Sezon: 2010 / 11 2011 / 12 2012 / 13 2013 / 14 2014 / 15 2015 / 16 2016 / 17 2017 /18 2018 / 19 2019 / 20
Sıra 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
16 Galatasaray
Bu tabloda son 10 sezonda Türk kulüplerinin hem Deloitte Futbol Para Ligi’ndeki sıralamalarına, hem de UEFA Kulüpler Sıralamasındaki puanlara göre Avrupa’daki performanslarına ve Türkiye Süperligi’nde elde ettikleri derecelere yer verilmiştir.
Kaynaklar: Deloitte, UEFA ve TFF
Türk futbolseverlerin en merak ettikleri konuların başında, Türk kulüplerinin Deloitte Futbol Para Ligi’nde yer alıp almamaları ve bunun temel nedenleri geliyor. Belki de burada daha fazla sorgulanması gereken şu: «Bir Türk kulübünün düzenli olarak Futbol Para Ligi’nde kendine yer bulabilmesi için gerekli koşullar neler?» Burada önemle altını çizmek istediğimiz birkaç konu var:
• Öncelikle kulüplerimiz gelir potansiyellerini arttırmak ve söz konusu potansiyelleri hayata geçirecek aksiyonları belirleyip uygulamak zorundalar. «Bu ne anlama geliyor?» dersek:
• Gelir artışına dair somut ve akılcı stratejiler geliştirmek,
• Gelir kaynaklarını ve kalemlerini çeşitlendirmek,
• Gelir sızıntısı ve erozyonu yaratabilecek unsurları belirlemek ve gerekli tedbirleri almak,
• Taraftar sayılarını ve oranlarını arttırmak,
• Taraftarlarının coğrafi yayılım alanlarını genişletmek,
• Global kimliklere kavuşabilmek ve ulusal sınırlar dışında taraftarlar kazanabilmek,
• Taraftarlarının sahiplenme-aidiyet duygularını olabildiğince yukarıda tutmak,
• Sportif başarılarını en üst seviyeye çıkarmak ve bunda sürdürülebilirlik sağlamak,
• Marka değerlerini daha üst seviyelere taşımak,
• Pazarlık güçlerini ve yetkinliklerini geliştirmek,
• Sosyal medya ve dijital mecraları en etkin şekilde kullanmak,
• Farklı işbirliği olanaklarını araştırmak ve değerlendirmek,
• Yenilikçilik ve dijitalleşme ile stratejilerini desteklemek,
• Sportif başarılarının sonucunda oluşan gelir fırsatlarını akıllıca değerlendirebilmek.
Türkiye: Futbol Para Ligi’nde Türk Takımları
Bu listede sayılan başlıklar özünde tüm dünya kulüpleri için geçerli. Kulüplerimizin bunları ne ölçüde benimseyip ve ne kadar başarılı uyguladıkları büyük önem taşıyor. Çünkü tek başına «potansiyel» yeterli olmuyor, performans da önemli.
57
• Bir diğer önemli nokta, ana liste ilk 20 kulüpten oluşsa da, kulüplerimizin aslında ilk 30’da bile yer almalarının aslında önemli bir başarı olacağını unutmamak. Bazen ilk 20’de, bazen de ilk 30’da yer almak gayet doğal. Zira Avrupa’nın ilk 5 büyük ligi olan İngiliz, Alman, İspanyol, İtalyan ve Fransız liglerinden kulüpler ile gelir yaratma konusunda mücadele etmek çok kolay değil. «Neden?» diye sorarsak:
• Söz konusu ülkeler Türkiye’ye kıyasla daha zengin ülkeler, daha büyük ekonomiler. Keza şirketleri de, vatandaşları da bizimkilere göre daha varlıklı. Örneğin, bir şirket bir kulübe sponsor olmak istediğinde veya bir taraftar bilet, forma vs. satın almak istediğinde finansal güçleri görece daha yüksek. Bu nedenle kulüplere akabilecek (ve akan) gelir o ülkelerde çok daha fazla oluyor. Hatta kendi içlerinde bile hepsi diğerleri ile aynı seviyede değil.
• Bu ülkelerin kulüpleri, özellikle aralarında bazıları Avrupa kupalarına neredeyse kendi ulusal liglerine katılıyormuşçasına düzenli olarak katılım sağlıyorlar. Bilhassa Şampiyonlar Ligi’ne adeta abone olmuş takımlar var. Avrupa arenasındaki yıllara seri başarıları nedeniyle beş önde gelen ülke hem daha fazla takımla Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi’ne katılıyorlar; hem de takımları doğrudan grup aşamalarına dahil oluyorlar, daha üst turlardan turnuvaya katılıyorlar ve de seri başı olup daha güçsüz rakiplerle eşleşiyorlar ve çoğunlukla da onları eliyorlar. Ayrıca çoğu kupalarda yollarına devam ettikleri için performans bazlı gelirleri de artıyor.
• Kur etkisi, dikkate almamız gereken bir diğer faktör. İngiliz kulüplerinin gelirleri genelde Sterlin ve Euro bazlı. Diğer dört ülke için ise ağırlık Euro bazlı.
• Sadece kendi ülkelerinde değil, «Dünya Kulübü» kimlikleriyle global arenada marka değeri yaratmış durumdalar ve futbolda endüstrileşmede öncü ülkeler. Maçları dünyanın dört bir yanında izleniyor, ürünleri her yerde satılıyor.
Türkiye: Futbol Para Ligi’nde Türk Takımları
Türkiye: Futbol Para Ligi’nde Türk Takımları
Çok karıştırılan kavramların başında takımların piyasa değerleri geliyor. Bu nedenle konuyu biraz sorgulamakta fayda olduğunu düşünüyoruz. Piyasa Değeri denildiğinde, bir takımda as-yedek, sağlam-sakat, oynayan-oynamayan tüm oyuncuların futbol transfer piyasasındaki güncel değerlerinin toplamı anlaşılıyor. Öte yandan bu toplam, bir takımın paraya dönüşebilecek değerini ise tam olarak ifade etmiyor. Diyelim ki sezon sonunda tüm oyuncularınızı değiştirmeyi düşünüyorsunuz. Birebir piyasa koşulları ile örtüşen bir talep bile gerçekleşse, sadece bonservisi elinizde olan futbolcuların piyasa değerleri kulübünüze katkı sağlayacaktır. Kiralık futbolcuların bonservisleri başka kulüplerde olduğu için onların piyasa değerleri bu açıdan bakıldığında dikkate alınmamalıdır. Benzer bir şekilde bonservisleri elinizde olmakla birlikte başka kulüplere kiralamış olduğunuz futbolcular ise sizin kadronuzun piyasa değerine yansımamaktadır. Kadro değeri ile ilgili bir diğer sık rastlanan yanılgı ise, en pahalı kadroların aynı zamanda en güçlü kadrolar olduğuna olan inanıştır. Arada sıkı bir korelasyon olduğunu yadsınamaz bir gerçek olmakla birlikte, bunun hiç işlemediği örneklerin sayısı azımsanmayacak kadar fazladır. Futbolcuların form ve sağlık durumları, hangi mevkide kaç farklı futbolcu olduğu – yani kadro derinliği gibi bir çok farklı unsur bir kadronun gerçekte ne kadar güçlü olup olmadığını önemli ölçüde etkilemektedir.
Türkiye – Süperlig’de Harcama Limitleri
Öteden beri etraflıca hesap kitap yapılmaksızın yürütülen transfer politikaları, son dönemlerde kulüplerin mali yapılarını iyice bozmuş, en sonunda Finansal Fair Play’in çizdiği çerçeveye ek olarak ülkemizde de önlemler alınmaya başlanmıştır. Futbolda kulüplerimizin mali disiplinini sağlamak adına son dönemde öne plana çıkan tedbirlerden bir tanesi de Süper Lig Takımları için Harcama Limitlerinin belirlenmesi. Böylelikle kulüpler transfer harcamalarını gerçekleştirirken, belirli sınırlar içerisinde hareket etmeye; tabir yerinde ise «ayaklarını yorganlarına göre uzatmaya» mecbur bırakılıyorlar. Bu konudaki düzenleyici ve denetleyici otorite ise Türkiye Futbol Federasyonu. TFF – Kulüp Lisans Kurulu, 2020/21 sezonu için önce sezon başlamadan 2020 Ağustos ayı başında 1. Transfer ve Tescil dönemi, daha sonra da, 2021 Ocak ayı başında 2. Transfer ve Tescil dönemi için Süper Lig Takım Harcama Limitlerini yayınladı. Süper Lig Takım Harcama Limitleri, «Kulüp Lisans ve Finansal Fair Play Talimatı'nın 89. Maddesi kapsamında, EK XII'de yer alan usullerle» belirlenmek sureti ile hesaplanmaktadır.
59
2020/21 sezonu itibariyle Türkiye’nin en üst 4 futbol liginde 74 farklı takım yer alıyor: TFF Süper Lig, TFF 1. Lig, Misli.com 2. ve Misli.com 3. Lig. Bu 74 takım arasında, 81 ilimizin 43 tanesinin – yani yarısından fazlasının – hiçbir temsilcisi yer almıyor.
Süper Lig TFF 1. Lig Misli.com 2. Lig Misli.com 3. Lig
• Türkiye’de 20.000’den fazla seyirci kapasitesine sahip 20 taneden fazla stadyum bulunmaktadır. Benzer bir şekilde sayıları 10.000 ile 20.000 arasında yer alan stadyum sayısı da 20 taneden fazla.
• Süper Lig’de mücadele eden 21 takımdan 16 tanesi, 20.000’den fazla seyirci kapasitesine sahip stadlara sahip.
(Ankaragücü ve Gençlerbirliği aynı stadyumu paylaşıyorlar.)
• Süper Lig 2019/20 seyirci ortalaması 20.000’nin üzerinde olan sadece 4 kulüp var. 5 kulübün maçları ise 10.000 – 20.000 arası seyirci ortalaması ile gerçekleşti. Ligde zirvede yer alan Başakşehir, 18 takım içerisinde seyirci
ortalamasında ise sonuncu sırada yer aldı.
• Pandemi etkisi nedeniyle, seyirci ortalamaları hakkında 2019/20 ve 2020/21 sezonları ile ilgili sağlıklı
değerlendirmeler yapmak kolay değil.