Türkiye‟de Okul Müdürlerinin KarĢılaĢtıkları Sorunlar ve Çözüm Stratejileri

Yönetmeliğe bakıldığında, okul müdürlerinin baĢlıca; eğitim ve öğretim, iĢbölümü, görev dağılımı, ders planlarını inceleme ve onaylama, eğitim-öğretim ile ilgili kaynakların hazırlanması ve imkanlar doğrultusunda yararlandırılması, eğitim öğretimi geliĢtirme-iyileĢtirme, öğretmenlerin derslerini izleme ve onlara rehberlikte bulunma, düzen ve disiplinin sağlanması ile ilgili tedbirleri alma, hizmet-içi eğitim, sicil, disiplin, ödül, özel eğitim, izin, nöbet, ders programlarının düzenlenmesi, belge onaylama, araĢtırma, proje ve stratejik plan, mevzuata yönelik bilgilendirme, yazıĢma, okul-aile birliği, koruma ve güvenlik konularında görevlerinin olduğu görülmektedir.

Diğer taraftan, Türkiye‟de okul müdürlerinin örgütleme, denetim ve değerlendirme ile ilgili yetkilerinin bulunması karĢısında eğitim yöneticisinin takdir yetkisinin daha çok üst birimlerde toplandığı görülmektedir. Ayrıca okulu çalıĢılabilir bir eğitim çevresi haline getirme, öğrencilerin kiĢisel gereksinimlerine olanaklar hazırlama gibi insan kaynakları uzmanlığını içeren iĢlevsel ve çağdaĢ yönetim uygulamalarının önünde, buna uygun yetiĢememe, bütçe yetersizliği ve üst yönetim tarafından yeterince desteklenememe gibi bir takım sorunların olduğu söylenebilir (Aydoğan & Yaylacı, 2006, s. 206; Cemaloğlu, 2005, s. 267-269; Argon & Özçelik, 2008, s. 86; Ağaoğlu vd., 2012, s. 170-172; Balcı, 2011, s.206).

Yönetmelikte yer alan bu görevler karĢısında; okul müdürlerinin karĢılaĢtıkları sorunlar ve bunlarla baĢ etmede kullandıkları çözüm stratejilerine yönelik olarak aĢağıda yer alan bazı değerlendirmeler yapılmıĢtır.

1.1.5. Türkiye’de Okul Müdürlerinin KarĢılaĢtıkları Sorunlar ve Çözüm

Çizelge 1: Okul müdürlerinin karĢılaĢtıkları sorunlar ve çözüm uygulamaları (Turan, 2007, s. 163)

Sorunlar Çözüm uygulamaları

Personel hizmetleri Personelin atama, nakil ve görevlendirilmesi,

adaylık iĢ ve iĢlemleri, özlük iĢleri, sicil ve disiplin iĢleri, sağlık iĢleri, askerlik iĢleri, personelin izlenmesi ve değerlendirilmesi, personelin yetiĢtirilmesi, personelin denetlenmesi.

Çoğunlukla öneri Ģeklinde.

Çözümü baĢkalarından bekleme.

Öğrenci hizmetleri Okula kayıt, devam takibi, nakil ve kayıt silme

iĢlemleri, sınavlar ve sınıf geçme, mezuniyet ve diploma iĢleri, sağlık önlemlerinin alınması ve kimlik, paso ve burs iĢlemleri.

Daha çok öneri Ģeklinde ya da vazgeçme Ģeklindedir. Öneriler, daha çok öğrencilerin kaydı, devamı ve sağlığıyla ilgili konulardaki mevzuata yönelik düzenleme yapılmasına iliĢkindir. Diğer çözüm uygulamalarına yönelik ifadeler ise daha çok iletiĢim becerileriyle ilgilidir.

Öğretim hizmetleri Okul müdürlerinin yıllık öğretimin planlanması,

okul müdürlerinin öğretmenler kurulu toplantıları, okul müdürlerinin ders kitapları ve araçlarının sağlanması, okul müdürlerinin kütüphane iĢleri, okul müdürlerinin bilgisayar destekli öğretimin yapılması ve okul müdürlerinin öğretimin yapılması ve izlenmesi iĢleri.

Daha çok öneri Ģeklinde olup; çoğunlukla teneffüs süresi, ders planı, öğrenci performans düĢüklüğü, ders kitabı ve mekânla ilgilidir.

Eğitim hizmetleri Rehberlik hizmetleri, Öğrenci disiplin iĢleri, Nöbet

iĢleri, Eğitici çalıĢmalar ve beden eğitimi, Okul aile birliği çalıĢmaları iĢleri, Okul ve çevre iliĢkileri.

Daha çok mekanla ilgili öneride bulunmak.

Okul iĢletmesi Bahçe, bina, tesis, donatım, bakım ve onarım iĢleri,

sivil savunma, korunma ve güvenlik iĢleri, temizlik ve lojman iĢleri, yazı iĢleri, kooperatif ve kantin iĢleri, ayniyat iĢleri ve bütçe iĢleri.

Daha çok öneride bulunmak ve hizmet satın almak Ģeklinde olduğu görülmektedir. Hizmet ise daha çok temizlik ve güvenlik konularında satın alınmaktadır.

Çizelge 1‟e göre okul müdürleri birçok konuda sorunla karĢılaĢırken bunlar karĢısında çoğunlukla öneri getirme yolunda uygulamaya gittikleri anlaĢılmaktadır.

Gencan & Karasu (2011, s.15) tarafından, Ankara ili Sincan ilçesinde görev yapan 36 okul yöneticisi ile görüĢme tekniği kullanılarak yapılan araĢtırmanın bulgularına göre eğitim yöneticilerinin yaĢadıkları sorunların bazıları Ģunlardır:

a) “Velilerle, okulun aidat ve diğer ihtiyaçları temininde sorunlar yaĢanmaktadır.”

b) “Velilerin okulu benimsememeleri, kendi yuvaları gibi görmemeleri, gönülden çıkarsız sahiplenmemeleri”,

c) “Okul yöneticileri “yetki-yaptırım gücü-hesap verme” konuları arasına sıkıĢtırılmıĢtır.”,

d) “Ġlköğretim okullarına ödenek gönderilmemesi sebebiyle çevre imkânları ile çözülmeye çalıĢılan bütçe, ne yazık ki öğretmen-idareci ve veliyi zaman zaman karĢı karĢıya getirmektedir.”,

e) “Okulların çoğunda öğretmen, memur ve hizmetli bulunmamaktadır. Personelin azlığı nedeniyle baĢta eğitim-öğretim olmak üzere hizmet sektöründe aksamalar yaĢanmaktadır.”,

f) “Üst yöneticiler, okul yöneticilerine gerekli desteği vermemekle beraber olumsuz her durumda rehberlik çalıĢmaları yerine inceleme ve soruĢturma yöntemine baĢvurmaktadırlar.”,

g) “Okullarımızda iĢlenen derslere ait araç ve gereç yok denecek kadar azdır.

Mevcut görsel, iĢitsel her türlü materyal eğitim ve öğretimde yeterli derecede kullanılmıyor. Kullanılanlar korunmuyor, atıl kalabiliyor. Depolarda kapağı açılmamıĢ malzemelere bazı okullarda rastlayabiliyor.”,

h) “Zamanımın çoğu okulda geçtiğinden aileme zaman ayıramıyorum, iletiĢimim her gün azalıyor.”,

i) “Tam gün eğitim yapan okullarla ikili eğitim yapan okulların yöneticileri arasındaki mesai saati farklılığına rağmen, aynı ücretin ödenmesi haksız bir uygulamadır ve iĢ motivasyonunu düĢürmektedir.”,

j) “Müdür ve Müdür yardımcılarının ek dersleri yeterli değildir.”,

k) “Bütçe yönetimi okul müdüründe olmalı ve bürokratik iĢlemler azaltılmalıdır.”,

“Daha çok sınavlara yönelik öğretim yapıldığı için davranıĢ sorunları ortaya çıkmaktadır.

Öğretmenler müfredata uymamakta, öğrencilere bilgi yığmaya devam etmektedir.”

Atay (2001, s. 31) tarafından Erzurum‟da yürütülen araĢtırmada, öğretmenler, okul müdürlerinin çatıĢmaları çözümlerken öncelikle ikna etme ve anlaĢma; yönetici ve denetmenler ise anlaĢma ve ikna etme stratejilerini kullandıklarını belirtmiĢlerdir.

AraĢtırmada ayrıca, öğretmenlerin müdürlerden çatıĢmaları çözümlerken, sorunu kendi baĢlarına çözmeye ya da diğerlerine sorunu nasıl çözeceklerini önermek yerine;

baĢkalarının konuĢmalarına, duygularını paylaĢmalarına ve değerlerini ortaya koymalarına yardımcı olmalarını yani daha çok destekleme stratejisini kullanmalarını bekledikleri sonucuna varılmıĢtır.

ġanlı & Yalçınkaya (2011, s. 10) tarafından yapılan araĢtırmaya göre öğretmenler yöneticilerinden;

tarafsız olmalarını,

yöneticilik bilgi becerisine sahip olmalarını, sorunları ile ilgilenmelerini,

eğitim için uygun ortam hazırlamalarını istemektedirler.

Buraya kadarki bölümde; PISA hakkında tanıtıcı bilgiler; öğrenme çıktıları ile iliĢkili etmenler; okul politika ve uygulamaları; Türkiye‟de okul müdürlerinin görev, yetki, sorumlulukları ve karĢılaĢtıkları sorunlar üzerine baĢlıca değerlendirmelere yer verilmiĢtir. Bundan sonraki alt bölümde, Türkiye‟de PISA ile ilgili yapılan çalıĢmalara yer verilerek, bu çalıĢmaların eğitim bilimleri alanları açısından bir değerlendirmesi yapılacak ve sorun durumu özetlenecektir.