Talep Toplama Yöntemi

Talep toplama yöntemi, "Sermaye Piyasası Araçları’nın Halka Arzında Satış Yöntemlerine İlişkin Esaslar Tebliği (II-5.2) 28691" sayılı tebliğin 14. Maddesinin (1). bendinde tanımlanmış bulunmaktadır. Bu tanıma göre; "Talep toplama yoluyla satış yöntemi, yatırımcıların halka arz edilen sermaye piyasası araçlarına ilişkin taleplerinin toplanarak bu taleplerin önceden belirlenmiş usul ve esaslar çerçevesinde karşılanan kısmına ilişkin satışını ifade eder".

15

"Payların Kurul Kaydına Alınmasına ve Satışına İlişkin Esaslar Tebliği (Seri VII No 128.1)". Resmi Gazete, 28685, Haziran 2013.

16 _{"Payların Kurul Kaydına Alınmasına ve Satışına İlişkin Esaslar Tebliği (Seri VII No 128.1)". Resmi} Gazete, 28685, Haziran 2013.

20

Satışa sunulan araçların talepleri tebliğ ekinde yer alan talep formunun düzenlenmesi ile gerçekleşmektedir. Satış işlemi ilgili bölümlerden toplanan talepten sonra izahnamede belirlenen usul ve esaslara göre gerçekleştirilmektedir.17

Başka bir deyişle, halka arz edilen sermaye piyasası araçları için bireysel veya kurumsal, yerli veya yabancı her nevi isteklinin anılan sermaye piyasası araçlarının alımı yönündeki iradelerinin belirli kalıplarda bildirilmesi işlemidir. Talepler, talep formu doldurularak bildirilmektedir. Bu formda; yatırımcının kimliği, talep ettiği sermaye piyasası aracının miktarı, kabul edeceği en az miktar, teklifini oluşturan birim fiyat, ödediği toplam bedel gibi bilgiler yer almaktadır (Tanör, 2000).

10. Maddede talep toplama süreleri ile ilgili olarak tanımlamalar mevcuttur. Bu süreler; talep toplama süresi, en az iki iş günü en fazla üç iş günü sürdüğünü göstermektedir. Satışa sunulmuş olan sermaye piyasası araçlarında ise; talep toplama süresi içerisinde yeterli talep gelmesi durumunda dahi bu sürenin sonuna kadar talep toplamaya devam edilmektedir.18

1.5.1.1. Sabit Fiyatla Talep Toplama Yöntemi

Satışa sunulan hisse senedi için hissedar veya ihraççı sabit bir fiyat belirlemektedir. Sektördeki uygulamalara bakıldığı zaman en fazla tercih edilen halka arzda satış yönteminin sabit fiyatla talep toplama yöntemi olduğu görülmektedir. Bu yöntemde satışa sunulan hisse senetleri için ihraççı ya da pay sahibi ile aracı kuruluş arasında yapılan değerlendirmeler sonucunda tek bir fiyat kararlaştırılmaktadır. Bu fiyat, sirküler ve izahname vasıtasıyla aracılara duyurulmaktadır (Apak, 2009).

Talep toplama süresinden sonra, hisse senetlerine göre talebin az olması durumunda tüm istekler karşılanabilecektir. Ancak arz edilen hisse senedi, tüm talebe göre yetersiz kaldığı durumlarda olabilmektedir. Bu tarz durumlarla karşı karşıya kalındığı zaman; özellikli bir dağıtım yöntemi uygulanmaktadır. Dağıtım esasına göre satışa sunulan toplam tutar, talep sayısına bölünmektedir. Kalan tutar ise, talep edilen ve karşılanmamış yatırımcı sayısına

17

"Payların Kurul Kaydına Alınmasına ve Satışına İlişkin Esaslar Tebliği (Seri VII No 128.1)". Resmi Gazete, 28685, Haziran 2013.

18 _{"Payların Kurul Kaydına Alınmasına ve Satışına İlişkin Esaslar Tebliği (Seri VII No 128.1)". Resmi} Gazete, 28685, Haziran 2013.

21

bölünmesiyle dağıtılmaktadır. Dağıtım işlemi satışa sunulmuş tüm hisse senetlerinin bitmesine kadar devam etmektedir (Apak, 2009).

1.5.1.2. Fiyat Teklifi Alma Yoluyla Talep Toplanması

İhraççı veya hissedar tarafından asgari bir fiyat belirlenmekte olup, yatırımcılar, bu fiyatı baz alarak bunun üstündeki fiyatlara ve istedikleri miktara ilişkin taleplerini, talep formunu düzenleyerek bildirmektedirler. Yatırımcılar satışa sunulmuş olan hisse senetlerinden almak istediği zaman, yatırımcıların talep ettikleri miktara ilişkin verilen teklif doğrultusunda bedeli, sirkülerde daha önceden belirtilmiş bankaya belirtilen sürede yatırmaları gerekmektedir. Talep toplama süresinin bitiminden itibaren ise talep formlarını alan aracı kuruluş, dağıtımı yapmaktadır (Apak, 2009).

Fiyat teklifi yönteminde toplanan teklifler, en yüksek tekliften en düşük teklife doğru sıralanmaktadır. Her fiyat düzeyine ilişkin talep edilen miktar ve buna ek olarak birikimli miktarları bir tabloda yer almaktadır. Satış fiyatı olarak; birikimli olarak en çok hisse senedinin satılabildiği fiyat belirlenmekte ve hisse senetlerinin dağıtımında bu fiyatı karşılayan teklifler dikkate alınmaktadır. Belirlenmiş fiyat seviyesinde talep edilen toplam hisse senedi miktarı şatışa sunulmak üzere belirlenenden fazla olursa; dağıtım işlemi en yüksek fiyattan başlamaktadır. Mevcutta bulunan fiyatın çok fazla yatırımcı tarafından talep edilmesi durumunda ise; talep miktarı baz alınarak doğru orantılı bir şekilde yapılmaktadır. Alt sınır konulan yatırımcılar tarafından dağıtım sonrası kontroller yapılmakta ve kontrol sonrası çıkan rakam alt sınırın altında kalırsa, yatırımcı isteği üzerine listeden çıkarılmakta olup, tekrar dağıtıma girmemektedir (Ayoğlu, 2008).

1.5.1.3. Fiyat Aralığı Yoluyla Talep Toplama Yöntemi

Hisse senetlerinin halka arzında fiyat aralığı yolu ile talep toplanması halinde, hisse senetlerinin aralarında bulunan farkın %20’yi geçmeden, bir taban ve bir tavan fiyatı belirlenmektedir. Bu belirlenen tavan fiyat üzerinden talep toplanmaktadır. Bu yöntemde gerçekleşen fiyat ile tavan fiyat arasındaki fark yatırımcılara iade edilir (Ayoğlu, 2008). Aracı kuruluş kendisi için öncelikle potansiyel yatırımcılarla görüşmektedir. Bu görüşmeleri bir alt sınır üzerinden yapılmaktadır. Sabit fiyat yönteminden farkı tek bir fiyata takılı kalmamasdır.

22

Yatırımcılar kendilerine bildirilen fiyatı baz alırlar ve bu fiyatın üzerindeki fiyatlara ve istedikleri miktara ilişkin taleplerini bildirmektedirler.

Ayrıca karşılaşılan başka bir durum olarak; aracı kuruluş alt sınır belirtmeksizin de fiyat toplayabilmektedir. Bu işlemden sonra da halka arz edilecek fiyatı belirleyebilmektedir. Toplanan teklifler, en yüksekten en düşüğe doğru sıralanmakta olup, en çok hisse senedinin satıldığı fiyat hisse senedinin satış fiyatı olarak belirlenmektedir. Bu yöntemde değişken olan konu; hem hisse senedi fiyatı hem de yatırımcıların kimlikleridir (Yücel, 1998).