Tarımsal Yayım ve DanıĢmanlık Hizmetleri

Üreticiler, üretim aĢamasında eksik bilgiden kaynaklanan hatalarını bulunduğu aĢamada veya bir sonraki sezonda telafi etmesi amacıyla tarımsal yayım ve danıĢmanlık hizmeti almaktadır. Bu hizmet, üretim sürecinde üreticilere doğru ve modern tarım usullerini belirterek, daha verimli bir üretim aĢamasının oluĢumunda destek olmaktadır. Tarımsal yayım ve danıĢmanlık hizmeti; tarımsal iĢletme sahiplerinin, tarımsal üretim, iĢleme ve pazarlama sürecinin bütün aĢamalarında karĢılaĢtıkları problemler ve bu problemlere iliĢkin bilgi sahibi olmalarını sağlayan, bu süreçte problemlerin hızlı bir Ģekilde çözülmesini sağlayan, tarımsal alanda kırsal kesimin yaĢam standartlarının yükseltilmesine yönelik uygulanan bir hizmettir. Tarımsal danıĢmanlık hizmeti verebilenler, bakanlık tarafından oluĢturulmuĢ yönetmeliğe göre belirlenmektedir. Bünyelerinde danıĢman istihdam eden üretici örgütleri ve ziraat odaları, tarımsal danıĢmanlık dernekleri ve vakıfları, tarımsal danıĢmanlık Ģirketleri, serbest tarım danıĢmanları, danıĢmanlık hizmeti verebilen kurum ve kuruluĢlardır. Tarımsal yayım ve

79

danıĢmanlık hizmetlerinin düzenlenmesine dair yönetmelik kapsamında her yıl bakanlık tarafından yayınlanan tebliğ ile müracaat koĢulları ve zamanı duyurulmaktadır. 04.07.2014 tarih ve 29050 sayılı Resmi Gazete ‘de yürürlüğe giren Tarımsal yayım ve danıĢmanlık hizmetlerine destekleme ödemesi yapılmasına dair tebliğ ( Tebliğ No: 2014/15) yayınlanarak yürürlüğe girmiĢ olup, destekleme miktarı 600 TL/tarımsal iĢletme olarak belirlenmiĢtir (Anonim, 2015b: 1-2).

Mersin ili Mut ilçesinde faaliyet gösteren Mut Ziraat Odası‘ndan edinilen bilgiye göre, Mut ilçesinde kayısı üreticilerine ve tüccarlara yenilikler sunmak için uzun vadeli çalıĢmalar gerçekleĢtirdiklerini belirtmiĢtir. Ġlk olarak Mut Toptancılar Hali için hibe edilen elektronik fiyat tabelasıyla kayısı fiyatlarındaki anlık iniĢ çıkıĢın önlenmesi için gerekli bir uygulama Mut Toptancılar Haline sunulmuĢtur. Ancak yapılan izlenimler sonucunda, Mut Toptancılar Halinde elektronik bir tabelanın varlığı Ģu an uygulamaya konulmamıĢtır. Üreticiler için ağaç budama, kimyasal ilaç kullanımı vb. eğitimler içinde çalıĢma yapıldığını, üretimin arttırılması ve çiftçinin hasat sonrası kazancının artması için çalıĢıldığı belirtilmiĢtir. Yeni kayısı çeĢitlerinde uygulamalar yapılarak kayısının hasat sonrası dayanıklılığına yönelik çalıĢmalarında yapıldığı ve sonuç verdiği ifade edilmiĢtir.

Malatya‘da 2016 yılı sonrası tarımsal danıĢmanlık ve yayım hizmeti sunan firmaların kapatılmasıyla Tarım ve Orman Bakanlığı‘nın kontrolü doğrultusunda tarımsal danıĢmanlık ve yayım hizmeti sunulmaktadır. Malatya Kayısı AraĢtırma Enstitüsü‘nden edinilen bilgilere göre yayım ve danıĢmanlık hizmetlerinden yararlanan kayısı üreticileri, tüm üreticilere oranla %35 civarındadır. Yayım ve danıĢmanlık hizmeti alan çiftçilerin sadece %73‘ü yayım hizmetlerinden edindiği bilgilere uyum sağlamıĢtır. Çiftçilerin yaklaĢık %56‘sı ise basılı yayınlardan ve broĢürlerden yararlandıkları belirlenmiĢtir. Malatya Tarım ve Orman Ġl Müdürlüğü tarafından 2008 yılında Fırat Kalkınma Ajansı‘nın desteği ile hayata geçirilen Kayısı AraĢtırma Ġstasyonunda üretici-sanayici zincirinden tüketiciye ulaĢan kayısıların sağlıklı ve kontrollü gıdaların temin edilmesi için oluĢturulan bir kurumdur. Bu laboratuvarda edinilen bilgilere göre, TS 485 kuru kayısı ve TS 791 yaĢ kayısı standartlarına göre kalite analizleri (yabancı madde, pH, rutubet, renk, tat, görünüĢ, briks, kül ve küle dayalı diğer analizler) yapılmaktadır. Bu fiziksel analizler Türk Gıda Kodeksi ve Türk Standartları geçerliliğine uygun olarak yapılmaktadır.

Tarım ve Orman Bakanlığı‘nın verilerine göre 2014 itibariyle Mersin ve Malatya ilinde tarımsal yayım ve danıĢmanlık veren kuruluĢlar sıralanmıĢtır;

Mersin‘de tarımsal yayım ve danıĢmanlık hizmeti veren kuruluĢlar;  S.S. Mersin Narenciye ve Diğer Tarım Ürünleri Kooperatifleri Birliği,

80

 Tarsus Süt Ürünleri Tarımsal Üreticiler Birliği,  Örtüaltı Sebze Üreticileri Birliği,

 Gülnar Ziraat Odası BaĢkanlığı,  Turunçgil Üreticileri Birliği

 Merkez Ġlçe Sert Çekirdekli Meyve Üreticileri Birliği,  Damızlık Koyun-Keçi YetiĢtiricileri Birliği

 Arı YetiĢtiricileri Birliği  Süt Üreticileri Birliği

 Anamur Muz Üreticileri Birliği

 Silifke Ġnan DanıĢmanlık Gözetim Müh. Gıda San. Ve Tic. LTD. ġTĠ.

 Flora DanıĢmanlık Hizmetleri ve Tarımsal Yayım Gıda Hay. San. Ve Tic. LTD. ġTĠ.

 Çelikcan Veteriner Hekim Hizmetleri ve Tarım DanıĢmanlığı Gıda Makine ĠnĢaat Ġthalat Ġhracat Sanayi ve Ticaret LTD. ġTĠ.

 Çözüm DanıĢmanlık Hizmetleri ve Tarımsal Yayım Gıda Hay. Tur. ĠnĢ. San ve Tic LTD. ġTĠ

 AS Tarımsal Yayım ve DanıĢmanlık Hizmetleri Limited ġirketi  Mersin ili Mut Ziraat Odası BaĢkanlığı

 Mersin Ġli Silifke Ziraat Odası BaĢkanlığı  Mersin Ġli Erdemli Ziraat Odası BaĢkanlığı  Erdemli Ziraat Odası BaĢkanlığı

Mersin‘de 4452 iĢletmeye 40 kiĢi/kuruluĢla görev yapan 72 danıĢman hizmet vermektedir.

Malatya ilinde tarımsal yayım ve danıĢmanlık hizmeti veren kuruluĢlar;  Arı YetiĢtiricileri Birliği

 Damızlık Koyun-Keçi YetiĢtiricileri Birliği  Süt Üreticileri Birliği

 Damızlık Sığır YetiĢtiricileri Birliği

 Boran Tarımsal DanıĢmanlık ve Mühendislik Gıda ĠnĢ. Nak. San. Ve Tic LTD. ġTĠ.  Beyler Yayım DanıĢmanlık Proje ve Mühendislik Ticaret Limited ġirketi

 AY-TAÇ Tarım DanıĢmanlık ve Yayım Tem. ĠnĢ. Gıda Mad. Sanayi Ticaret ve Limited ġirketi

81

 Tekno Ekoloji DanıĢmanlık Yaz. ĠnĢaat Pazarlama Ticaret ve Sanayi Limited ġirketi

 D Vizyon DanıĢmanlık Mühendislik Ticaret Limited ġirketi

 Yiğit DanıĢmanlık Yayım Proje ve Mühendislik Ticaret Limited ġirketi Serbest Tarım DanıĢmanları

Malatya‘da 2403 ĠĢletmeye 12 kiĢi/kuruluĢta görev yapan 55 danıĢman hizmet vermektedir.

Tarım danıĢmanı istihdam eden üretici örgütleri, ziraat odaları ve bunların üst birlikleri, tarım danıĢmanı istihdam eden dernek ve vakıflar, sözleĢme karĢılığında çiftçilere, tarımsal iĢletmelere, üretici topluluklarına, ziraat odalarına tarımsal danıĢmanlık hizmeti sunmaktadır. Tarım danıĢmanı istihdam eden Ģirketlere, çiftçilere, tarımsal iĢletmelere, üretici topluluklarına, ziraat odalarına tarımsal danıĢmanlık hizmeti sunmak için imzalayan serbest tarım danıĢmanlarına tarımsal danıĢmanlık yetkisi verilmektedir.8

Tarım ve Orman Bakanlığı‘nın 2018 yılı Tarım Ürünleri Piyasaları raporları içerisinde yer alan kayısı raporunda Türkiye‘de kayısı destekleme politikaları belirtilmiĢtir. Rapora göre;

Kayısı üretiminin geliĢmesine yönelik sertifikalı ve standart fidan kullanarak yeni kayısı bahçesi tesis eden çiftçilere 2005 yılından itibaren her yıl hazırlanan mevzuatlar çerçevesinde dekar baĢına destek verilmektedir. Kayısı üreticilerinin girdi maliyetlerinin düĢürülmesi, dıĢ pazarda rekabet güçlerinin arttırılması, üretimde sürekliliğin sağlanabilmesinin temini için 2017 yılında 9 TL/da mazot desteği, 4 TL/da kimyevi gübre desteği ve 40 TL/da toprak analizi desteği verilmekte olup, AR-GE, organik tarım ve iyi tarım uygulamaları da desteklenmektedir. Ayrıca Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından ĠPARD kapsamında meyve-sebze iĢleme ve pazarlamaya yönelik yatırımlara %50-65 hibe desteği verilmektedir. Kalkınma ajansları tarafından da özel sektör projelerine %50‘ye varan hibe destekleri sağlanmaktadır.

Tarım ve Orman Bakanlığı‘nın 2018 Kayısı raporu destek maliyet oranları Ģu Ģekilde belirtilmiĢtir:

Desteklerin maliyet karĢılama oranları, tarımsal destek kalemlerinin ürünler itibariyle birim destek miktarları hesaplanarak toplam desteğin birim maliyete bölünmesiyle hesaplanmıĢtır. Kayısı üretim maliyetleri dikkate alındığında 2015 yılı kayısı maliyeti bir önceki yıla göre %2,72 oranında artarak 0,895 TL/kg olarak gerçekleĢmiĢtir. Yıllar itibariyle yapılan destek maliyet hesaplamalarında desteğim maliyet içerisindeki payı 2,02-2,74 arasında değiĢmekte olup kayısı maliyetlerinde desteklemelerin etkisinin düĢük düzeyde olduğu görülmektedir. Bunun sebebi kayısıya verilen toplam desteklerin artıĢ oranının kayısı maliyetinin artıĢ oranından düĢük düzeyde olmasındandır.

82

Malatya Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğünden elde edilen verilere göre; 2010 yılı itibariyle üretim ve destek maliyetlerinde artıĢ olduğu gözlemlenmiĢtir. Tablo 4.11‘de kayısı destek maliyet verileri belirtilmektedir.

Tablo 4.11 Kayısı Destek Maliyet Verileri

Yıllar Maliyet Toprak Analizi* Gübre* Mazot* Toplam* Destek/Maliyet (%)

2010 0,65 - 0,007 0,006 0,013 2,02 2011 0,67 0,004 0,008 0,006 0,018 2,74 2012 0,73 0,004 0,008 0,007 0,019 2,58 2013 0,78 0,004 0,008 0,007 0,018 2,34 2014 0,87 0,004 0,009 0,007 0,020 2,25 2015 0,89 0,004 0,010 0,007 0,021 2,34 *Verilen Destekler ( TL/kg) Kaynak: (https://malatya.tarim.gov.tr/Belgeler/KAYISI%20REKOLTES%C4%B0%20-2017%20Tablo.pdf, eriĢim tarihi: 09.04.2018).

Kayısı destek verilerine göre, 2010 yılında üretici maliyetlerindeki artıĢa istinaden küçük artıĢlarda destek sağlanmıĢtır. 2011 yılında üretici maliyetinin 0,67 TL olduğu belirtilirken verilen destek toplam olarak 0,018 TL olarak belirtilmiĢtir. 2015 yılında ise 0,89 TL olan üretim maliyetlerine toplam 0,021 TL destek sunulmuĢtur.