Tam serbestleştirme

Tam serbestleştirme senaryosu ikili ve transit geçiş izinlerinin tamamen kaldırılmasını kapsamaktadır. Ücrete tabi geçiş izinleri ve ilave ad hoc kuralların transit geçişlerde uygulandığı AB ülkelerinde, Türk taşıyıcılara uygulanmakta olan kurallarla AB taşımacılarına uygulanan kuralların aynı olacağı varsayılmaktadır (örneğin Avusturya'da tren kullanma zorunluluğu olmayacaktır).

Bu durumda Avusturya üstünden güney Almanya'ya tek yönlü bir seferin 600 Euro daha ucuz olacağı tahmin edilmektedir. Sırbistan, Macaristan ve Slovakya üstünden Polonya'ya yapılacak sefer 300 Euro, Romanya'ya yapılacak sefer de 100 Euro ucuzlayacaktır. En büyük mutlak tasarruf hem Macaristan hem de Avusturya güzergahını kullanan seferlerde sağlanacaktır. Trieste (İtalya) ve Toulon (Fransa) ro-ro bağlantıları taşıyıcılar için cazibesini korumaya devam edecektir (karayolu seferinden daha ucuzdur). Senaryolarda bu ro-ro bağlantısının trafikteki payı değişmeyecek olarak varsayılmıştır.

8.2.1 Ticaret hacmine etkileri

Tam serbestleştirme durumu için yapılan analiz, AB-Türkiye ticaret değerinin tahmini olarak 3.5 milyar Euro artacağını, bunun 1.9 milyar Euro'sunu Türkiye'den yapılan ithalata ve 1.6 milyar Euro'sunun ise Türkiye'ye yapılacak ihracata ekleneceğini öngörmektedir. En büyük beklenti, Türkiye'den Almanya, Fransa, Hollanda ve İngiltere'ye yapılacak ithalatın orta Avrupa'daki taşımacılık maliyetlerinin azalmasına bağlı olarak T ürk mallarının rekabetçi hale gelmesi ile artmasıdır. Türkiye'ye daha yakın/komşu ülkelerle olan ticaret de aynı oranda olmamakla birlikte artacaktır.

AB'nin Türkiye'ye karayoluyla yaptığı ihracatın büyük bir bölümü Türk araçları ile taşınmaktadır. Serbest leştirme senaryosunda Türk taşımacılarının sefer maliyetlerinin büyük ölçüde azalması, AB'nin Türkiye'ye yaptığı ihracatın hacim olarak artmasına da yol açacaktır. İhracat değerinin tahmini olarak 1.6 milyar Euro artması, AB'nin Türkiye'ye yaptığı mal ihracatının +%2.1 ve toplam AB dışı ihracatının +%0.1 artmasına denk gelmektedir.

Daha az ticari engelin anlamı, nihai tüketicinin Türk mallarına daha düşük fiyatlarla erişmesidir. AB ekonomisinde yer alan nihai tüketicilerin yıllık doğrudan tasarruflarının 140 milyon Euro olacağı tahmin edilmektedir.

Tablo 8.2 Bilinen iş durumu ile karşılaştırıldığında, tam serbestleştirme senaryosunda AB'nin Türkiye'den ithalatı değer cinsinden %7.9, Türkiye'ye ihracatı ise %4.9 artacaktır

Tam serbestleştirme senaryosu, 2016

Kaynak: DIW Ekon. *bakınız Tablo 8.1'e dip not

8.2.2 Makro ekonomik ve sektörel etkiler

Türkiye ile ticaretin artması, bu ticari ilişkilere aktif olarak katılan AB ekonomisindeki sektörlere pozitif olarak yansıyacaktır: esas olarak, makine imalat sanayii, araç ve ekipmanları, metal imalatı, mobilya imalatı, vs. Bu durumdan pozitif olarak etkilenecek Üye Devletler de Türkiye ile aktif olarak ticari ilişkide olanlardır: Almanya, Fransa, İngiltere, Romanya, Bulgaristan. Bununla birlikte bu etkinin tam olarak i fade edilebilmesine imkan yoktur.

Türkiye'nin AB'nin genel ihracatı ve ithalatındaki payının küçüklüğü dikkate alındığında, makroekonomik etkiler ülkeler için tek tek ihmal edilebilir düzeydedir.

Türkiye'ye AB ihracatının artması açık biçimde daha fazla üretim faaliyeti ve istihdam anlamına gelmektedir. AB istihdamı üstüne toplam etkinin 14 bin yeni iş olarak yansıyacağı tahmin edilmektedir (toplam istihdamın %0.01'i).

Potansiyel etkilerden biri AB içinden ya da üçüncü ülkelerden yapılan ithalatın Türk ürün leriyle yer değiştirmesidir. Bu tür bir sürecin analizi farklı menşedeki bir dizi emtianın fiyat farklılıklarını ve tüketici tercihlerini bilmeyi gerektirir ve bu çalışmanın kapsam alanı dışındadır.

Tablo 8.3 Modelleme tam serbestleştirmenin en büyük etkisinin tekstil sektöründe olacağını varsaymaktadır Tam serbestleştirme senaryosunun Türkiye'deki sektörel etkileri

Sektör Verime etki,

Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık 91 0 4.7

Maden ve Taş ocağı 10 0 0.0

Yiyecek, İçecek ve Tütün 76 7 0.4

Tekstil ve tekstil ürünleri 834 30 7.4

Deri, Güderi ve Ayakkabı 1 0 0.0

Ahşap, Ahşap Ürünları ve Sunta 1 0 0.0

Kağıt hamuru, Kağıt, Baskı ve Yayın Kağıdı 19 1 0.2

Kömür, Rafine edilmiş petrol ve Nükleer Yakıt 5 0 0.0

Kimyasallar ve Kimyasal Ürünleri 185 33 0.6

Kauçuk ve Plastik 11 2 0.1

Diğer Metalik olmayan Mineraller 31 2 0.4

Temel Metaller ve İşlenmiş Metaller 286 14 2.9

Makineler 280 30 3.7

Elektirikli ve Optik Ekipman 138 15 1.1

Taşımacılık Ekipmanı 211 22 2.3

İmalat; Dönüştürülmüş 55 2 0.9

Hizmetler 23 0.2

Toplam 2257 158 24.9

Bilinen iş durumu senaryosu ile kıyaslandığında

toplam değişim, % %0.21 %0.52 %0.10

Kaynak: DIW Ekon

Geçiş izinlerinin kompozisyonu ve dağıtımı hakkındaki ikili müzakere süreçlerinin kaldırılmasına bağlı olarak kamu bütçesinde ilave maliyet tasarrufları da olacaktır (idari maliyetler). Veri yokluğuna bağlı olarak bu maliyet tasarruflarını miktar olarak ifade etmeye imkan bulunmamaktadır.

Referans senaryo ile kıyaslandığında, girdi-çıktı modellemesi, AB ile karayolu taşımacılığı serbestleştirmesinin Türkiye açısından yaklaşık 2.3 milyar Euroluk getirisinin olacağını öngörmektedir. Bu etki bazı sektörlerde yoğunlaşacaktır: tekstil üretimi (%37), makine ve ekipman (%28), tarım ve gıda ürünleri (%8), metal ürünleri (%13), kimyasal ürünler (%8).

Türk ekonomisi üstündeki istihdam yaratıcı etki 25 bin yeni iş olarak tahmin edilmektedir. Bu da toplam istihdamın yaklaşık %0.1 artması anlamına gelmektedir. Türk GSYİH'na etkinin +%0.15 olacağı beklenmektedir.

Çoğunluk hissesi AB'li işletmelerde olan firmaların Türk ekonomisinin bazı sektörlerinde önemli bir mevcudiyeti bulunmaktadır. Dolayısı ile, ilave ihracat talebine bağlı olarak oluşacak genel verimlilik artışının bu tür firmaların cirolarına ve karlılıklarına etkisi olacaktır. Toplam 2.3 milyar Euro olarak hesaplanan ilave c ironun, tahminen 0.16 milyar Euro'luk kısmı, ya da bu meblağın yüzde yedisi, özellikle tekstil, kimyasal ve makine sanayiindeki Avrupalı firmalara gidecektir. Daha aşağıda belirtileceği şekilde, Türk taşımacılık sanayiinin hacimsel olarak artacak AB -Türkiye karayolu yük taşımacılığı pazarının büyük bir bölümünü ele geçirmesi beklenmektedir.

8.2.3 AB -Türkiye karayolu taşıma pazarına etki

Kullanılan modelleme yaklaşımına göre, tam serbestleştirme halinde bilinen iş durumu senaryosunda gerçekleşene oranla Türkiye'den %8 daha fazla ithalat seferi olacaktır. Bunun nedeni kota kısıtlamalarının ortaya koyduğu sınır engelleri kalktığında, Türk ihracat potansiyelinin (AB ekonomisinin büyüklüğüne bağlı olarak), daha geniş boyutta gerçekleşecek olmasıdır. Yapılan varsayımların ışığında, AB taşımacılarının sefer sayılarında sadece %3 oranında küçük bir artış beklenmektedir (Türk kotaları AB ihracatının önünde önemli bir engel oluşturmamaktadır). İlave büyüme esas itibarı ile seferlerini %11 dolayında artıracak olan Türk taşımacıların avantajınadır.

Tablo 8.4 Bilinen iş durumu ile karşılaştırıldığında, tam serbestleştirme halinin karayolu yük taşımacılığı seferlerinde yüzde sekizlik bir artışı tetikleyeceği öngörülmektedir

Tam serbestleştirme senaryosunda karayolu ithalat seferleri öngörüsü Tam serbestleştirme senaryosu

Kaynak: DIW Ekon. Sayılar yuvarlanarak ifade edildiği için tam değerleri ifade etmeyebilir. *bakınız Tablo 8.1 dip notu

8.2.4 Trafik dağılımındaki değişiklikler

Türkiye ile, AB içindeki en büyük pazarları arasındaki güzergahlar dikkate alındığında, karayolu yük taşımacılığının AB üye devletleri boyunca eşitsiz bir şekilde dağılması kaçınılmazdır.

Türk araçlarına uygulanan transit geçiş izinlerine uygulanan ücretler gibi mevcut kuralların ve yüklerin kaldırılması, taşımacıların tercih ettiği güzergahlarda bazı hızlı değişikliklere yol açacaktır. Modelleme, taşımacılık maliyetlerindeki değişikliklere bağlı olarak, trafiğin Hırvatistan, Slovenya ve Polonya güzergahını kullananların Macaristan ve Çek Cumhuriyeti güzergahına yönelmeleri nedeniyle değişeceğini öngörmektedir. Bu durum öncelikle kuzey Almanya ve ardından Danimarka ile İsveç seferleri için geçerlidir. Bir diğer değişiklik de daha önce çok fazla trafik olan Romanya

güzergahını kullananların, daha kısa bir yol olan Sırbistan üstünden geçmeleriyle gerçekleşecektir. Serbestleştirmeyi takiben kamyon hareketlerindeki en fazla artışın Bulgaristan ve Macaristan üstünden olacağı öngörülmektedir. Trieste ve Toulon'a yapılmakta olan düşük maliyetli ro-ro bağlantıları Türk taşımacıları tarafından kullanılmaya devam edecektir (bu bağlantıyı kullananların trafikteki payının mevcut verilerle aynı kalacağı varsayılmaktadır).

Tablo 8.5 Modelleme AB-Türkiye karayolu yük taşımacılığı trafiğinin Üye Devletler arasında bazı yeniden dağılımlarla karşılaşacağını öngörmektedir

Toplam Türkiye-AB ithalat seferlerinin 2016 senaryolarına göre dağılımı trips (ikili ve transit) Ülke Bilinen iş durumu Türk pazarına erişimlerinde kısıtlamaların devam etmesi anlamına gelmektedir . Bununla birlikte, mevcut veriler (2012-2014) azami oranda kullanılabilir kota olduğunu, Türk araçları için mevcut tek ikili kısıtlamanın İspanya'nın tahsis ettiği ikili belge yetersizliğinden kaynaklanacağını göstermektedir (Şekil F.5, Ek F). Bu kısıtlamanın da halihazırda UBAK