69
Maç Günü Gelirleri
Maç Günü Gelirlerini belirlerken aşağıdaki unsurlar ön plana çıkmaktadır:
- O sezon iç sahada Oynanan Maç Sayısı (kaç farklı kulvarda mücadele ediyor olduğunuz ve yurt içi/uluslararası kupa-turnuvalarda ne kadar başarılı olup yolunuza devam edebildiğiniz; maç sayısını etkiliyor. Özel maçlarda genelde hiç ücret alınmadığı veya çok düşük ücretler alındığı için dikkate alınmalarına gerek bulunmuyor.)
- Stadyum Seyirci Kapasitesi: Stadyumların kapasiteleri doğal bir bariyer olarak karşımıza çıkıyor. Sonuçta teorik olarak daha fazla seyirci çekebilme imkanınız bile olsa; hatta böyle bir taleple karşılaşıyor olsanız bile kapasite ile sınırlısınız.
- Stadyum Doluluk Oranları: (maçlara gelen seyirci sayısını ülkemizde öncelikle o sezon takımların performansları – ne kadar başarılı olup/olmadıkları, kombine-bilet fiyatları, kulüplere verilen saha/tribün kapatma; seyircisiz oynama gibi cezalar, maçların oynanma gün ve saatleri, maç saatlerindeki hava koşulları, özel günler/etkinlikler ile çakışmalar, güvenlik – terör kaygıları gibi bir çok farklı faktör etkiliyor.)
- Bilet/Kombine Fiyatları: Kuşkusuz stadyumda kaç koltuk doldurduğumuz kadar, o koltuklar için aldığımız ücretler de çok önemli. Doluluğu olumsuz etkilemediği sürece daha pahalı bilet, daha fazla gelir demek. Öte yandan olayın sosyal bir boyutu da mevcut. Örneğin bilet ücretlerinin görece daha yüksek ve doluluk oranlarının görece daha düşük olduğu bir maç ile, bunların tam tersinin gerçekleştiği ancak sonuçta aynı geliri elde ettiğiniz bir maçı karşılaştırın. Hangisini tercih ederdiniz?
- Passolig Kartı Sayısı: Ülkemizde maç günleri stadyumlara giriş yapabilmek için «Passolig» uygulaması (belirli bir yaşın üzerindeki izleyiciler için) geçerlidir.
Bu uygulamada maçlara gidemeyen kombine/bilet sahipleri, haklarını başka Passolig sahiplerine veya değerlendirmeleri için kulüplerine devir edebilmektedir. Passolig kartı sahibi taraftar sayısı ne kadar fazla olursa potansiyel olarak maçlara gidebilecek taraftar sayısı da o kadar artacaktır.
- Not: Özel Turnuvalara Katılım, farklı ülkelere düzenlenen turneler dikkate alınmamıştır.
Dört Büyükler Özel: Gelir Kaynakları
Naklen Yayın Gelirleri (Türkiye)
Naklen Yayın Gelirlerini (Türkiye) belirlerken aşağıdaki unsurlar ön plana çıkmaktadır:
- Süper Lig Katılım Ödülü: Lig başlangıcı sırasında kesinleşmiş olan tutarlardır. Süper Lig’de o sezon mücadele edecek 18 takıma eşit olarak dağıtılmaktadır. (2020/21 sezonu 21 takımla oynanmaktadır)
- Süper Lig Geçmiş Performans Ödülü: Bunlar da lig başlangıcı sırasında kesinleşmiş olan tutarlardır. Bu ödülden sadece ligde geride kalan sezonlarda şampiyonluk yaşamış beş kulüp (Galatasaray: 23, Fenerbahçe: 19, Beşiktaş: 15, Trabzonspor: 6, Bursaspor ve Başakşehir 1’er) faydalanmaktadır. Şampiyonluk adedi başına verilen sabit bir tutar söz konusudur.
- Süper Lig Sezon İçi Performans Ödülü/Galibiyet - Beraberlik: Kulüpler, ligde takımlarının aldıkları her bir galibiyet için ve daha az miktarda olmakla birlikte beraberlik için ödüllendirilmektedir. Teorik olarak tüm maçlarını kaybeden bir takım bu ödülden faydalanamamaktadır.
Bunun pratikte gerçekleşmediği düşünülürse, aslında farklı boyutlarda da olsa, ligde mücadele eden tüm takımlar bu pastadan pay almaktadır.
- Süper Lig Sezon İçi Performans Ödülü/Sıralama: Sezon sonu geldiğinde ligdeki sıralama dikkate alınarak, takımların başarısına göre ve doğal olarak en büyük pay şampiyonluk ipini göğüsleyen takıma ait olmak üzere üst sıralarda yer alan sınırlı sayıda takıma dağıtılan bir tutardır.
- Türkiye Kupası: Süper Lig’e benzer bir şekilde, Türkiye Kupası’nda da performansa dayalı bir ödüllendirme söz konusudur.
Dört Büyükler Özel: Gelir Kaynakları
71
Dört Büyükler Özel: Gelir Kaynakları
Naklen Yayın Gelirleri (UEFA)
Naklen Yayın Gelirlerini (UEFA) belirlerken aşağıdaki unsurlar ön plana çıkmaktadır:
- Avrupa Kupaları Katılım Ödülü: Türkiye’den son yıllarda düzenli olarak 5 takım Avrupa Kupaları’na katılmaktadır. Ülkelerin geçmiş yıllardaki (son beş sezon toplamı dikkate alınmaktadır) başarı puanlarına göre yapılan sıralamadaki yerleri, hangi turnuvaya kaç takımla; kaçıncı torbalardan ve kaçıncı turlarda – aşamalarda katılacaklarını belirlemektedir. Şu anda Türkiye Ligi Şampiyonu doğrudan gruplarda yer alarak, lig ikincisi ise ön elemeler oynayarak Şampiyonlar Ligi’ne katılabilmektedir. Türkiye Kupası şampiyonu ve ligi 3. ve 4. sırada bitiren takımlarımız ise UEFA Avrupa Ligi’nde mücadele etmektedir. Şampiyonlar Ligi’nde ülkemizi temsil eden lig ikincisi takımımız (ne yazık ki genellikle gerçekleştiği gibi) ön eleme aşamalarında turnuvanın dışında kalır ise; bu takıma verilecek katılım bedeli de şampiyon takımımıza verilmektedir. Söz konusu tutarlar turnuva başlangıcı sırasında kesinleşmiş olan tutarlardır.
- Burada yaşanan önemli bir gelişme ise alınan başarısız sonuçların yansıması sonucu ülke puanımızın ve sıralamamızın gerilemesi sebebiyle bir sonraki sezonda Şampiyonlar Ligi’ne doğrudan katılım hakkımızı kaybetmiş olmamız. Dolayısyla 2021/22 Süper Lig şampiyonu, Şampiyonlar Ligi için ön eleme oynayacak.
- Avrupa Kupaları Sezon İçi Performans Ödülü/Galibiyet – Beraberlik – Üst Tura Yükselme – Gruplardan Çıkma vb.: Kulüpler, bu turnuvalarda takımlarının aldıkları her bir galibiyet için ve daha az miktarda olmakla birlikte beraberlik için ödüllendirilmektedir. Tüm maçlarını kaybeden bir takım sadece kupanın dışında kalmakla yetinmeyip bu ödülden de faydalanamamaktadır. Nadir de olsa, geçmişte bu durumla karşılaşmış kulüplerimiz olmuştur. Ayrıca grup aşamalarında gruplarından çıkmayı başaran takımlar, özellikle üst turlarda ve final aşamalarında mücadele eden takımlar bu başarılarından dolayı da ödüllendirilmektedir.
Naklen Yayın Gelirleri (Genel)
Dört Büyükler Özel: Gelir Kaynakları
Lig ve kupadaki performansa sadece o sezonki naklen yayın gelirlerinin dağıtımı açısından bakılmamalıdır. Öncelikle şampiyon olan kulüp, bir sonraki sezon Süper Lig Geçmiş Performans Ödülünü arttıracaktır.
Ayrıca sezon sonu sıralama (ilk 4 takım içerisinde yer alabiliyor olmak) ve Türkiye kupasında elde edilecek şampiyonluk; bir sonraki sezonda Avrupa Kupaları’nda ülkemizi temsil hakkını doğurmakta, bu da bu hakkı elde eden takımlara ek gelir kapısını aralamaktadır (gelirin büyüklük sırasına göre: Naklen Yayın Geliri (UEFA), Avrupa Kupaları’ndaki maç günü gelirleri ve özellikle stadyumdaki mağazalarda ticari ürün satışları)
Gelir potansiyeli açısından Şampiyonlar Ligi’ne katılabilmek büyük önem taşımaktadır. Her ne kadar UEFA, Avrupa Ligi’ni gelir dağıtımı açısından daha cazip hale getirebilmek adına son yıllarda bazı önemli adımlar atmış olsa da; bu turnuva halen Şampiyonlar Ligi’ne kıyasla toplam dağıtılabilir pasta açısından oldukça sönük kalmaktadır. Örneğin 2017/18 sezonunda Şampiyonlar Ligi’nde son 16’ya kalmayı başaran temsilcimiz Beşiktaş’ın bu turnuvada elde ettiği gelir, 2016/17 sezonunda UEFA Avrupa Ligi Şampiyonu Manchester United’ın bu başarısı sonucu elde ettiği gelirden az da olsa daha yukarıdadır.
Bu çalışmanın başında da değindiğimiz üzere, beş büyük ligde öncü takımların önemli bir kısmı için özellikle Ticari Gelirler, Naklen Yayın Gelirlerinin önüne geçmektedir.
73
Ticari Gelirler
Naklen Yayın Gelirleri Maç Günü Gelirleri
Oynanan Maç Sayısı
Gelirlerde büyüme, kulüplerimizin potansiyellerini arttırmaları ve bunu performansları ile desteklemeleri sonucu mümkün olabilecektir.
Dönemsel/Sezonsal Gelir Kayıpları Orta ve Uzun Vadeli Gelir Kayıpları
K A Y IP LA R
Ticari Gelirler
Naklen Yayın Gelirleri Maç Günü Gelirleri
Taraftar Kaybı
Olumsuz Ekonomik Koşullar Seyircisiz Oynama Cezası
Tribün Kapatma Cezası Stad Kapasite Düşüşü (Renov. vb.)
………
Tribün Kapatma Cezası Sportif Başarısızlık
Avrupa Kupalarına Katılımdan Men Puan Silme Cezası
Para Cezası (Disiplin) Olumsuz Ekonomik Koşullar
………
Taraftar Kaybı
Olumsuz Ekonomik Koşullar Korsan Ürünler
………