Türkiye’ de Yoksullukla Mücadele Politikaları

İnsanların gereksinimlerini karşılamak için yeterli kaynaklara sahip olmama durumu olan yoksulluk, tek nedene bağlanamayacak kadar karmaşık ve çok etmenli bir süreçtir.

Yoksullukla mücadele stratejilerinde belirleyici etmenler olarak şunlar sıralanmaktadır:

ü Farklı ekonomik yapılar. Hiçbir toplumsal birim ya da olgu tamamen üst yapısal özelliklerden izole olmadığı gibi tamamen onların da ürünü değildir.

Bu nedenle stratejilerin belirlenmesinde içinde bulunulan ekonomik yapı önem kazanır.

ü İstihdam yapıları,

ü Ülkenin refah seviyesi ve vatandaşlarına verdiği hizmetler ve destekler, ü Kültür, norm ve değerlerdir.

Doğal olarak farklı toplumlarda ve farklı zamanlarda yukarıda sayılan etmenlerin biri veya bir kaçı ön plana çıkabilir, bu ise yoksulluğun statik değil dinamik bir yapıda olmasından kaynaklanır(Cennet; 2010, 58). Bu doğrultuda dinamik faktör olan yoksulluğu ortadan kaldırmak mümkün değildir. Kamu kurum ve kuruluşları desteği ile sosyal yardımlar başlığı altında yoksulluğu azaltıcı, sosyal yardım programları belirlenir. Türkiye’de birçok sosyal yardım türü vardır ve bu yardımlar birden çok sosyal yardım kurumları tarafından gerçekleşmektedir. Bu kurumlar; Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu kapsamında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu şeklinde sıralanmaktadır( Türk ve Ünlü; 2016, 99). İlgili kurum ve kuruluşlar doğrultusunda uygulanan ve uygulana gelen programlar ve faaliyetler aşağıdaki gibidir.

3.3.1. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu:

Türkiye’ de neoliberal ekonomi politikaları 1980 sonrası uygulamaya konulmuştur. Günümüzde uygulanmakta olan ekonomi politikaları sonucunda meydana gelen ve gittikçe artış eğiliminde olan yoksulluk problemine karşı devlet bir takım tedbirler almaya çalışmıştır. Sözü geçen tedbirlerden birisi de 1986 yılında kurulmuş olan ve 2004 yılında işleyişinde değişikliğe giderek faaliyetlerini yürüten sosyal yardımlaşmayı ve dayanışmayı teşvik fonudur( Çalcalı; 2011, 190). Fonun hizmetleri Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilir. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü’ nün desteklediği bir takım projeler mevcuttur.

3.3.1.1. Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi:

Bu projede devlet eliyle verilen tüm teşvikler, yardımlar bir çatı altında toplanmıştır. Sosyal yardımların ilgili veri tabanına entegre edilmesi ve aynı zamanda sosyal yardım başvurularının elektronik alanda yapılması sağlanmıştır.

3.3.1.2. Sosyal Yardım Bilgi Sistemi Projesi:

E- devlet uygulaması da denilmektedir. Bu projede, vatandaşların T.C kimlik numaraları ile Yüksek Öğrenim Kurumu kredi/ yurt başvuruları, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bilgilerine erişip kişinin üzerinde mal varlığı olup olmadığı bilgisine erişme, Sosyal Güvenlik Kurulu veri tabanından vatandaşın sağlık güvencesi olup olmadığı bilgilerine erişme sayesinde yoksul kişilere yardım amaçlayan bir proje olmuştur.

3.3.1.3. Alo 144 Sosyal Yardım Hattı Projesi:

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Çağrı Merkezlerinden Alo 144 Sosyal Yardım Hattı aracılığı ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından yürütülen şartlı eğitim/sağlık yardımları, kömür yardımı, gıda yardımı, engelli aylığı, eşi vefat eden kadınlara yapılan yardımlar, barınma yardımı, doğum yardımı vb. yardımlar ile proje destekleri hakkında yapılan her türlü talep, öneri ve şikâyetler alınmakta, veri tabanı incelenerek arayan kişiye başvurusunun durumu hakkında bilgi verilmekte, ilgili İl/İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına yönlendirme yapılmaktadır (39TUwww.alo144.aile.gov.trU39T)

3.3.1.4. Sosyal Konut Projesi:

Toplu Konut İdaresi Başkanlığı “Sosyal Konut” Projesi Türkiye’de yaşanan konut sorununa Acil Eylem Planı ile harekete geçilerek, Ocak 2003’ten itibaren toplu konut ve kentsel dönüşüm uygulamalarına hız vermiştir. Bunu izleyen dört yıl süresince TOKİ’ nin kurumsal yapısı geliştirilmiş ve yetkileri yasal düzenlemeleri ve arsa portföyü genişletilmiş, İdare’nin kendi kaynaklarını kullanarak projeler geliştirebilmesi amaçlanmıştır. TOKİ’ nin doğrudan Başbakanlık ’a bağlı özerk bir idare haline getirilmesiyle uygulama ve karar mekanizmalarında esneklik sağlanmıştır( Gedikoğlu ; 2015, 43).

3.3.2. Mikro- Kredi Uygulamaları:

Mikro-finans projeleri ile gerek kır gerek kentte bireyleri kendiişlerini kurmaya teşvik etmek ve girişimcilik potansiyellerini yaşama geçirmelerini sağlamak amaçlanmaktadır. Böylece bireylerin olası kriz durumlarına hazırlıklı olmaları ve bu tür durumlarda çözümleri devletten beklemek yerine kendi kapasite ve becerilerini devreye sokmaları istenmektedir. Özellikle yoksul kadınların girişimcilik potansiyellerini desteklemeyi amaçlayan mikro finans projeleri çeşitli Vakıflar tarafından uygulanmaktadır( Gürses; 2007, 68).

3.3.3. İşsizlik Sigortası Fonu:

İşçi, işveren ve devlet katkılarıyla oluşan işsizlik sigortası fonu, 2000 yılı Haziran ayından itibaren faaliyet göstermektedir. İşverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hâllerde geçerli olmak üzere, işçilerin son üç aylık ücret alacaklarını karşılamak amacıyla, İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında Ücret Garanti Fonu oluşturulmuştur. İşsizlik sigortası; “Bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayarak kendilerinin ve aile fertlerinin zor duruma düşmelerini önleyen, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren, Devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur(39TUwww.iskur.gov.trU39T)

Türkiye’ de yoksulluğu azaltmada yapılan çalışmalar ve yürütülen faaliyetler bu kapsamda değerlendirilebilmektedir. Türkiye’ de yoksulluğu azaltma araçlarından birisi de “turizm”dir.