Nakit Akış Tablosu

Nakit akış tablosu yatırım fonları açısından düzenlemesi zorunlu olan mali tabloların arasına fonların mali tablolarının Türkiye Muhasebe Standartları’na uygun olarak hazırlanması ve sunulmasına yönelik olarak yapılan yeni düzenleme ile katılmıştır. Diğer bir deyişle ülkemizde yatırım fonları ilk kez 1 Ocak 2013-31 Aralık 2013 dönemine ait (bir önceki dönem ile karşılaştırmalı olarak) hazırlama ve sunma yükümlülüğündedirler.

Nakit akış tablosu bir faaliyet dönemi içinde işletmede ortaya çıkan nakit akışlarını işletme faaliyetlerine, yatırım faaliyetlerine ve finansman faaliyetlerine göre gösteren bir tablodur (Akdoğan, Tenker: 2007;358).

İşletme faaliyetlerine ilişkin nakit akışları işletmenin öncelikli olarak gelir yaratan temel faaliyetleri ile ilgilidir. Diğer bir deyişle işletme faaliyetlerine ilişkin nakit akışları, işletmenin

69

borçlanma yoluna başvurmadan faaliyetlerini sürdürebilmesi, borçlarını ve temettü ödemelerini yapabilmesi ve dolayısıyla da yeni yatırımlara yönelebilmesinin gerçekleşme imkanının temel bir göstergesi olmaktadır.

Yatırım faaliyetlerine ilişkin nakit akışları bugün gerçekleşmiş olan yatırımların gelecekte işletemeye sağlaması muhtemel gelirleri ve nakit akışları hakkında bilgi vermesi açısından önemlidir. TMS 7 Nakit Akış Tablosu standardının 16. Maddesi uyarınca yalnızca bilançoda varlık olarak muhasebeleştirilmiş olan unsurlardan kaynaklanan harcamalar yatırım faaliyeti biçiminde sınıflandırılabilecektir.

TMS 7 Nakit Akış Tablosu standardının tanımlar ile ilgili olan 6. maddesinde finansman faaliyetleri, işletmenin özkaynakları ve borçlarının yapısında ve tutarında değişiklik meydana getiren faaliyetler olarak tanımlamaktadır.

İşletmelerin standart kapsamında düzenlenecek olan nakit akış tablosu ile ilgili önem arz ettiği düşünülen birkaç hususun vurgulanması uygun olacaktır:

- Standart uyarınca bir varlığın nakit benzeri sayılabilmesi için iki temel koşul bulunmaktadır: (1) varlığın, değeri kesinlikle belirlenebilecek olan bir nakde dönüştürülebilmesinin mümkün olması, (2) varlığın değerinde değişim olma riskinin önemsiz sayılabilecek bir düzeyde olması. Bu kapsamda, yalnızca vadesi vadesi 3 aydan daha kısa olan kıymetler nakit benzeri sayılırken, özkaynakları temsil eden menkul kıymetlere yapılacak olan yatırımlar ise nakit benzeri olarak sayılamayacaktır.

- Açık kredi biçiminde çalışan cari hesaplar hariç, banka kredileri finansman faaliyetleri kapsamında değerlendirilmelidir.

- İşletmenin elinde bulundurduğu alım satım amaçlı menkul kıymetler nedeniyle ortaya bir takım nakit akışları çıkmaktadır. Buna göre eğer işletme elinde satış amacıyla stok bulundurmaya benzer amaçla menkul kıymet bulunduruyor ise menkul kıymetler nedeniyle

70

kaynaklanan tüm işlemler (alım, satım, faiz, temmetü vb) işletme faaliyetleri sonucu elde edilen nakit akışları olarak kabul edilmesi ve nakit akış tablosunun da işletme faaliyetlerinden nakit akışları başlığı altında sunulmalıdır.

- işletmeye temel olarak gelir sağlayan faaliyete ilişkin olmak kaydıyla finansal kurumlar tarafından işletmeye verilen nakit avanslar ve krediler de işletme faaliyetlerinden nakit akışları başlığı altında raporlanmalıdır.

- Eğer varsa, işletmenin finansal kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan borcun ödenmesi maksadıyla ortaya çıkmış olan nakit akışları nakit akış tablosunun“finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışları” bölümünde sunulacaktır.

- İşletmenin yabancı para üzerinden yapacağı işlemler neticesinde ortaya çıkan nakit hareketleri, nakit akışının gerçekleştiği güne ait kur üzerinden yerel para birimine çevrilecektir. Bunun yanısıra yabancı paraya ilişkin nakit akışlarında gerçek kura yaklaşan ortalama bir kur rakamının da kullanılması mümkün olabilecektir.

- Kur farklarından kaynaklanan ve henüz gerçekleşmemiş olan kazanç ve kayıplar nakit akışı olarak kabul edilmemekle beraber bu kazanç ve kayıpların nakit ve nakit benzerleri üzerindeki etkisinin gösterilmesi amacıyla nakit akış tablosunda yer alması gerekmektedir.

- Standart finansal kuruluşların, faiz geliri ve temettülere ilişkin nakit akışlarını esas faaliyetlerden nakit akışları kısmında sunulmasının daha uygun olacağından söz etmektedir. Bunun yanısıra faiz geliri ve temettülere ilişkin nakit akışları hangi faaliyet nedeniyle ortaya çıktıysa o faaliyete ilişkin nakit akışı içinde raporlanabileceğini de belirtmektedir. Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu, uygulamada birliğin sağlanması amacıyla Türkiye’deki raporlamalarda ödenen temettülerin finansman faaliyetleri grubunda gösterilmesini uygun bulmuştur.

Nakit akış tablosu temelde iki yöntem kullanılarak hazırlanabilmektedir: (1) Brüt (doğrudan) yöntem, (2) Net (dolaylı) yöntem. İki yöntem arasındaki temel fark, dolaysız yöntemde nakit giriş ve çıkışları brüt tutarları üzerinden ana gruplara bölünmek suretiyle sunulurken, net yöntemde ise net kar tutarı düzeltilerek sunulmaktadır. Diğer bir deyişle net

71

yöntemde net kar tutarından nakit giriş çıkışı gerektirmeyen işlemlerin, nakit giriş ve çıkışları tahakkuk ya da erteleme biçiminde olan işlemlerin ve yatırım ve finansman faaliyetine ilişkin nakit akışlarından kaynaklanan diğer tüm kalemlerinin etkileri arındırılmaktadır. TMS 7 Nakit Akış Tablosu standardının 19. Maddesinde belirtildiği üzere tercih edilen yöntem brüt yöntemdir. Çünkü brüt yöntemin gelecekteki nakit akışlarının tahmin edilmesi açısından net yönteme göre daha geçerli ve güvenilir bilgiler sunacağı varsayılmaktadır.

Yukarıdaki bölümde kısaca açıklanmaya çalışan esaslara bağlı olarak Sermaye Piyasası Kurulu’nun yayımlamış olduğu yatırım fonlarına ait, brüt (doğrudan) ve net (dolaylı) yöntemlere göre hazırlanmış Nakit Akış Tablosu formatları sırasıyla EK-4 ve EK-5’de verilmiştir.

Sermaye Piyasası Kurulu’nun yatırım fonları için hazırlamış olduğu nakit akış tablosu formatı incelendiğinden ulaşılabilecek olan sonuç aşağıdaki biçimdedir:

- TMS 7 Nakit Akış Tablosu standardının 16. Maddesi uyarınca ortaya çıkan bir nakit akışının yatırım faaliyetleri kısmında raporlanabilmesi için şu temel esaslara uygun olması gerekmektedir: (1) Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların alım ve satımı ile ilgili nakit giriş ve çıkışları, (2) nakit benzeri veya alım satım amacıyla elde elde bulundurulan araçlarla ilgili olmamak koşuluyla, başka bir işletmenin hisse senetleri veya borçlanma senetlerinin satın alınması ya da satılması sırasında ortaya çıkan nakit giriş ve çıkışları, (3) Finansal kurumların yaptıkları işlemler dışında kalmak koşulu ile işletmelerin verdiklere borçlara ve avanslara ilişkin nakit çıkışları ve bunların geri ödenmesi durumunda ortaya çıkan nakit girişleri , (4) Alım satım amacıyla yapılan ve finansman faaliyetleri kapsamında raporlanan haller dışında türev işlemlere ilişkin nakit giriş ve çkışları.

Bu kapsamda değerlendirildiğinde yatırım fonlarının yukarıda sayılmış olan faaliyetlerden kaynaklanacak herhangi bir nakit giriş ya çıkışı bulunmayacağı için fona ait nakit akış tablosunda “yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları” bölümü de bulunmayacaktır.

72