BÖLÜM II YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
2.7 Biyokütle Enerjisi
2.7.7 Türkiye'de biyokütle enerjisi kullanım
Avrupa İstatistik Ofisi ver kullanımının %9,7’sini yen biyokütle ve yenileneb
enerji, %0,6’sını rüzgar enerjisi ve %0,6
Hvo Biyodizel Etanol Milyar litre
üresel biyoyakıt üretimi 2014 yılında %9 artarak toplamda 127,7 m oplamın %74’lük kısmını etanol oluştururken, %23’
biyodizel ve işlenmiş bitkisel yağ yer almaktadır.
üretiminin en çok yapıldığı ülkeler sırasıyla ABD, Brezilya, Almanya, Çin ve , 2015).
Dünya'da etanol,biyodizel ve işlenmiş bitkisel yağ üretimi (REN21, 2015).
mi yapan ülkeler içerisinde %72’lik kısmı Birleşik
ya oluştururken, bu ülkeleri Almanya, Arjantin ve Endonezya takip etmektedir. Biyoyakıt üretiminin %67’sini biyoetanol, %33’ünü oluşturmakta olup, hidrojenlenmiş bitkisel atık yağ ve diğer gelişen biyoyakıtların mevcut kapasitesi ise 0,5 m
de biyokütle enerjisi kullanım
k Ofisi verilerine göre Türkiye’de 2014
yenilenebilir enerjiden karşılanmakta olup, bu değerin %2,8’ enebilir atıklar, %2,8’ini hidrogüç, %2,8
enerji, %0,6’sını rüzgar enerjisi ve %0,6’sını güneş enerjisi oluşturmaktadır (Url
Toplam 127,7 mil
üresel biyoyakıt üretimi 2014 yılında %9 artarak toplamda 127,7 milyar litreye ’lük kısmında metil ve işlenmiş bitkisel yağ yer almaktadır. Biyoyakıt ya, Almanya, Çin ve
odizel ve işlenmiş bitkisel yağ üretimi, 2004-2014
lik kısmı Birleşik Devletler ve ya oluştururken, bu ülkeleri Almanya, Arjantin ve Endonezya takip etmektedir. ünü oluşturmakta olup, hidrojenlenmiş bitkisel atık yağ ve diğer gelişen biyoyakıtların mevcut kapasitesi ise 0,5 milyar litre/yıl
de 2014 yılında enerji ılanmakta olup, bu değerin %2,8’ini r atıklar, %2,8’ini hidrogüç, %2,8’ini jeotermal
sını güneş enerjisi oluşturmaktadır (Url-1).
Türkiye'de 2016 yılı Kasım
en çok doğalgaz+LNG enerjisinden faydalanırken nafta+motorin enerjisinden
üretiminde faydalanılan oran ise %
Şekil 2.11. Türkiye'de elektrik enerjisi
Türkiye’de enerji talebindeki artış miktarının, öngörülememesi ve üretim planlaması yapıla birtakım istikrarsızlıklar meydana gelmiştir. karşılamadığı durumda ithalat yolu
dışarıdan ithal edilen kaynaklar içinde en büyük doğal gaz alım anlaşmaları
bağımlılığını artırmıştır. (Kapluhan, 2014).
Türkiye, toplam ithalatı arasında en fazla parayı, enerji sektöründ fosil yakıtlara, tarım sektöründe ise yağlı tohumlu bitk
Böylece, her iki sektör için ödenen paranın değerinin 65 m bilinmektedir. Bunun önüne geçmek için
bitkilerle değerlendiril
potansiyeli yaklaşık olarak 17 MTEP artıklarından enerji üretim potansiyel
asım ayı sonu verilerine göre elektrik üretiminde %28,6 en çok doğalgaz+LNG enerjisinden faydalanırken, en az (%0,5) fuel nafta+motorin enerjisinden faydalanılmaktadır. Yenilenebilirler ve atıklardan elektrik üretiminde faydalanılan oran ise % 0,7 dir (Şekil, 2.11).
Türkiye'de elektrik enerjisi kurulu gücü- 2016 Kasım iye’de enerji talebindeki artış miktarının, bugüne kadar
ve üretim planlaması yapılamaması sebebiyle enerji yatırımlarında birtakım istikrarsızlıklar meydana gelmiştir. Ülkemizde üretilen enerjinin,
karşılamadığı durumda ithalat yolu ile enerji sağlanmakta olup, p
kaynaklar içinde en büyük paya sahiptir. Özellikle yüksek fiyatlı doğal gaz alım anlaşmaları Türkiye’nin enerji üretiminde dış kaynaklara
mıştır. (Kapluhan, 2014).
Türkiye, toplam ithalatı arasında en fazla parayı, enerji sektöründe kullanılmak üzere yakıtlara, tarım sektöründe ise yağlı tohumlu bitkiler ve türevlerine ödemektedir.
her iki sektör için ödenen paranın değerinin 65 milyar Dolara
nun önüne geçmek için yerel kaynakların enerji tarımına uygun olan ilmesi gerekmektedir. Türkiye’nin kullanılab
nsiyeli yaklaşık olarak 17 MTEP (milyon ton eşdeğer petrol) olup,
artıklarından enerji üretim potansiyeli yaklaşık 7 MTEP, Orman artıklarından enerji elektrik üretiminde %28,6 pay ile en az (%0,5) fuel-oil+ rler ve atıklardan elektrik
2016 Kasım sonu (Url-10). bugüne kadar tam anlamıyla
enerji yatırımlarında en enerjinin, talebi akta olup, petrol ve doğalgaz Özellikle yüksek fiyatlı Türkiye’nin enerji üretiminde dış kaynaklara olan
e kullanılmak üzere ürevlerine ödemektedir. yar Dolara (USD) ulaştığı enerji tarımına uygun olan . Türkiye’nin kullanılabilir biyoenerji yon ton eşdeğer petrol) olup, orman ve odun artıklarından enerji
üretim potansiyeli yaklaşık 2 MTEP’dür. Bu potansiyel, enerji bitkilerinin yetiştirilmesinden ve atık fazlalığından ileri gelmektedir. Türkiye’de biyoyakıt çeşitleri olarak biyogaz, biyoetanol ve biyodizel üretimi vardır. Ülkemizde biyoyakıt kullanımı diğer AB ülkelerindeki gibi zorunlu tutulmadığı için fazla gelişme gösterememiştir. Türkiye’de 2012 yılı EPDK (Enerji Piyasası Denetleme Kurumu)’nın faaliyet raporuna göre toplamda 10 adet biyokütle tesisi, 22 adet biyogaz tesisi bulunmaktadır. Biyogaz tesislerinden elde edilen toplam elektrik üretimi, 41,2 MW, toplam biyodizel işleme üretim kapasitesi ise, 561.217 m3’tür. Tarım, sanayi ve belediye bünyesinde çalışmakta olan biyogaz tesislerinin sayıları ve kapasiteleri hakkında genel bilgiler Çizelge 2.2’de verilmiştir (Üstün ve Genç, 2015).
Çizelge 2.2. Türkiye’deki tarım, belediye ve sanayi bünyesinde çalışmakta olan biyogaz tesislerinin sayıları ve kapasiteleri (Üstün ve Genç, 2015).
İşletme halindek i tesisler İşletmedeki kapasite (MW) Planlama halindeki tesisler Planlama halindeki tesis kapasitesi (MW) Toplam biyogaz tesisleri Toplam kapasite (MW) Tarım(hayvansal atıklar,bitkiler) 2 0,68 12 11,99 14 12,58 Gıda Sanayi (atıksu,organik atık) 17 13,68 2 3,88 19 17,56 Belediye(çöp gazı, atıksu) 17 96,98 12 34,72 29 131,7 Belediye(çöp gazı) 13 93,04 9 32,03 22 125,08 Belediye (atıksu) 4 3,94 3 2,69 7 6,62 Sınıflandırılmamış 0 0 23 61,16 23 61,16
Güncel verilere göre Türkiye’de 81 adet biyogaz, biyokütle, atık ısı ve pirolitik yağ enerji santralleri bulunmakta olup, tesislerin toplam kurulu gücü 464,80 MW’dır (Url-11). Niğde ilinde ise, 10 adet elektrik santrali bulunmakta olup, bunlardan 8’i yenilenebilir enerji sınıfındadır (Url-12). Ayrıca 2016 Kasım ayı itibari ile Niğde ili düzenli katı atık depolama tesisi deponi gazından elektrik enerjisi üretimine başlanmış olup tesisin kurulu gücü 0,8 MWh’dir.
Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü verilerine göre, biyokütle kaynaklı elektrik üretim tesisi bulunan yerler arasında elektrik üretim değerinin İstanbul, Bursa, Ankara, Adana gibi illerde yüksek olduğu görülmektedir. Ülkenin doğu bölgesinde biyokütle kaynaklı elektrik üretim tesisi bulunmazken Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde
biyokütlenin elektrik üretimi açısından değerlendir 2.12).
Şekil 2.12. Biyokütle kaynaklı elektrik üretim santrali bulunan Türkiye, biyoetanol üretiminde dünyadaki
günümüzde biyoetanolün üretim potansiyelinin kullanılması durumunda b
ve Albostan, 2011).
Türkiye’de, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından 27/09/2011 tarih ve 28067 sayılı Resmî Gazete yayımlanan Tebliğ
benzin türlerinin yerli tarım ürünlerinden üret
itibariyle en az %2, 01/01/2014 tarihi itibariyle ise en az %3 olması zorunlu hale getirilmiştir. Dünyadaki uygulamalara bakıldığında, %2 ve %3’lük harmanlama oranları, dünyanın çoğu ülkesinde uygulanan zorunlu harmanlama oranlarına
kalmakla birlikte, yine de bu konunun mevzuata girmesi ve Türkiye’de uygulanmaya başlaması önemli bir aşamadır (Akalın ve Seyrekbasan, 2015).
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (TAPDK) alınan ver Türkiye biyoetanol üretim,
biyokütlenin elektrik üretimi açısından değerlendirildiği dikkat çekmektedir
iyokütle kaynaklı elektrik üretim santrali bulunan iller
Türkiye, biyoetanol üretiminde dünyadaki ilk 10 ülkenin içinde yer almaktadır
günümüzde biyoetanolün üretim potansiyelinin, benzin alternatifi veya katkısı olarak ması durumunda bile, oluşan talebi karşılayamadığı görülmek
Türkiye’de, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından 27/09/2011 tarih ve 28067 sayılı Resmî Gazete yayımlanan Tebliğ ile, piyasaya akaryakıt olarak arz ed benzin türlerinin yerli tarım ürünlerinden üretilmiş etanol içeriğinin; 01/01/2013 tarihi itibariyle en az %2, 01/01/2014 tarihi itibariyle ise en az %3 olması zorunlu hale miştir. Dünyadaki uygulamalara bakıldığında, %2 ve %3’lük harmanlama oranları, dünyanın çoğu ülkesinde uygulanan zorunlu harmanlama oranlarına
kalmakla birlikte, yine de bu konunun mevzuata girmesi ve Türkiye’de uygulanmaya başlaması önemli bir aşamadır (Akalın ve Seyrekbasan, 2015).
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (TAPDK) alınan ver etim, tüketim ve ihracat miktarları Çizelge 2.3’t
inşaat durumunda işletme durumunda
dikkat çekmektedir (Şekil,
ler (MWe) (Url-13). nin içinde yer almaktadır. Fakat, benzin alternatifi veya katkısı olarak görülmektedir (Melikoğlu
Türkiye’de, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından 27/09/2011 tarih ve e, piyasaya akaryakıt olarak arz edilen inin; 01/01/2013 tarihi itibariyle en az %2, 01/01/2014 tarihi itibariyle ise en az %3 olması zorunlu hale miştir. Dünyadaki uygulamalara bakıldığında, %2 ve %3’lük harmanlama oranları, dünyanın çoğu ülkesinde uygulanan zorunlu harmanlama oranlarına göre çok düşük kalmakla birlikte, yine de bu konunun mevzuata girmesi ve Türkiye’de uygulanmaya
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (TAPDK) alınan verilere göre; ’te verilmiştir.
nşaat durumunda şletme durumunda
Çizelge 2.3. Türkiye Toplam üretim (Denatüre Edilmemiş Et Satış (biyoetanol) İhracat (biyoetanol)
Türkiye’de biyoetanol sektöründe mevcut durumda araçlarda yakıt olarak kullanılabilecek nitelikte susuz biyoetanol üret
Bunlar; Tezkim Tarımsal Kimya (TEZKİM Kimya Teknolojileri (TARKİM
Ticaret A.Ş.’dir. Bu firmaların hem üretim izinleri hem de dağıtım yetki belgeleri bulunmakta olup, üretim kapasiteleri toplamı yaklaşık olarak 152 m
(Akalın ve Seyrekbasan, 2015
Şekil 2.13. Biyoetanol üretimi yapan firmaların Türkiye’de biyodizel ve diğe
alternatif yakıtlar olarak biyodizel ve biyogaz yakıtlar
Türkiye biyoetanol üretim, tüketim ve ihracat miktarları (TAPDK, 2014).
2011 2012 2013
Toplam üretim
memiş Etil Alkol) 51,7 62,8 63
10,9 11 52,7
33,1 36,3 6
biyoetanol sektöründe mevcut durumda araçlarda yakıt olarak ecek nitelikte susuz biyoetanol üretilen 3 adet üretim tesisi bulunmaktadır. Bunlar; Tezkim Tarımsal Kimya (TEZKİM) İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş., Tarımsal eri (TARKİM) Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş.’dir. Bu firmaların hem üretim izinleri hem de dağıtım yetki belgeleri bulunmakta olup, üretim kapasiteleri toplamı yaklaşık olarak 152 m
, 2015).
Biyoetanol üretimi yapan firmaların illere göre dağılımı
Türkiye’de biyodizel ve diğer alternatif yakıtlar konusunda, 1970 petrol krizi sonrasında alternatif yakıtlar olarak biyodizel ve biyogaz yakıtlar düşünülmüş, ancak
biyoetanol üretim, tüketim ve ihracat miktarları, milyon litre
2014 2015 87,3 87
78,2 85,1
3,3 0,16
biyoetanol sektöründe mevcut durumda araçlarda yakıt olarak en 3 adet üretim tesisi bulunmaktadır. ) İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş., Tarımsal ve Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş.’dir. Bu firmaların hem üretim izinleri hem de dağıtım yetki belgeleri bulunmakta olup, üretim kapasiteleri toplamı yaklaşık olarak 152 milyon litre/yıl’dır
lere göre dağılımı (Url-13). 1970 petrol krizi sonrasında
bundan vazgeçilmiştir. 1980’lerin başından günümüze kadar bu konularda b çalışmalar yapılmış olmasına rağmen
sağlayamamıştır. 1998 yılındaki
kurumsal çalışmalar başlatılmıştır. Özellikle 2000 yılından girişimci, biyodizel üretimi yapmaya başlamıştır. Türkiye ticari girişimcilerde, devlet kurumlarında
mevcuttur. Bu kapsamda, EİE bünyesinde “Biyoenerji Proje Grubu” oluşturulmuş, bu grup, konuya ilişkin olarak “Türkiye
çalışmaları yapmış, pilot ölçekte biyodizel üretim sistemi ve bir laboratuarı alarak, aspir-kanola enerji tarımı
Şekil 2.14. Biyodizel
Biyodizel kurulu üretim kapasitesi açısından önemli potansiyele sahip Türkiye’de yılında yaklaşık 1 milyon ton kapasiteli 46 lisanslı
2014 yılı Enerji ve Tabii Kayn alan firma sayısı 34 olup, bu f
yapan firmaların illere göre dağılımı in Anadolu, Güney Doğu Anadolu görülmektedir (Şekil, 2.
fazla üretici kitlesi bulmuş, biyodizelin
kazanmasına neden olmuştur. Tesislerin birçoğu farklı yağlı tohum bitk kullanabilen yağ sıkma fabrikalarının dönüşümüyle oluşmuştur. Ayrıca, 2010 yılında 260 milyon litrelik üretim kapasitesine sahip 9 adet atı
tesis bulunmaktadır (Dağdelen, 2015
miştir. 1980’lerin başından günümüze kadar bu konularda b mış olmasına rağmen, bu çalışmalar üretime
yılındaki 1. Enerji şurasından sonra biyodizelle kurumsal çalışmalar başlatılmıştır. Özellikle 2000 yılından günümüze
girişimci, biyodizel üretimi yapmaya başlamıştır. Türkiye’de 2000 yılından bu yana devlet kurumlarında ve medyada biyodizele
mevcuttur. Bu kapsamda, EİE bünyesinde “Biyoenerji Proje Grubu” oluşturulmuş, bu şkin olarak “Türkiye-Biyodizel Kullanımı” konusunda senar
ot ölçekte biyodizel üretim sistemi ve bir laboratuarı kanola enerji tarımı deneme üretimi de başlatılmıştır (Sabancı
Biyodizel işleme lisansı sahibi firmaların illere göre dağılımı Biyodizel kurulu üretim kapasitesi açısından önemli potansiyele sahip Türkiye’de
yon ton kapasiteli 46 lisanslı biyodizel üretim tesisi bulunmaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre, biyodizel üretim lisansı
olup, bu firmalar 561.217 ton üretim kapasitesine sahiptir
re göre dağılımı incelendiğinde, bu firmaların ağırlıklı olarak İç Anadolu, Güney Doğu Anadolu, Akdeniz ve Marmara Bölgelerinde yer aldıkları 2.14). Biyoetanole kıyasla biyodizel üretimi, birçok şehirde daha fazla üretici kitlesi bulmuş, biyodizelin dağıtım ve ulaştırma açısından avantaj kazanmasına neden olmuştur. Tesislerin birçoğu farklı yağlı tohum bitk
en yağ sıkma fabrikalarının dönüşümüyle oluşmuştur. Ayrıca, 2010 yılında yon litrelik üretim kapasitesine sahip 9 adet atık yağ kullanarak biyoyakıt üreten tesis bulunmaktadır (Dağdelen, 2015).
miştir. 1980’lerin başından günümüze kadar bu konularda bilimsel e beklenen katkıyı 1. Enerji şurasından sonra biyodizelle ilgili bireysel ve günümüze kadar çok sayıda 2000 yılından bu yana biyodizele artan bir ilgi mevcuttur. Bu kapsamda, EİE bünyesinde “Biyoenerji Proje Grubu” oluşturulmuş, bu Biyodizel Kullanımı” konusunda senaryo ot ölçekte biyodizel üretim sistemi ve bir laboratuarı hizmete
(Sabancı vd., 2006).
ağılımı (Url-13). Biyodizel kurulu üretim kapasitesi açısından önemli potansiyele sahip Türkiye’de, 2010
biyodizel üretim tesisi bulunmaktadır. biyodizel üretim lisansı irmalar 561.217 ton üretim kapasitesine sahiptir. Üretimi bu firmaların ağırlıklı olarak İç ve Marmara Bölgelerinde yer aldıkları . Biyoetanole kıyasla biyodizel üretimi, birçok şehirde daha dağıtım ve ulaştırma açısından avantaj kazanmasına neden olmuştur. Tesislerin birçoğu farklı yağlı tohum bitkilerini en yağ sıkma fabrikalarının dönüşümüyle oluşmuştur. Ayrıca, 2010 yılında k yağ kullanarak biyoyakıt üreten
Bu çalışmanın amacı; 2010-2016 yılları arasında Niğde il ve ilçelerinde üretilen tarla bitkileri hasat artıklarının yıllık ortalama enerji potansiyelinin (MWh) ve bu artıklardan elde edilebilecek yıllık ortalama biyoetanol miktarının (L) teorik olarak hesaplanarak belirlenmesidir. Bu sebeple, Niğde ilinde yetiştirilen patates, buğday, arpa, çavdar, nohut, fasulye, silajlık mısır bitkilerine ait üretim miktarı (ton), atık ürün oranı, nem içeriği (%), ısıl değeri (Mj/kg), kuru ağırlık miktarı (ton), kullanılabilir atık miktarı (ton) göz önünde bulundurularak ürünlerin enerji değerleri (MWh) ve etanol miktarları (L) belirlenmiştir.