Türkiye’nin Batı Bölgeleri’nde İklim Parametrelerindeki Değişim

İklim değişimini en iyi temsil edebilecek olan minimum sıcaklık, yağış ve karlı gün sayısı parametreleri hem Marmara hem de Ege Bölgesi’nde 1960-2005 yılları arasında değişmiştir. Karlı gün sayısı Marmara Bölgesi’nde 2,7 gün kısalırken, Ege Bölgesi’ 2,8 gün kısalmıştır. Dolayısıyla Türkiye’nin batısında son 50 yılda karlı gün sayısı yaklaşık 2,7 gün kısalmıştır. Küresel yüzey sıcaklıklarındaki artışa bağlı olarak dünyada neredeyse tüm ülkelerde kar örtüsünde azalma yaşandığı bilinmektedir. Bu çalışmayla birlikte Türkiye’nin Batı’sında son 50 yılda karlı gün sayısında yaşanan azalma hesaplanmıştır. Aynı şekilde son 30 yıllık verilerin elde edildiği yağış miktarı incelendiğinde, Marmara Bölgesi’nde 250 mm artış tespit edilirken, Ege Bölgesi’nde yağış miktarı 380 mm azalmıştır. Akdeniz ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’nin Batı’sında da yağış miktarında önemli bir azalma tespit edilmiştir. Son olarak da minimum sıcaklık değişimi incelendiğinde; son 30 yılda Marmara Bölgesi için 0,61°C sıcaklık artışı hesaplanırken, Ege Bölgesi için yaklaşık 1,11°C sıcaklık artışı belirlenmiştir.

Marmara Bölgesi’nde 1950’li yıllardan bu güne yapılan ölçümlere gore bölgedeki tüm illerde karlı gün sayısında azalma tespit edilmiştir (Şekil 4.2). Aza

bölgede ortalama 2,68 yaklaşık 3 gündür. Tekirdağ’da 1,5 gün, Balıkesir, Bilecik, Bursa ve Çanakkale’de 2 gün, Edirne, İstanbul, Sakarya ve Yalova’da 3 gün, Kırklareli ve Kocaeli’de 4 gün azalma hesaplanmıştır. Bunun yanı sıra, en fazla nüfus artışının yaşandığı İstanbul’da Kırklareli’den daha az azalma meydana gelmesi, Türkiye üzerindeki siklonların sıklığının ve şiddetinin değişmesi ile açıklanmaktadır. Tekirdağ, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya ve Yalova 2 no’lu yörünge üzerinden geçen siklonların sayısı ve şiddeti son yıllarda azalmaktdır. O nedenle bu yörünge üzerindeki illerde kar yağışı geçmiş yıllarla karşılaştırıldığında azalmıştır (Ek D.2).

artış ve son olarak

ölgesi’nde min. Sıcaklıkta 0,2-1°C arasında değişen ortalama 0,61 °C

rden Çanakkale’de atmosfere salınanan sera gazı emisyonlarının artması, Balıkesir’deyse karasallık etkisinin fazla oluşu gösterilmektedir. de olduğu açıkça gözlenmektedir. Bu nedenle Balıkesir’de sıcaklık artışı Marmara Marmara Bölgesi’nde 1970’li yıllardan bu yana yağış miktarında 250 mm artış belirlenmiştir. Son 30 yılda Balıkesir’de yağış miktarı 30 mm azalmış, Bilecik, Bursa, Tekirdağ, Yalova’da 50 mm artış, Çanakkale’de 40 mm azalış, Kocaeli’de 40 mm artış, Edirne’de 20 mm azalış, İstanbul ve Sakarya’da 100 mm

Kırklareli’de 100 azalış kaydedilmiştir. Bu artış ve azalmaların, kuşkusuz küresel iklim değişimine bağlı yağış paternlerindeki değişimin yanı sıra siklonlardaki değişimler de etkilemiştir. İstanbul’daki artışın nedeni İstanbul’un 2 ve 3a siklonlarının her ikisinden de etkileniyor olmasıdır. Kırklareli, Çanakkale, Balıkesir ve Edirne’de yağış miktarında azalma kaydedilmiştir. Sebebi 2 no’lu yörünge üzerinden geçen siklonların sıklığının azalmasıdır. Diğerleri 3a üzerindedir, öyleyse 3a’da meydana gelen değişim nedeniyle yağış miktarı bu illerde artarken, diğerlerinde azalmıştır. Burada aynı zamanda engellemeleri de incelemek gerekmektedir ancak bu da ayrı bir çalışma konusudur. Marmara B

sıcaklık artışı belirlenmiştir. Sıcaklık artışının en yüksek olduğu il 1 derece ile Çanakkale ve Balıkesir iken, İstanbul’da artış 0,8 derece, Bilecik, Bursa, Edirne, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya ve Yalova’da 0,5 derece olarak ölçülmüştür. Bölgedeki en düşük sıcaklık artışının yaşanadığı il 0,4 derece ile Tekirdağ’dır. Bölgede sıcaklıklardaki yükselme, küresel iklim değişiminden kaynaklanan sıcaklık artışı, şehirleşme ve artan nüfus, atmosfere salınan emisyonlardaki artış, orman tahribatı vb nedenlerle meydana gelmektedir. Artışın fazla olduğu ille

Karasallık indeksi haritasına bakıldığında (Ek E) en yüksek karasallığın Balıkesir’

Bölgesi’ndeki diğer illerden daha fazladır. Çanakkale ve İstanbul’da artan nüfus sanayileşme ve emisyon artışı sıcaklıktaki yükselmeyi desteklemektedir.

Ege Bölgesi’nde 1950’li yıllardan bu yana yapılan ölçümlere gore bölgedeki tüm illerde, kırsal ve merkezdekiler de dahil olmak üzere tüm istasyonlarda karlı gün sayısında azalma tespit edilmiştir (Şekil 4.16). Azalmanın miktarı ortalama 2,81 gündür. Manisa’da 0,5 gün, Afyon, Denizli ve Muğla’da 2 gün, İzmir’de 2,5 gün, Kütahya’da 3 gün, Aydın’da 3,5 gün, ve Uşak’ta 7 gün azalma ölçülmüştür. Bunun en önemli sebebiyse siklonlardır. Uşak 3b yörüngesi üzerinden geçen siklonlardan etkilenmektedir (Şekil 4.3). 3b yörüngesi üzerinden geçen system, Aydın- Uşak ve Kütahya üzerinden geçmektedir. Genel sirkülasyonlar nedeniyle bu siklonların oluşum sıklığı azalmaktadır (Şekil 4.4).

rdan bu güne yağış miktarı son 30 yılda ortalama 380 mm

e Uşak’ta sıcaklık artışı

ları incelenmiştir. Kömürle çalışan termik santrallerin listesi TEİAŞ’den temin edilmiş, yakıt türü, kurulu gücü ve üretim miktarları elde edilmiştir. Bu veriler ışığında IPCC metodolojisi kullanılarak teknik verim ve emisyon faktörü sabit tutularak açığa çıkan CO2 miktarı Gg biriminden hesaplanmıştır. Ek B2’de liste halinde gösterilmiştir.

Kömürle çalışan 41 adet termik santral bulunmaktadır. Bu santrallerin toplam kurulu gücü 10205 MW, toplam üretim miktarı yılda 62.101.432.267 kwh olarak belirlenmiştir. Bu termik santrallerden 66,7 milyon ton CO2 salındığı hesaplanmıştır. Şekil 4.68’de

3b nolu yörüngede sayı olarak çok fazla azalma olmasa bile şiddetinde azalma meydana gelmiştir ve kar bırakmaz. 3b yörüngesini takiben sistem Türkiye’de ilk Aydın’dan girer Uşak, Kütahya güzergahında devam eder. Enerjisinin büyük bölümünü Aydın’da kaybeden system Uşak’ta dolmaya ve kar bırakmamaya başlar.

Ege Bölgesi’nde 1970’li yılla

azalmıştır. Afyon’da yağış miktarı 20 mm artarken, diğer tüm illerde yağış miktarının azalmıştır. Yağış miktarı; Denizli, Uşak ve Muğla’da 20 mm, Aydın’da 50 mm, İzmir’de 80 mm, Kütahya’da 90 mm, Manisa’da 120 mm azalmıştır. Azalmanın birçok nedeni olabilir. İklim değişimi nedeniyle yağış paternlerinin değişmesi, yağış oluşumunda önemli bir yeri olan yoğuşma çekirdeği olarak adlandırılan atmosferik partiküllerin (kirleticilerin) sayısının artması yada cephesel yağış oluşturan siklonların yine iklim değişimi nedeniyle oluşum sıklığı yada şiddetlerini değiştirmeleri bu nedenlerden sayılabilir.

Ege Bölgesi’nde min. sıcaklık için yapılan ölçümlerde bölgedeki tüm illerde sıcaklık artışı tespit edilmiştir. 0,8-1,6 °C arasında değişen ortalama 1,11 °C sıcaklık artışı belirlenmiştir. Sıcaklık artışının en yüksek olduğu il Denizli iken, en düşük olduğu il Muğla’dır. Aydın ve Manisa’da 1,2°C, Afyon, İzmir, Kütahya v

1 derece ölçülmüştür. Bölgede sıcaklıklardaki yükselme, küresel iklim değişiminden kaynaklanan sıcaklık artışı, şehirleşme ve artan nüfus, artan emisyonlar, orman tahribatı vb nedenlerle meydana gelmektedir.