Türkiye’de elektrik sektörünün özelleútirme süreci Mart 2001’de 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile baúlamıútır. Bu kanunun amacı; elektri÷in yeterli, kaliteli, sürekli, düúük maliyetli ve çevre ile uyumlu bir úekilde tüketicilerin kullanımına
sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve úeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluúturulması ve bu ba÷ımsız bir düzenleme ve denetimin sa÷lanması olarak açıklanmıútır. Kanun kapsamında enerji piyasası düzenleme ve kontrolü için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu oluúturulmuútur. 18.05.2005 tarih ve 25919 sayılı resmi gazetede yayınlanarak, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanıma øliúkin Kanun, yürürlü÷e girmiútir [56].
Türkiye’de rüzgar enerjisinden elektrik elde etme amacına yönelik çalıúmalar 1990’lı yılların hemen baúında baúlanmıúsa da, daha çok teorik çalıúmalar seviyesinde kalmıútır. Bununla beraber esas geliúme 1996 yılından itibaren baúlamıútır. Ülkemizde bir çok özel sektör firması konu ile ilgili yatırımlara baúlamıútır ve ülkemizin büyükk bir kısmında rüzgar ölçümleri yapılmıútır. Ülkemizde ilk rüzgar elektrik santrali, 1997 yılında devreye girmiútir [3]. Türkiye’de úebekeye ba÷lı ilk rüzgar elektrik santrali 1998 yılında kurulmuútur. Bu yıldan sonra oldukça yavaú bir úekilde geliúen rüzgar enerjisi, 2005 yılında 5346 sayılı kanunun yürürlü÷e girmesinden sonra artmaya baúlamıútır. ùekil 3.23’de Türkiye’de rüzgar enerjisi kurulu güç geliúimi verilmiútir [80].
2006 yılında Elektrik øúleri Etüt ødaresi Genel Müdürlü÷ü (EøE) tarafından geliútirilen Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA) ile Türkiye rüzgar enerjisi sektörünün geliúimine katkı sa÷layacak bir meteorolojik araç sunulması hedeflenmiútir. REPA, Türkiye co÷rafyasının tüm kara ve deniz alanlarını kapsayacak úekilde üç ayrı nümerik hava analiz modelinin uzun yıllara ait gerçekleúmiú meteorolojik parametrelerle geriye do÷ru çalıútırılması sonucu üretilmiú 200 m x 200 m çözünürlü÷e sahip ileri tekniklerle gerçekleútirilmiú bir rüzgar atlasıdır. REPA oluúturulurken Co÷rafi Bilgi Sistemi tabanlı rüzgar haritalama tekni÷i kullanılmıútır. ùekil 3.24’de görüldü÷ü gibi Türkiye’de 100 m yükseklik için yıllık ortalama rüzgar hızı haritası verilmiútir. 100 m yükseltili REPA’da görülece÷i gibi; Marmara Denizi çevresinde, Çanakkale Bo÷azı kesimlerinde, Ege Denizi kıyılarında ve Antakya yakınlarında yıllık ortalama rüzgar hızlarının 8 m/s’lik hız de÷erinin üzerinde seyretti÷i görülmektedir. Bu rüzgar atlasında görülebilece÷i gibi;
Türkiye’nin en iyi rüzgar kayna÷ı alanları; kıyı úeritleri, yüksek bayırlar ve da÷ların tepesinde yada açık alanların yakınında bulunmaktadır [56, 3].
ùekil 3.23. Türkiye rüzgar enerjisi kurulu güç geliúimi [80]
Türkiye rüzgar enerjisi potansiyeli Tablo 3.9’da verilmiútir. Türkiye rüzgar enerjisi potansiyeli, belirlenmiú kriterlerin ıúı÷ında rüzgar sınıfı iyi ile sıra dıúı arasında 47849,44 MW’lık bir potansiyele sahip oldu÷u belirlenmiútir. Belirtilen rüzgar sınıfını içeren rüzgarlı arazi; Türkiye toplamının %1,30’una denk gelmektedir. Türkiye’de orta ile sıra dıúı arası rüzgar sınıfına ait rüzgarlı arazilere bakıldı÷ında ise; 131756,40 MW’lık rüzgar enerjisi potansiyelinin bulundu÷u ve toplam rüzgarlı arazilerin ise Türkiye’nin %3,57’si oldu÷u görülmüútür [3, 8].
Türkiye’de iúletmede olan rüzgar elektrik santralleri (RES), Tablo 3.10’da verilmiútir [82]. Tablodan görülebilece÷i gibi; Türkiye’nin 131756,40 MW’lık rüzgara dayalı elektrik üretim kapasitesinin 1002,35 MW’lık kısmı iúletmededir. Yani rüzgar enerjisi potansiyelinin %1’lik kısmı bile henüz kullanılmamaktadır. Bu Türkiye için oldukça büyük bir enerji kaybıdır. Türkiye Rüzgar Enerjisi Birli÷i (TÜREB) verilerine göre; Türkiye’de inúaatı devam eden ve 2010 yılında devreye girecek rüzgar kurulu güç kapasitesi 492,35 MW ve 2010 yılında inúaatı baúlaması muhtemel proje kapasitesi ise 644,45 MW de÷erindedir [9].
Tablo 3.9. Türkiye rüzgar enerji potansiyeli [8]
Elektrik øúleri Etüt ødaresi (EøE) verilerine göre, rüzgar enerji konusunda Türkiye’nin en potansiyelli ili 5531 MW’lık kurulu güç kapasitesi ile Balıkesir’dir. Bu ili 5205 MW ile Çanakkale ile 4742 MW’lık potansiyel ile øzmir gelmektedir. A÷ırlık Marmara ile Ege kıyılarında olsa bile Türkiye’nin pek çok ili rüzgardan elektrik üretimi kapasitesine sahiptir [83].
Tablo 3.10. Türkiye’de iúletmede olan rüzgar elektrik santralleri [82]
øúletmedeki Lisanslı Rüzgar Santralları
Mevkii ùirket Kurulu Güç (MW)
øzmir-Çeúme Alize Enerji Elektrik Üretim A.ù. 1,50 Çanakkale-øntepe Anemon Enerji Elektrik Üretim A.ù. 30,40 Manisa-Akhisar Deniz Elektrik Üretim Ltd. ùti. 10,80 Çanakkale-Gelibolu Do÷al Enerji Elektrik Üretim A.ù. 14,90 Manisa-Sayalar Do÷al Enerji Elektrik Üretim A.ù. 34,20 østanbul-Çatalca Ertürk Elektrik Üretim A.ù. 60,00
øzmir-Alia÷a ønnores Elektrik Üretim A.ù. 42,50
østanbul-Gaziosmanpaúa Lodos Elektrik Üretim A.ù. 24,00 øzmir-Çeúme Mare Manastır Rüzgar Enerjisi Santralı San. ve Tic. A.ù. 39,20 østanbul-Hadımköy Sunjüt Sun’i Jüt San. ve Tic. A.ù 1,20 østanbul-Silivri Teperes Elektrik Üretim A.ù. 0,85 Balıkesir-Bandırma Yapısan Elektrik Üretim A.ù. 30,00 Balıkesir-ùamlı Baki Elektrik Üretim Ltd. ùti. 90,00 Mu÷la-Datça Dares Datça Rüzgar Enerji Santralı Sanayi ve Ticaret A.ù. 29,60 Hatay-Samanda÷ Deniz Elektrik Üretim Ltd. ùti. 30,00
Aydın-Didim Ayen Enerji A.ù. 31,50
Çanakkale-Ezine Alize Enerji Elektrik Üretim A.ù. 20,80 Balıkesir-Susurluk Alize Enerji Elektrik Üretim A.ù. 20,70 Osmaniye-Bahçe Rotor Elektrik Üretim A.ù. 112,50 øzmir-Bergama Ütopya Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.ù. 15,00 øzmir-Çeúme Mazı-3 Rüzgar Enerjisi Santrali Elektrik Üretim A.ù. 22,50 Balıkesir-Bandırma Akenerji Elektrik Üretim A.ù. 15,00 Balıkesir-Bandırma Borasco Enerji ve Kimya Sanayi ve Ticaret A.ù. 45,00 Manisa-Soma Soma Enerji Elektrik Üretim A.ù. 49,50
Hatay-Belen Belen Elektrik Üretim A.ù. 30,00
Tekirda÷-ùarköy Alize Enerji Elektrik Üretim A.ù. 28,80 øzmir-Urla Kores Kocada÷ Rüzgar Enerji Santralı Üretim A.ù. 15,00 Balıkesir-Bandırma As Makinsan Temiz Enerji Elektrik Üretim San. ve Tic. A.ù. 24,00
Mersin-Mut Akdeniz Elektrik Üretim A.ù. 33,00
Edirne-Enez Boreas Enerji Üretim Sistemleri A.ù. 15,00 øzmir-Bergama, Alia÷a Bergama RES Enerji Üretim A.ù. 52,50 Hatay-Belen Bakras Enerji Elektrik Üretim ve Tic. A.ù. 15,00
KAPASøTE TOPLAMI 984,95
øúletmedeki Yap-øúlet-Devret Rüzgar Santralları
Mevkii ùirket Kurulu Güç (MW)
øzmir-Çeúme Ares Alaçatı Rüzgar Enerjisi Sant. San. ve Tic. A.ù. 7,20 Çanakkale-Bozcaada Bores Bozcaada Rüzgar Enj. Sant. San. ve Tic. A.ù. 10,20
KAPASøTE TOPLAMI 17,40
Türkiye; Avrupa’da rüzgar enerjisi potansiyeli bakımından en zengin ülkelerden biridir. Üç tarafı denizler ile çevrili olan ve yaklaúık 3500 km kıyı úeridi olan Türkiye’de özellikle Marmara ile Ege kıyı úeritleri; sürekli ve düzenli rüzgar almaktadır. Bu nedenle bu potansiyelin kullanılması çok önem taúımaktadır. Günümüzde enerji ihtiyacının arttı÷ı, temiz enerji kaynaklarının önem kazandı÷ı bir zamanda, rüzgar enerjisi potansiyelinin de÷erlendirilmesi önemli bir hale gelmiútir