III. BÖLÜM
3.4. DÖRDÜNCÜ ALT SORUNA ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bölümde Lise müdürlerinin, okul önderliği ile ilgili uygulamalara ilişkin algıları, görev yaptıkları okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre farklılaşmakta mıdır? sorusuna cevap aranmıĢtır.
Lise müdürlerinin, okul önderliği ile ilgili uygulamalara iliĢkin algılarının, görev yaptıkları okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre karĢılaĢtırılmasını gösteren sonuçlar, Çizelge 24‟te görüldüğü gibi incelenmiĢtir.
Çizelge 24 incelendiğinde; okul müdürlerinin, okulun eğitim hedeflerini geliĢtirmek için öğrenci baĢarılarını kullanması açısından görev yaptıkları okulun SED‟ine göre anlamlı farklılık görülmektedir (X2(2) = 9.488; p<0.05). Farkın hangi gruplardan kaynaklandığı amacıyla yapılan ikili karĢılaĢtırmalar incelendiğinde, orta ve üst SED okullarda görev yapan müdürlerin, alt SED okullarda görev yapan müdürlere göre okulun eğitim hedeflerini geliĢtirmek için öğrenci baĢarılarını daha sık kullandıkları belirlenmiĢtir. Bu durum orta ve üst SED okullarda görev yapan müdürlerin, alt SED okullarda görev yapan müdürlere göre öğrenci baĢarılarına iliĢkin verilere yoğun bir Ģekilde odaklandıklarına iĢaret olabilir. Diğer bir açıdan bu durum, orta ve üst SED okullarda görev yapan müdürlerin, alt SED okullarda görev yapan okul müdürlerine göre yüksek düzeyde bir öğretimsel önderlik gösterdiklerine iĢaret edebilir.
Çizelge 24‟te yer alan değerlere incelendiğinde; okul müdürlerinin, program geliĢtirme ile ilgili kararlar almada sınav sonuçlarını hesaba alması açısından görev yaptıkları okulun SED‟ine göre anlamlı farklılık görülmektedir (X2(2) = 5.803; p<0.05). Farkın hangi gruplardan kaynaklandığı amacıyla yapılan ikili karĢılaĢtırmalar incelendiğinde, orta ve üst SED okullarda görev yapan müdürlerin, alt SED okullarda görev yapan müdürlere göre program geliĢtirme ile ilgili kararlar almada sınav sonuçlarını daha sık hesaba aldıkları belirlenmiĢtir. Bu bulgu, orta ve üst SED okullarda görev yapan müdürlerin, alt SED okullarda görev yapan okul müdürlerine göre yüksek düzeyde bir öğretimsel önderlik yaklaĢımı içinde olduklarına iĢaret edebilir.
Çizelge 24: Okul müdürlerinin, okul önderliği ile ilgili uygulamalara iliĢkin algılarının, görev yaptıkları okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre karĢılaĢtırılması, Kruskal Wallis testi sonuçları
DeğiĢkenler Gruplar N Sıra ort. Sd x2 p
Öğretmenlerin mesleki geliĢim
etkinliklerinin, okulun öğretim hedefleriyle uyumlu olmasını sağlarım
Alt SED 50 73,20
2 3,723 ,155 Orta SED 50 69,82
Üst SED 50 83,48 Öğretmenlerin okulun hedeflerine göre
çalıĢmasını sağlarım
Alt SED 50 80,14
2 1,225 ,542 Orta SED 50 71,76
Üst SED 50 74,60 Sınıf içi öğretim gözlemi yaparım
Alt SED 50 73,88
2 ,397 ,820 Orta SED 50 74,24
Üst SED 50 78,38 Okulun eğitim hedeflerini geliĢtirmek için
öğrenci baĢarılarını kullanırım
Alt SED 50 62,52
2 9,488 ,009 Orta SED 50 79,25
Üst SED 50 84,73 Öğretimi nasıl iyileĢtirebileceklerine dair
öğretmenlere önerilerde bulunurum
Alt SED 50 71,92
2 ,880 ,644 Orta SED 50 75,58
Üst SED 50 79,00 Öğrencilerin çalıĢmasını izlerim
Alt SED 50 75,48
2 ,389 ,823 Orta SED 50 73,06
Üst SED 50 77,96 Bir öğretmen, sınıfında sorunlar
yaĢadığında, sorunları tartıĢmak için giriĢimde bulunurum
Alt SED 50 71,72
2 ,829 ,661 Orta SED 50 75,73
Üst SED 50 79,05 Öğretmenleri, bilgi ve becerilerini
iyileĢtirici olanaklar hakkında haberdar ederim
Alt SED 50 73,64 2
1,044 ,593 Orta SED 50 80,00
Üst SED 50 72,86 Sınıf etkinliklerinin okulun eğitim
hedefleriyle uyumlu olup olmadığını görmek için kontrol ederim
Alt SED 50 71,50 2
,880 ,644 Orta SED 50 78,38
Üst SED 50 76,62 Program geliĢtirme ile ilgili kararlar
almada sınav sonuçlarını hesaba alırım
Alt SED 50 64,55 2
5,803 ,037 Orta SED 50 80,75
Üst SED 50 81,20 Eğitim programlarının eĢgüdümüne
yönelik sorumlulukla ilgili olarak saydamlık olmasını sağlarım
Alt SED 50 73,38 2
,408 ,816 Orta SED 50 74,99
Üst SED 50 78,13 Öğretmenlerin sınıfla ilgili sorun
yaĢadığında, sorunu onlarla beraber çözerim
Alt SED 50 75,28 2
1,534 ,464 Orta SED 50 80,34
Üst SED 50 70,88 Sınıflardaki davranıĢ bozukluklarıyla
ilgilenirim
Alt SED 50 75,19 2
,052 ,974 Orta SED 50 76,39
Üst SED 50 74,92 Beklenmedik bir durumdan dolayı okulda
olmayan öğretmenin derslerine girerim
Alt SED 50 73,18 2
0,416 0,812 Orta SED 50 73,95
Üst SED 50 77,83
Çizelge 24 incelendiğinde; öğretmenlerin mesleki gelişim etkinliklerinin, okulun öğretim hedefleriyle uyumlu olmasını sağlamak; öğretmenlerin okulun hedeflerine göre çalışmasını sağlamak; sınıf içi öğretim gözlemi yapmak; öğretimi nasıl iyileştirebileceklerine dair öğretmenlere önerilerde bulunmak; öğrencilerin çalışmasını
izlemek; bir öğretmen, sınıfında sorunlar yaşadığında, sorunları tartışmak için girişimde bulunmak; öğretmenleri, bilgi ve becerilerini iyileştirici olanaklar hakkında haberdar etmek; sınıf etkinliklerinin, okulun eğitim hedefleriyle uyumlu olup olmadığını görmek için kontrol etmek; eğitim programlarının eşgüdümüne yönelik sorumlulukla ilgili olarak saydamlık olmasını sağlamak; öğretmenler, sınıfla ilgili sorun yaşadığında, sorunu onlarla beraber çözmek; sınıflardaki davranış bozukluklarıyla ilgilenmek; ve beklenmedik bir durumdan dolayı okulda olmayan öğretmenin derslerine girmek açısından okul müdürlerinin görev yaptıkları okulların SED‟ine göre anlamlı farklılık görülmemektedir (p<0.05). Buna göre; alt, orta ve üst SED okullarda görev yapan müdürlerin, okul önderliği ile ilgili uygulamaların büyük bir çoğunluğunu yerine getirirken benzer yaklaĢımlar içinde oldukları söylenebilir.
Okul müdürlerinin, öğretim önderliği ve sorun çözme boyutu ile ilgili uygulamalarına iliĢkin algılarının görev yaptıkları okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre karĢılaĢtırılmasını gösteren sonuçlar, Çizelge 25‟te görüldüğü gibi incelenmiĢtir.
Çizelge 25: Okul müdürlerinin, öğretim önderliği ve sorun çözme boyutu ile ilgili uygulamalara iliĢkin algılarının, görev yaptıkları okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre karĢılaĢtırılması, Kruskal Wallis testi sonuçları
Boyutlar Gruplar N Sıra ort. Sd x2 p
Öğretim önderliği boyutu
Alt SED 49 69,26
2 1,649 ,439 Orta SED 50 75,34
Üst SED 50 80,29 Sorun çözme boyutu
Alt SED 48 69,78
2 1,024 ,599 Orta SED 50 78,23
Üst SED 50 75,30
Çizelge 25‟teki değerler incelendiğinde; okul müdürlerinin, öğretim önderliği ve sorun çözme boyutları ile ilgili uygulamaları yerine getirme düzeyleri, görev yaptıkları okulun SED‟ine göre anlamlı farklılık göstermemektedir (p<0.05). Buna göre; alt, orta ve üst SED okullarda görev yapan müdürlerin, sorun çözme ve öğretim önderliği ile ilgili uygulamaları yerine getirirken benzer yaklaĢımlar içinde oldukları söylenebilir. Ayrıca bu durum, okul müdürü atamalarında önderlik yerine yöneticiliği temel alan bir politikanın izlenmesinden kaynaklanıyor olabilir.
3. 5. BEġĠNCĠ ALT SORUNA ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bölümde, alt ve üst SED okullar için; Sosyo-ekonomik düzeylerine göre liselerin hesap verme sorumluluğuyla ilgili okul politika ve uygulamaları ile okul müdürlerinin öğretim önderliği, 15 yaş grubu, lise öğrencilerinin PISA 2009 okuma puanlarını ne derece yordamaktadır? sorusuna cevap aranmıĢtır.
3.5.1. Alt SED Okullar için Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar
Bu bölümde, yönetici anketinde yer alan liselerin hesap verme sorumluluğuyla ilgili okul politika ve uygulamaları ile okul müdürlerinin öğretim önderliği verileri ve lise öğrencilerinin PISA 2009 okuma alanı puanları doğrultusunda belirlenen değiĢkenlerle alt SED okullar için oluĢturulmuĢ yapısal eĢitlik modeli yer almaktadır.
Alt SED okullar için oluĢturulan, standart katsayıları gösteren yapısal eĢitlik modeli, ġekil 5‟te yer almaktadır.
ġekil 5: Alt SED okullar için oluĢturulan yapısal eĢitlik modeli (standart katsayılar) ġekil 5„e göre RMSEA değerinin 0.04 (<0.05) olması ve p değerinin, kötülük uyumu testine iĢaret ettiğinden, anlamlı çıkmaması (0.22) (Çokluk, ġekercioğlu &
Büyüköztürk, 2012, s. 267), nedeniyle modelin mükemmel bir uyuma sahip olduğu söylenebilir. Analiz sonucu elde edilen regresyon eĢitliği Ģu Ģekildedir:
BASARI = - 0.67*OGCDEG + 0.19*HSPVEL + 0.32*HSPKUL + 0.17*ONDER; R² = 0.099
Alt SED okullar için elde edilen regresyon eĢitliğine göre okul politika ve uygulamaları içerisinde başarı üzerindeki göreli önem sırası:
Öğrenci Değerlendirmesinin Kullanım Amaçları
Öğrenci BaĢarısına ĠliĢkin Verilerin Hesap Verme Sorumluluğu Açısından Kullanımı, Öğrencilerin Akademik Performansı Konusunda Velilere Yönelik Hesap Verme Sorumluluğu ve
Okul Müdürünün Öğretim Önderliğidir.
Alt SED okullar için oluĢturulan yapısal eĢitlik modelinden elde edilen sonuçlara göre Öğrenci Değerlendirmesinin Kullanım Amaçları ile okuma puanları arasında negatif bir iliĢki ortaya çıkmıĢtır. Bu durum, alt SED okullarda öğrenme çıktılarına iliĢkin verilerin, profesyonel hesap vermeden çok yönetimsel hesap verme doğrultusunda kullanılmasından kaynaklanıyor olabilir. Bu konuda; Hanushek ve Raymond (2005, s.
30-322) katı bir hesap verme sisteminin, okullarda dışlanmanın çoğalması, okul terk oranlarının yükselmesi ya da öğretim programının daraltılması gibi olumsuz etkiler yapabileceğini belirtmiĢtir. Bu anlamda okullarda geliĢtirme yönünden çok izleme yönü ağır basan hesap verme yaklaĢımları olumsuz etkide bulunabilir.
Modeldeki boyutların tümü hesaba katıldığında; alt SED liselerde hesap verme sorumluluğuyla ilgili okul politika ve uygulamalar ile okul müdürlerinin öğretim önderliğinin, 15 yaĢ grubu, lise öğrencilerinin PISA 2009 okuma puanlarına iliĢkin toplam varyansın % 10‟unu açıkladığı söylenebilir.
3.5.2. Üst SED Okullar için Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar
Bu bölümde yönetici anketinde yer alan liselerin hesap verme sorumluluğuyla ilgili okul politika ve uygulamaları ile okul müdürlerinin öğretim önderliği verileri; ve lise öğrencilerinin PISA 2009 okuma alanı puanları doğrultusunda belirlenen değiĢkenlerle üst SED okullar için oluĢturulmuĢ yapısal eĢitlik modeli yer almaktadır.
Üst SED okullar için oluĢturulan, standart katsayıları gösteren yapısal eĢitlik modeli, ġekil 6‟da yer almaktadır.
ġekil 6‟ya göre RMSEA değerinin 0.039 ( 0.05) olması ve p değerinin, kötülük uyumu testine iĢaret ettiğinden, anlamlı çıkmaması (0.68) nedeniyle (Çokluk, ġekercioğlu &
Büyüköztürk, 2012, s. 267), modelin mükemmel bir uyuma sahip olduğu söylenebilir.
Analiz sonucu elde edilen regresyon eĢitliği Ģu Ģekildedir:
BASARI = 0.37*OGCDEG + 0.32*HSPVEL - 0.093*HSPKUL + 0.082*ONDER, R² = 0.30
ġekil 6: Üst SED okullar için oluĢturulan yapısal eĢitlik modeli (standart katsayılar)
Üst SED okullar için elde edilen regresyon eĢitliğine göre okul politika ve uygulamaları içerisinde başarı üzerinde etkisi olan boyutların göreli önem sırası:
Öğrenci Değerlendirmesinin Kullanım Amaçları,
Öğrencilerin Akademik Performansı Konusunda Velilere Yönelik Hesap Verme Sorumluluğu,
Öğrenci BaĢarısına ĠliĢkin Verilerin Hesap Verme Sorumluluğu Açısından Kullanımı ve Okul Müdürünün Öğretim Önderliğidir.
Üst SED okullar için oluĢturulan yapısal eĢitlik modelinden elde edilen sonuçlara göre Öğrenci BaĢarısına ĠliĢkin Verilerin Hesap Verme Sorumluluğu Açısından Kullanımı ile okuma puanları arasında negatif bir iliĢki ortaya çıkmıĢtır. Bu durum, üst SED okullarda
öğrenme çıktılarına iliĢkin verilerin, profesyonel hesap vermeden çok yönetimsel hesap verme doğrultusunda kullanılmasından kaynaklanıyor olabilir.
Bu boyutların tümü hesaba katıldığında; üst SED liselerde hesap verme sorumluluğuyla ilgili okul politika ve uygulamalar ile okul müdürlerinin öğretim önderliğinin, 15 yaĢ grubu, lise öğrencilerinin PISA 2009 okuma puanlarına iliĢkin toplam varyansın % 30‟unu açıkladığı görülmektedir.