Tarihçe

Ülkemiz, Spor Toto'yu o zamanki adıyla Beden Terbiyesi Genel Müdürü Vildan Savaşır'ın 1949 yılında İsveç'ten özel bir kurye ile getirttiği Spor Toto Mevzuatı'nı tercüme ettirmesiyle konuşmaya başladı. Savaşır'ın 1950'de görevden ayrılmasıyla rafa kaldırılan Spor Toto konusu, o devrin Futbol Federasyonu Başkanı Ulvi Yenal'ın 1959 yılanda basının yaptığı ankete vermiş olduğu şu cevap yazısıyla yeniden gündemdeki yerini aldı: "Bahsi Müşterek bir kumar değildir. Tahmin ve bilgiye dayalı bir müsabakadır. Futbola karşı hevesi artırır. Ayrıca spor tesisleri için gerekli hasılat elde edilmiş olur. Bu sayede yeni tesisler ve yeni sahalar yapılır. Daha büyük bir kitlenin sporla meşgul olması imkanı doğar". (www.sportoto.gov.tr)

Yenal'ın bu sözlerinin ardından başlayan Spor Toto tartışmaları, yoğun mesai ve uzun süren çalışmalar neticesinde nihayet meyvesini verdi. 29 Nisan 1959 yılında Futbolda Bahsi Müşterek Kanunu çıkarıldı. 26 Mart 1960 yılında da ilk kupon kabulü gerçekleştirildi. (www.sportoto.gov.tr)

Spor Toto Teşkilatı'nın ilk yıllarında yaşanan yönetimdeki istikrarsızlık, 1965 yılının ortalarında teşkilat müdürlüğü görevine getirilen ve yaklaşık 6 yıl görevinin başında kalan Rauf Meleksoy'la birlikte yerini günün koşullarına göre daha modern bir yapıya bıraktı. Teşkilatın bu dönemde daha verimli bir hizmet veren kuruluş haline gelmesi sadece içyapı düzenlemelerine bağlı değildi. Bu dönemde iştirakçilere götürülen hizmetlerde de büyük yenilikler yapıldı.(www.sportoto.gov.tr)

Genel olarak emniyet, hız ve güven gibi 3 ana prensibe dayanan teşkilat hizmetlerinde uygulamaya geçilen yenilikler şu şekilde sıralanabilir;

1) Tek Değerlendirme; 2) Son Dakika Servisi;

4) Bayilerin Hediye Dağıtması;

5) Teşkilatın İştirakçilere Hediye Dağıtması; 6) Kıbrıs ve Ortadoğu Ülkeleri ile İlişkiler;

52 7) Gezici Bayiler;

8) Kolon Sayısının Artırılması; 9) Spor Toto Anketi;

Aydın Karasüleymanoğlu ile başlayan yükseliş yılları, teşkilat müdürlerinin isimleri değişse de 1997 yılına kadar devam etti. Spor yatırımlarının arttığı, fair play ödülleri, yarışmalar ve yeni kurumlara kaynak aktarıldığı yükseliş döneminde teknolojiye geçiş ve Spor Loto yeniden gündeme geldi. Daha önce 1966, 1970 ve 1977 yıllarında oynatılması için gündeme getirilen Loto, Milli Piyango İdaresi ve Spor Toto Teşkilatı tarafından kimin oynatacağı netlik kazanamadığından yasallaşamadı. Milli Piyango İdaresi, Spor Toto örgütlenmesinin bu organizasyonu başaramayacağını, sayısal değerler taşıdığından oyunu kendilerinin oynatması gerektiğini iddia ediyordu. (www.sportoto.gov.tr)

Spor Toto Teşkilatı ise Avrupa'da Loto oyununun Spor Toto kuruluşlarınca yürütüldüğüne dikkat çekiyordu. 20 yıldır iki kuruluş arasında tartışmalara konu olan Loto, Spor Loto ve Sayısal Loto şeklinde 1985 yılında onaylandı. Yetkiyi alan teşkilat, kısa sürede organizasyonu tamamlayarak 1986'nın Mayıs ayında Spor Toto oyununu iştirakçinin hizmetine sundu. Sunduğu yüksek kazanç nedeniyle iştirakçi tarafından kısa sürede benimsenen Spor Loto, hasılat hanesinde Spor Toto'yu geride bıraktı. 1994-95 sezonunda Totogol oyununu da devreye sokan teşkilat, 1996 yılında Abdullah Topaloğlu döneminde en yüksek hasılata imza attı.(www.sportoto.gov.tr)

Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, özellikle dönemin Gençlik ve Spor Genel Müdürü Mehmet Atalay'ın üstün gayretleriyle 17 Nisan 2004 yılında başlattığı yeni oyunu İddaa ile yeni bir döneme de geçiş yaptı. Kısa zamanda Türkiye'de sevilen ve en keyifli oyun halini alan İddaa, hem hasılatı hem de Teşkilatı zirveye taşıdı. Geçiş sürecinde yaşanan küçük çaptaki olumsuzluklar dışında 4 yılda oldukça hızlı yükselen bir grafik sergileyen Spor Toto Teşkilatı, tam anlamıyla özlenen kimliğine 2008 yılında kavuştu. 2008 yılı başında üzerinde yoğun bir mesai harcayarak TBMM'den en çabuk geçen "Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunlarının Özel Hukuk Tüzel Kişilerine Yaptırılması Kanunu" ile güçlenen Teşkilat daha önce 11.3'lük pay ile oyunları oynatan İnteltek-İntralot Ortaklığı yapılan ihaleyi 10 yıllığına oranı 1.4'e düşürerek aldı. Böylece Türk sporunun 10 yılı garanti altına alınırken, yapılan ihaleden Türkiye kazançlı çıktı. Günümüzde ise Spor Toto Teşkilatı, yeni bir düşünce, yeni bir yapılanma ile Türkiye'nin ve Türk sporunun teminatı haline geldi. (www.sportoto.gov.tr)

53

3.2. Kuruluş ve Görevleri

Spor Toto Teşkilatı, 29/04/1959 tarihli Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis Oyunları Düzenlenmesi hakkındaki kanuna istinaden kurulmuş olup;

Yurt içinde ve yurt dışında yapılan her türlü spor müsabakası üzerine yurt içinde ve yurt dışında spora dayalı bahis ve şans oyunları düzenlemek, denetim ve gözetimi altında düzenletmek, bunlara ilişkin her türlü izni vermek ve sözleşmeyi yapmak. Spora dayalı bahis ve şans oyunlarına yönelik mevzuata aykırı iş ve eylemlerin önlenmesi için gerekli denetimleri yapmak, faaliyetlerde bulunmak ve tedbirleri almak.

Fikrî ve sınaî mülkiyet konusu her türlü eser ve hakkı edinmek, satın almak, satmak, kiraya vermek, kiralamak, kullanmak, paylaşmak ve bunlara ilişkin her türlü sözleşmeyi yapmak.

Spora dayalı bahis ve şans oyunlarının kamu yararına ve sosyal amaçlara uygun olarak düzenlenmesi ve gelişmesini sağlayacak politikalar belirlemek ve uygulamak.

Spora dayalı bahis ve şans oyunları düzenlenmesine ilişkin uluslararası gelişmeleri takip etmek, ilgili kuruluşlara üye olmak, katkı ve katılım payları ödemek ve bu kuruluşlarla işbirliği yapmak.

İzinsiz olarak spora dayalı bahis ve şans oyunları düzenleyen, başbayilik veya bayilik faaliyetinde bulunan veya kurallara aykırı hareket eden gerçek ve tüzel kişilere uygulanacak yaptırımlara ilişkin esasları belirlemek ve bunlar hakkında gerekli yasal işlemleri yapmak.

Spor kulübü kurmak ve mevcut spor kulüplerini satın veya devralmak.

Spora dayalı bahis ve şans oyunları düzenleme faaliyetinin gelişmesini sağlayacak tedbirleri almak ve bu konuda yapılması gerekli düzenlemeleri Gençlik ve Spor Bakanlığına önerme konulu görevleri yerine getirmektedir. (www.sportoto.gov.tr)

54

3.3. Personel Yapısı

Teşkilat Başkanlığının merkez teşkilatı; Teşkilat Başkanı, Başkan Yardımcısı, Teşkilat Müdürü, Yönetim Kurulu ile ana hizmet, danışma ve yardımcı hizmet birimlerinden oluşur. (www.sportoto.gov.tr)

Teşkilat Başkanlığının ana hizmet birimleri; Teşkilat Müdürlüğü, Organizasyon ve Reklam Şube Müdürlüğü, Bayilik Şube Müdürlüğü, Muhasebe Şube Müdürlüğü ve Bilgi İşlem Şube Müdürlüğünden; danışma birimleri; Hukuk Müşavirliği ve Teşkilat Başkanlığı Başmüşavirler ile Müşavirlerden; yardımcı hizmet birimleri ise İnsan Kaynakları Şube Müdürlüğü, Destek Hizmetleri Şube Müdürlüğü, Bayi Kontrolörlüğü Şube Müdürlüğü, Basın ve Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü ile Matbaa Şube müdürlüğünden meydana gelir. (www.sportoto.gov.tr)

Teşkilat personeli başkan haricinde iş kanunu hükümleri çerçevesinde çalışmaktadırlar. Personel içerisinde; işin niteliği ve belirlenen kadro adetleri çerçevesinde, şube müdürü, müşavir, şef, ve kontrolör kadroları çalışanlara verilmektedir.(www.sportoto.gov.tr)

55

4.YÖNTEM

Bu bölümde, araştırmanın problemi ve alt problemlerinin çözümüne ilişkin yöntem açıklanmaktadır. Bu doğrultuda araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri toplama araçlarının geliştirilmesi, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması ele alınmıştır.

4.1. Araştırmanın Modeli

Bu araştırma, ; Spor Teşkilatı Başkanlığı personelinin iş doyumu düzeyini saptamaya yönelik tarama modelinde bir araştırmadır.

Tarama modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan bir araştırma yaklaşımıdır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır.

Genel tarama modelleri, çok sayıda oluşan bir evrende, evren hakkında genel bir yargıya varmak amacı ile evrenin tümü ya da ondan alınacak bir grup, örnek ya da örneklem üzerinde yapılan tarama düzenlemeleridir (Karasar, 2008:79).

Bu araştırmada amaç, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’nda çalışan personelin örgütsel faktörleri, grup faktörleri, faaliyetleri ve çalışanların çalıştıkları birim ve demografik değişkenler doğrultusunda iş doyumunda farklılık oluşup oluşmadığını araştırmaktır.

4.2. Evren ve Örneklem

Evren; Spor Toto Teşkilatı Ankara ili merkez çalışan sayısı 93 kişidir. Örnek çapı hesaplama formülü kullanılarak % 95 güven aralığında % 10’luk hata payıyla gerekli anket sayısı 43 kişi olarak hesaplandı. Anket uygulanan 43 kişiden 41 kişiden geri dönüş sağlandı.

56

3.3. Verilerin Toplanması

Veri toplama aracı olarak H.Özlem SUN tarafından uygulanan iş doyumu ölçeği kullanılmıştır. Kullanılan veri toplama aracı demografik sorulardan ve iş doyumu ölçeğinden oluşmaktadır.

Anketlerin dağıtılması sırasında araştırmacının kim olduğu, neden böyle bir çalışma yapması gerektiği personele bir kez daha açıklanarak, ankete verdikleri tepkilerin gizli tutulacağı belirtilmiş ve kendilerinden anketleri bir hafta içinde geri döndürmeleri istenmiştir. Anketler dağıtıldıktan sonra çalışanlar demografik değişkenin bulunduğu ilk sayfayı tepkiyle karşılamış; personel sayısının azlığı nedeniyle kişisel özelliklerinden dolayı kimliklerinin kolayca anlaşılabileceği için anketi yanıtlamaktan endişe duyduklarını dile getirmişlerdir. Dağıtımdan sonra geri dönen anket sayısının tahmin edilenin çok altında olması bu endişenin göstergesi olmuştur. Bu süreçte, anketi yanıtlamak üzere seçilen çalışanların bir kısmı seçilme nedenlerini merak etmiş, bir kısmı sorulara bakarak anketi rahatlıkla yanıtlayamayacaklarını belirtmiştir(Sun, 2002: 50-51-68 ).

Toplam 40 maddeden oluşan ölçek; Maaş, Terfi, Denetim, Ödül, Çalışma Arkadaşları, İşin Yapısı, İşin Yapılma Şekli, Çalışma Koşulları olmak üzere sekiz boyuttan oluşmaktadır. Her boyuta ait beşer soru yer almaktadır.

İş Doyumu ölçeği 5'li likert tipinde hazırlanmış olup kodlamalar 1:Hiç katılmıyorum, 2:Katılmıyorum, 3:Kararsızım, 4:Katılıyorum, 5:Tamamen katılıyorum şeklindedir.