Türkiye’de Büyük Veriye İlişkin Mevcut Durum

Türkiye’de büyük veri alanında çalışmalara başlanılmakla beraber, gerçek anlamda büyük veri uygulama örnekleri sınırlı bulunmaktadır. Türkiye’deki haberleşme, perakende, bankacılık gibi müşteri bilgisinin ve müşteri davranışlarının yakından takip edildiği alanlarda faaliyet gösteren büyük özel şirketler, müşterileri ile ilgili toplamış oldukları büyük hacimdeki verileri kullanarak müşteri davranışlarını tahmin etme, müşterilerine sunulan hizmetlerin kalitesini artırma, müşteri memnuniyetini ve bağlılığını artırma, karar alma mekanizmalarına yardımcı olacak öngörüler üretme, ürün tasarımlarını müşteri beklentilerine göre şekillendirme, ürün fiyatlandırmasını optimize etme, detaylı müşteri segmentasyonu yapma ve ürünlerini sundukları kanalların verimliliğini artırma gibi alanlarda “veri madenciliği”

54

çalışmaları yapmaktadır. Büyük veri uygulamaları, özel sektörün yanı sıra yoğun miktarda veri üreten kamu kurum ve kuruluşları için de önemli potansiyel barındırmaktadır. Bu uygulamalar sayesinde, üretilen veriler kullanılarak detaylı, kapsamlı ve anlık analizlerin yapılması mümkün olmaktadır. Bu çerçevede, kamu kurum ve kuruluşları tarafından büyük veri alanında pilot uygulamaların hayata

geçirilmesi önem arz etmektedir.92

Türkiye’de büyük veri ilk kez, Onuncu Kalkınma Planı’nın (2014-2018) “Açık kaynak kodlu yazılımlar, büyük veri, bulut bilişim, yeşil bilişim, mobil platform, nesnelerin interneti gibi ürün, hizmet ve yönelimler değerlendirilerek kamu için uygun olabilecek çözümler hayata geçirilecektir.” hedefiyle resmi politika belgelerindeki yerini almıştır.

Ardından “2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı”nda da büyük verinin ekonomik değere dönüşmesinin sağlanması ve sosyal güvenlik, sağlık, vergi, güvenlik gibi alanlar başta olmak üzere kamuda büyük veri uygulamalarının geliştirilmesi hedefi belirlenmiştir. Bu çerçevede, Eylem Planında yer verilen 49 no’lu “Kamuda Büyük Veri Pilot Uygulaması Gerçekleştirilmesi” eylemi ile, kamu kurum ve kuruluşları tarafından büyük veri alanında pilot uygulamaların hayata geçirilmesi, kamu verisi kullanılarak sosyal güvenlik alanında büyük veri pilot uygulamasının gerçekleştirilmesi ve başarı örneklerinin oluşturulmasıyla bu teknolojilerin Türkiye’de yaygınlaştırılmasına öncülük edilmesi hedeflenmektedir.

Eylem kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) toplamış olduğu büyük miktardaki yapılandırılmış ve yapılandırılmamış veriler üzerinde çeşitli analizler yaparak verimliliği artırmak, kayıp-kaçak oranlarını düşürmek ve hizmet kalitesini yükseltmek amacıyla büyük veri alanında çalışmalara başlamıştır.

Onuncu Kalkınma Planında belirlenen hedef doğrultusunda TÜBİTAK- BİLGEM tarafından yürütülmekte olan "Bulut Bilişim ve Büyük Veri Araştırma Laboratuvarı" (B3LAB) Projesi aktif olarak sürdürülmektedir. Söz konusu Projeyle 2013 yılında TÜBİTAK-BİLGEM öncülüğünde ve Yatırım Programı desteğiyle, Bulut Bilişim ve Büyük Veri konularında altyapıların kurulacağı bir araştırma

55

laboratuvarı oluşturulmuştur. Bu laboratuvar bünyesinde bulut bilişim ve büyük veri alanında ileri düzeyde araştırmaların yapılması, ihtiyaç duyulan ürünlerin yerli kaynaklarla geliştirilmesine öncülük edilmesi, bu alanda çalışacak paydaşlar için araştırma yapma ve danışmanlık alma olanaklarının sağlanması hedeflenmektedir. Kamu ihtiyaçlarına yönelik olarak; elde edilen bilgi birikimi, kurulan altyapılar ve kamu kurumlarına verilen danışmanlık hizmetleri ile kurumsal büyük veri analizlerinin yapılması planlanmaktadır.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından hazırlanan “2016- 2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eki Eylem Planı”nda Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın sorumluluğunda yer alan “Kamuda Büyük Veri ve Nesnelerin İnterneti Politikalarının Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması” eylemi ile bilgiye dayalı politika tasarımı, politika modellemesi ve politikanın uygulanması için kamuya teknik destek sağlanması amaçlanmaktadır. Söz konusu eylemin hayata geçirilmesi amacıyla 2017 yılında TÜBİTAK-BİLGEM tarafından "Kamuda İnovatif Yaklaşımlar: Büyük Veri Politikalarının Geliştirilmesi (KamuV)'' Projesine ilişkin çalışmalar başlatılmıştır. Proje kapsamında Türkiye’de ve dünyadaki mevcut durumun analiz edilmesi, kamuda büyük veri çalışmaları için taslak politikaların oluşturulması, büyük veri yöntemleri kullanılarak belirlenen bir kamu hizmetinin iyileştirilmesine ve geliştirilmesine yönelik atölye çalışmaları ile pilot uygulama yapılması ve elde edilen tecrübeler ışığında ve ekosistemde yer alan paydaşların katılımı sağlanarak taslak politikaların

nihai olgunluğa ulaştırılmasının hedeflendiği ifade edilmektedir.93 Ağustos 2017

tarihinde Proje kapsamında kurumlarla bilgi ve tecrübe paylaşımı amacıyla odak grup toplantısı gerçekleştirilmiştir.

2010 yılında IBM ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) işbirliğiyle çalışmalarına başlanan "Akıllı Kamu Güvenliği Laboratuvarı (Smarter Public Safety Laboratory)" Projesi, büyük veri analizi konusunda Türkiye’de uygulanmaya çalışılan bir diğer örneği teşkil etmektedir. Laboratuvar ile suçla mücadele amacıyla büyük veri teknoloji ve yöntemleri kullanılarak çözümler geliştirilmesi ve acil durumlara cevap verme kapasitesinin artırılması amaçlanmıştır. Multimedya analizi, semantik bilgi

93 _{TÜBİTAK Resmi İnternet Sitesi, (erişim tarihi: 09.11.2017), http://yte.bilgem.tubitak.gov.tr/tr/haber/kamuv-} projesi-basladi

56

işleme, veri madenciliği, kablosuz sensör ağları ve dağıtık ortamda veri işleme gibi yöntemler aracılığıyla akıllı kamu güvenliği konusunda araştırma ve uygulamaların hayata geçirilmesi hedeflenmiştir.

57

4. ULUSLARARASI ALANDA VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA VERİ