Taşıyıcılık Kriterine Göre İrdelenmesi:

Kolonların temele oturması durumunda karĢılanması gereken ana gereksinme kolondan gelen yüklerin güvenli bir biçimde temele aktarılmasını sağlamaktır. Sözü edilen problem, noktasal temas sonucu aĢırı yüklemelerin sebep olduğu hasarlardır. Problemin önüne geçilebilmesi için kolondan temele gelen yüklerin betonarme yüzeye yayılması zorunludur. Bu yüzden, yüklerin yayılmasını sağlamak amacı ile taban levhası kullanılmalıdır. Temel emniyet gerilmesinin küçük olduğu durumlarda taban levhasının boyutu arttırılmalıdır. Kolondan gelen yüklerin çok büyük olduğu durumlarda ise kolon, I ve IP profillerden oluĢturulmuĢ ızgara üzerine oturtulmalıdır. Kolondan temele iletilen yatay yüklerin oluĢturduğu moment etkisini karĢılayabilmek ve dolayısıyla da sistem taĢıyıcılığını sürdürebilmek amacı ile kolon

ayağı temele ankraj bulonları ile bağlanmalıdır. Ankraj bulonlarınınn kullanılması, bu bulonların çekmeye çalıĢtırılması hedeflerenek uygulanmaktadır. Unutulmaması gereken nokta, ankraj bulonlarının temel bünyesinde ankraj korniyerlerine bağlanmasıdır.

Yapının toplam ağırlığı, taĢıyıcı sistem kesitinin plandaki oranını etkileyen ana unsurdur. Dolayısıyla, katlardaki kullanılabilir alanların arttırılabilmesi, taĢıyıcı sistemin hafifletilmesi ile doğru orantılıdır. Petek kiriĢlerde, kesim ve birleĢim tekniğinden dolayı kiriĢ gövdesinde altıgen veya sekizgen boĢluklar yer almaktadır. Söz edilen boĢluklar, kiriĢin ölü ağırlığını oldukça azaltarak yapıyı hafifletmektedir. Yapıyı hafifletmenin kiriĢler açısından diğer bir uygulaması da geçilecek açıklık mesafesinin artması ile artacak eleman yüksekliğinin, kiriĢ gövdesinin tekil çekme ve basınç çubukları haline getirilmesidir. Diğer bir deyiĢle kafes ve uzay kafes kiriĢler oluĢturulmasıdır.

Kafes kiriĢlerde geçilecek açıklık ve taĢınması planlanan yüke bağlı olarak ortaya çıkan büyük eleman kesitleri de yapı ekonomisi açısından değerlendirilmesi gereken diğer bir problemdir. Gereksinilen kesitlere sahip mamuller, seri üretimlerinin olmamasından dolayı oldukça pahalı çözümler haline gelmektedir. Bu yüzden, sistemin statik olarak sahip olması gereken eleman kesitleri, bileĢik kesitli elemanlar oluĢturulması yoluyla sağlanmıĢ olur.

Uzay kafes kiriĢlerde çubuklardan gelen çok düzlemli yüklemeler altında sistemin taĢıyıcılığını devam ettirebilmesi için bu yüklerin tek noktada toplanması zorunludur. Aksi taktirde yoğun yüklemeler altında kiriĢ taĢıyıcı görev yapamaz. Problemin ortadan kaldırılabilmesi için çubuklar toplarda birleĢtirilmelidir.

KiriĢlerden gelen yüklerin kagir veya betonarme gibi alt yapı elemanlarına aktarılması, kiriĢlerin temele montajında olduğu gibi yayılı hale getirilmesi ile sağlıklı bir biçimde gerçekleĢtirilebilir. Bunun sağlanabilmesi için kiriĢlerin mesnet levhaları üzerine oturtulmaları gerekmnektedir.

KiriĢlerin gerilme ve düĢeylik dağılımının herhangi bir yapı hasarına sebep olmayacak Ģekilde ayarlanabilmesi için kiriĢ ile mesnet levhası arasına çimento Ģerbetinden yastık yapılmalıdır.

KiriĢten gelen yükün büyük, kagir yüzeyin emniyet gerilmesinin ise küçük olduğu durumlarda alt yapıyı oluĢturan duvarın zarar görmesini ve taĢıyıcılığını yitirmesini

engellemek amacı ile kiriĢler mesnet çarığı adı verilen ve genellikle IP profilleri kullanılarak oluĢturulan elemanların üzerine oturtulmalıdır.

DöĢemeler, üzerlerine gelen yükleri kiriĢlere aktarmak ile görevli yapı elemanlarıdır. Dolayısıyla döĢemenin geçeceği alanın boyutları, kiriĢlere aktarılacak yükler bakımından önemlidir. DöĢemenin geçeceği alanın boyutlarını mümkün olduğunca azaltmak amacıyla ana kiriĢler arasına tali kiriĢler atılmalıdır.

DöĢemeye gelen yatay yüklerin kiriĢlere aktarılması hedefleniyor ise, kiriĢlere stud adı verilen düĢey çubukların kaynatılması gerekmektedir. Böylelikle kiriĢler ile döĢemenin bir bütün halinde yani kompozit olarak çalıĢması sağlanmaktadır. Sadece düĢey yüklerin taĢıyıcı sisteme aktarılması ve yatay yüklerin ihmal edilmesi durumunda stud elemanlar kiriĢlere kaynaklanmaz. DöĢeme elemanları tekil çalıĢır. Kolonların üst üste yerleĢtirilmesi ile düĢey taĢıyıcı sistemin oluĢturulması aĢamasında alt ve üstte bulunan elemanların kesitlerinin aynı olması halinde gövdede ve baĢlıklarda birer çift olmak üzere toplam iki çift ek levhasından yararlanılmalıdır. Yüklerin üst katlara çıkıldıkça azalması nedeniyle giderek azalan kesitlerde elemanlar kullanılabilir. Bu gibi durumlarda kolonların birleĢtirilmesi sırasında boyut problemlerinin ortadan kaldırılması için boĢluklar, enleme levhaları ile takviye edilmelidir.

Söz edilen boyut farklarının enleme levhaları kullanılamayacak kadar büyük olduğu durumlarda ise birleĢtirme iĢlemi alt ve üst kolonların taban levhalarından montajlanması ile gerçekleĢtirilebilir.

KiriĢ-kiriĢ birleĢimlerinde farklı doğrultu olması halinde çeĢitli boyutlandırma kriterlerine göre birleĢtirme mantığı seçilmelidir. Sözü edilen boyutlandırma kriterleri Bölüm 5.2‟de detaylı olarak incelenmiĢtir.

KiriĢlerin birbirlerine uyguladıkları mesnet reaksiyon kuvvetlerinin güvenli bir Ģekilde aktarımını sağlayabilmek amacıyla elemanlar korniyerlerle monte edilebilmektedir. Buna ek olarak, moment devamlılığının sağlanması amacıyla düğüm noktasında süreklilik levhası kullanılmalıdır.

KiriĢten kolona aktarılan yüklerin her iki elemanda da deformasyona uğramaması için bu elemanlar arasına kolon baĢı adı verilen parça yerleĢtirilmelidir. Kolon baĢı

levhasının mantığı da kolon-temel, kiriĢ-kagir birleĢimlerinde olduğu gibi, aktarılan yükleri yayılı hale getirerek olası yapı hasarlarının önüne geçebilmektir.

Kolon,kiriĢ birleĢimlerinin oluĢturulmasında göz önünde bulundurulması gereken en önemli sorun, kiriĢten gelen yüklerin kolona merkezi bir Ģekilde aktarılabilmesidir. Bunu sağlayabilmek için kolonun baĢ levhası ile kiriĢ alt baĢlığı arasına merkezilik parçası yerleĢtirilir ve yüklerin bu parça yardımıyla kolon profiline güvenle aktarılması amaçlanır.