Türkiye‟deki Kümelenme Politikaları

Kümelenme konusunda yürütülecek sektörel çalıĢmalara iliĢkin çerçeve 2004 yılında yayımlanan KOBĠ Stratejisi ve Eylem Planıyla ortaya konmuĢtur (DPT,2004,s.75-75).

Kümelenme konusunun bölgesel politika açısından bir araç olarak benimsenmesi ise Dokuzuncu Kalkınma Planıyla (2007-2013) birlikte gerçekleĢmiĢtir. Bu planda kümeye dair yapılacak çalıĢmalar

 ĠĢletmelerin ortak Ar-Ge, ortak tedarik ve pazarlama faaliyetlerine önem verilmesi,

 ĠĢletmelerin fiziki altyapı ihtiyaçları karĢılanması, ağ oluĢturma ve kümelenme giriĢimleri desteklenmesi,

 ĠĢletmelerin belirlenmiĢ sanayi bölgelerinde kurulması ve mevcutların bu alanlara taĢınması özendirilmesi,

 Bu çerçevede; yerel kümelenme alanlarını destekleyici, kümedeki aktörler arasında iĢbirliğini artırıcı ve kümenin dünya piyasaları ile entegrasyonunu sağlamaya yönelik mekanizmaların oluĢumu özendirilmesi olarak belirlenmiĢtir (DPT,2006,s.81-93).

2007 yılında rekabet gücü taĢıyan sektörlerin geliĢtirilerek ulusal kümelenme politikasına temel teĢkil etmesi ve nihai olarak sürdürülebilir ihracat artıĢını sağlayacak rekabetçi yapının geliĢtirilmesine katkı sağlaması amacıyla, 2 yıl süreli ―Ulusal Kümelenme Politikasının GeliĢtirilmesi Projesi‖ hazırlanmıĢ ve Avrupa Birliği (AB) Katılım Öncesi Mali Yardımları kapsamında 6 Milyon Euro kaynak tahsis edilerek finansmanı sağlanmıĢtır.

2010 ve 2011 Yılı Programlarında ise Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (eski adıyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığı) koordinasyonunda ―Rekabetçilik Alanında Küme Destek Programı‖ adlı proje uygulamaya konulmuĢtur.

Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finanse edilen, yararlanıcısının Ekonomi Bakanlığı olduğu ''KOBĠ ĠĢbirliği ve Kümelenme Projesi'' kalkınmada öncelikli bölgeler baĢta olmak üzere ülkedeki KOBĠ'lerin uluslararası piyasalardaki rekabet gücünü kümelenme anlayıĢı ile geliĢtirmeyi hedeflemektedir. ġubat 2011‘de baĢlanan ve Ekonomi Bakanlığı liderliğinde Ağustos 2013‘e kadar devam edecek olan proje KahramanmaraĢ, Çorum, Gaziantep, Samsun ve Trabzon illerinde kurulan Kümelenme Bilgi Merkezleri ile çalıĢmalarına devam etmektedir.

Kümelerin örtüĢen kavramsal tanımları nedeniyle, çeĢitli politika alanları olası ―kümelenme‖ politikalarını etkilemektedir. Kümeler, baĢlıca beĢ politika alanının kesiĢim noktalarında bulunmaktadır. Bunlar; bölgesel kalkınma politikaları, sanayi politikaları, bilim ve teknoloji politikaları, KOBĠ geliĢim politikaları ve dıĢ ticaret politikalarıdır. Ayrıca, tarım politikaları, çalıĢma politikaları, insan kaynakları ve eğitim politikaları (mesleki eğitim, üniversite düzeyleri, teknik ve iĢ) ile turizm politikaları da kümelenme ile belli seviyelerde iliĢkili politika alanlarıdır. Yenilikçilik, Ar-Ge ve tasarım alanlarında, giriĢimciliğe ve becerilerin oluĢturulmasına doğrudan etki yaptığı için eğitim özel bir önem taĢımaktadır (Beyaz Kitap,2009,s.32). Bu politika alanları ve küme politikası ile kesiĢmeleri Tablo 1.10‘da gösterilmektedir:

Politika alanı Kümelenme Politikaları ile Bağlantısı Politika Kavramında Yansımaları Bölgesel Kalkınma

Politikaları Coğrafi (bölgesel) sanayi yoğunlaĢmalarından ‗‘değer yaratılması‘‘. Yerel dinamiklere ve iç potansiyele bağlı geliĢim.

 9. Kalkınma Planı, DPT

 DPT Orta Vadeli Program 2009-2011

 DPT tarafından hazırlanan Bölgesel Kalkınma Ajansları Kanunu  GAP BKA tarafından hazırlanan GAP Eylem Planı (2007)

 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Planı (2007)

 2008 Yılı Programı, DPT  2009 Yılı Programı, DPT Sanayi Politikaları Değer zincirinde kuruluĢlar arası iĢbirliğini

güçlendirmek için bir araç olarak ‗‘kümelenme‘‘

 DPT tarafından hazırlanan ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından revize edilen ‗‘Türkiye için Sanayi Politikası‘‘(2008)

 DPT Orta Vadeli Program 2009-2011  Ön Ulusal Kalkınma Programı (2004-2006)

 ―Teknoloji GeliĢim Alanları‖ Kanunu No. 4691, 2001

 ―Organize Sanayi Bölgeleri‖ Kanunu No. 4562, 2000, ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ―Sanayi Bölgeleri‖ Kanunu No. 4737, 2002

Bilim ve Teknoloji

Politikaları ĠĢbirlikçi etkileĢimler ve ‗‘bölgesel yenilik sistemleri‘‘ yoluyla teknolojik yenilik  TÜBITAK tarafından 2006 tarihinde yayımlanan ‗‘ Bilimsel ve Teknolojik ĠĢbirliği Ağları ve Platformları Kurma GiriĢimi Destekleme Programı (ISBAP)‘‘ (1301 Destek Programı) ve aynı Ģekilde TÜBĠTAK tarafından hazırlanan ―Teknolojik Platformlar‖, Bölgesel Ġnovasyon Strateji Planı (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik AraĢtırma Kurumu)―AraĢtırma ve GeliĢtirme Faaliyetlerini Desteklenmesi Hakkında Kanun‖ (2008), Kanun No. 5746

KOBĠ GeliĢim

Politikaları KOBĠ‘ler iĢbirliğini güçlendirmek ve KOBĠ‘lerin arasında bağlantıları ve ferdi giriĢimcilik düzeyinde rekabet edebilirliğini geliĢtirmek

 Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi GeliĢtirme ve Destekleme Ġdaresi BaĢkanlığı (KOSGEB) Kurulması Hakkında Kanun No. 3624, 1990

 DTM 9. Kalkınma Planı

 KOBĠ Stratejisi ve Eylem Planı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (2007) DıĢ Ticaret

Politikaları Yüksek katma değerli üretim yapısına geçerek ekonominin rekabet edebilirliğini arttırmak için ihracat odaklı politikaların gerekliliği

 9. Kalkınma Planı, DPT

 DPT Orta Vadeli Program 2009-2011

 Hazine ve DıĢ Ticaret MüsteĢarlığı TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun No. 4059, 1994

 DTM Ġhracat Stratejik Planı (2004-2006)

 KOBĠ Stratejisi ve Eylem Planı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (2007)

Tablo 1.10 Devam

Tarım Politikaları Sürdürülebilirlik çerçevesi dahilinde, rekabet edebilirliğe atıfta bulunan bir kümelenme yaklaĢımının kabul edilebilmesi için Tarım Üreticileri Birlikleri‘nin kurulması

 2006-2010 yılları için Tarım Stratejisi 9. Kalkınma Planı, DPT  KOBĠ Stratejisi ve Eylem Planı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (2007)

Turizm Politikaları Altyapı Birlikleri‘nin kurulması, sektördeki Ar-Ge‘yi kamu, özel sektör ve üniversiteler arasındaki iĢbirliği ile desteklemek

 Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan ‗‘Türk Turizm Stratejisi 2023: 2007 – 2013 yılları için Eylem Planı‘‘

 9. Kalkınma Planı, DPT ÇalıĢma Politikaları Kayıtlı istihdamı ve iĢgücünün kalitesini

arttırmak, ekonominin ihtiyacı olan vasıflı iĢgücünün oluĢturulması

 ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı‘nın TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun No: 3146, 1985,

 ĠĢgücü Piyasası Strateji Raporu - 9. Kalkınma Planı, DPT Eğitim Mesleki eğitimi arttırmak ve böylece, bir

küme dâhilinde bulunan KOBĠ‘ler için iĢgücünün kalitesini ve vasfını arttırmak

 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan Mesleki Eğitim ve Çıraklık Kanunu No: 3308,1986