını bildirirken, Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin büyük oranda finansman sorununun bulunduğu belirlenmiştir.
5.7. Tarımsal Üretici İşletmelerine Ait Sorunların Çözülmesi İçin Yapılması Gerekenler
Yapılan araştırmaya göre tarımsal üretici işletmelerinin yukarıda belirenmiş olan sorunlarının çözümü için yapılması gerekenler aşağıda belirtildiği gibidir.
Tablo 5.7.1. Araştırmaya Katılan Örneklem Grubunun “İşletme Sorunlarının Çözümlenmesi İçin Neler Yapılması Gerekir?” Sorusuna Verdikleri Cevabın Dağılımı
İşletme Sorunlarının Çözümlenmesi İçin
Neler Yapılması Gerekir? n %
Mevzuatın günümüz koşullarına göre yeniden
düzenlenmesi gerekir. 30 17,9
Denetim mekanizması etkinleştirilmelidir. 7 4,2 Görevini suiistimal eden yöneticiler
cezalandırılmalıdır 6 3,6
Devlet yalnızca düzenleyici ve denetleyici rol
üstlenmelidir 10 6,0
Uzun vadeli ve düşük faizli kredi imkânı
verilmelidir 53 31,5
Eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri
artırılmalıdır. 62 36,8
Toplam 168 100,0
Araştırmaya katılan tarımsal üretici işletmelerinin “İşletme sorunlarının çözümlenmesi için neler yapılması gerekir?” sorusuna verdikleri yanıtların dağılımı Tablo 5.7.1’de gösterilmiştir. Buna göre tarımsal üretici işletmelerinin sorunlarının çözümü için %17,9 oranında “Mevzuatın günümüz koşullarına göre yeniden