TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü

Demiryolu araçları üretimi ve bakımı konusunda 127 yıllık deneyime sahip olan TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü, TCDD Genel Müdürlüğü başta olmak üzere yurt içi ve yurt dışı kuruluşların çeşitli tipte anahat ve manevra lokomotifleri (dizel hidrolik, dizel elektrikli, elektrikli, hibrit) , yük vagonu, yol bakım araçları ve bunlara ait alt komponent ve yedek parça ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

Avrupa Birliği (AB) standartlarında TSI sertifikalı lokomotif ve yük vagonları üretim kabiliyeti ile birlikte aynı anda iki farklı tipte ayda 2 adet Dizel Elektrikli, 4 adet Elektrikli Lokomotif üretimi, günde 1 dizel motor üretimi ve 2 lokomotif revizyonu, yine günde üç adet yük vagonu ve 2 adet cer motoru imalatı yap-ma kapasitesi mevcuttur.

TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü 540.000 m2 açık, 183.700 m2 kapalı alanda 6 fabrikada üretim ve bakım-onarım faaliyetlerini yürüten entegre bir yapıya sahip olup aynı zamanda ülkemizde lokomotif üretimi yapan tek kuruluştur.

1985-1990 yıllarında DE 11000 tipi, 1987 yılında DE 22000 tipi lokomotifin yanı sıra Kar Küreme Maki-neleri, 1988 yılında E 43000 tipi elektrikli anahat lokomotifi, 1994 yılında projesi ve imalatı kendisine ait DH 7000 tipi Manevra Lokomotifi, 1999 yılında yine projesi ve imalatı kendisine ait DH 9500 tipi Ma-nevra Lokomotifi, 2000 yılında Kapalı Kayar Yan Duvarlı Yük Vagonlarının imalatı, 2001-2004 yıllarında DH 10000 ve DH 12000 tipi Dizel Hidrolik Anahat ve Manevra Lokomotifi üretimi ve yurt dışına ihracı, 2003-2011 yılları arasında 87 adet DE 33000 tipi lokomotif üretimi sağlanmıştır.2011-2012 yıllarında GE Firması ile yapılan Stratejik Anlaşma kapsamında yeni nesil Dizel Elektrikli lokomotiflerin üretimine baş-lanmış; 2012-2015 yıllarında GE Firması için ihracat kapsamında 10 adet, TCDD için 20 adet DE 37000 ve DE 36000 Tipi lokomotif üretilmiştir.Son iki yıl içinde bu lokomotiflerden özel sektör için de üretim ve modernizasyon yapılmıştır.

104 Anadolu Raylı Ulaşım Sistemleri www.anadoluraylisistemler.org

Yine 2014-2015 yılları içerisinde TCDD ihtiyacı olan E 68000 Tipi lokomotiflerin ROTEM Firması ile birlikte ortak seri imalatları gerçekleştirilmiştir.

Ar-Ge kapsamında milli lokomotif teknolojisinin üretilmesi amacıyla başlatılan ve E1000 Elektrikli Lo-komotif Projesi olarak isimlendirilen proje 2015 yılında tamamlanmıştır. Proje kapsamında yazılım ve cer sistemlerinin tasarım ve imalatları gerçekleştirilmiş ve lokomotif imalatına yönelik kendi teknoloji-mizi üretme başarısı yakalanmıştır.

Ülkemizin elektrikli anahat lokomotifi ihtiyacını karşılamak üzere TÜBİTAK Kamu Kurumları Araş-tırma ve Geliştirme (KAMAG) Projeleri Destekleme Programı (1007 Programı) kapsamında E5000 Tip Elektrikli Anahat Lokomotifi Geliştirilmesi projesi 2017 yılında başlatılmıştır. TÜBİTAK Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü (RUTE) bünyesinde yürütülmekte olan E5000 projesinde TCDD Taşımacılık A.Ş.

müşteri kurum, TÜRASAŞ, İTÜ, SAVRONİK, MEDEL ve SÖNMEZ TRAFO ise paydaş olarak yer al-maktadır.

2015 yılından itibaren TSI Sertifikalı Yük Vagonlarının seri üretimleri başlatılmıştır.

Denizcilik Sektörüne yönelik olarak üretilen Dizel Jeneratör Setleri 2018 Yılında Van Gölü Feribotlarında kullanılmaya başlanmıştır. Tasarım ve üretim çalışmalarına devam eden Hibrit Lokomotif 2018 Yılında Berlin-Innotrans Fuarında sergilenmiştir.

2019 Yılında Yerli ve Milli DE 10000 Tipi Manevra Lokomotifinin tasarım ve prototip üretimi tamamla-narak Eurasia Rail Fuarı’nda sergilenmiş; özel sektör için DE 10000 tipi ile birlikte DE 6000 tipi Manevra Lokomotiflerinin seri üretimi gerçekleştirilmiştir.

Kuruluşundan bu yana Eskişehir Bölge Müdürlüğü’nde çeşitli tiplerde yaklaşık 140 adedi üçüncü şahıslar için olmak üzere toplam 910 adet lokomotif üretilmiştir. Yük vagonu üretiminde ise yaklaşık 700 adet üçüncü şahıslar için olmak üzere toplam 11.838 adet gerçekleşme sağlanmıştır.

Önemli bir faaliyet alanı bakım-onarım olan Eskişehir Bölge Müdürlüğünde bugüne kadar yaklaşık 3.875 adet lokomotifin bakım-onarımı, yaklaşık 12.800 adet vagonun bakım-onarımı gerçekleştirilmiştir.

Ülkemiz demiryolu yolcu ve yük taşımacılığının gelişimiyle uyumlu olarak elektrikli ana hat lokomotifi, demiryolu araçlarının ve dizel motorun yerli ve milli olarak tasarımının yapılarak üretilmesi kritiktir. Bu kapsamda TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü, raylı sistem araçlarının ve kritik bileşenlerinin milli imkânlarla tasarımının ve yerli olarak üretiminin yapılması için projeler gerçekleştirmektedir. Bu proje-lerin gerçekleştirilmesinde birçok üniversite ve özel sektör kuruluşu ile işbirliği halinde kurumsal kapasi-telerin arttırılmasına yönelik birliktelik içerisinde hareket edilmektedir.

TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü tarafından yürütülen projeler ve projelere ilişkin bilgiler Tablo 49’da yer almaktadır.

Ayrıca, 2019 yılı yerlileştirme seferberliği kapsamında 229 kalem ürün yerlileştirme kapsamına alınmış ve 151 kalemin yerlileştirme çalışması tamamlanmıştır. 2004 yılından bugüne kadar ise yerlileştirme kap-samında; kritik alt bileşenler olan ATS, kompozit sabo, döküm boji, D78 tipi cer motoru vd. gibi 342 kalem malzemenin 279 kalemi “Yerli Üretim”e dönüştürülerek yılda ortalama 32,5 milyon TL tasarruf sağlanarak ekonomiye katkıda bulunulmaktadır.

105

2021 RAYLI SİSTEMLER SEKTÖR RAPORU

Türkiye’de Raylı

TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü ile TÜBİTAK MAM işbirliğinde %100 yerli tasarım ve üretimle gerçekleştirilmiş olan E 1000 milli elektrikli lokomotif temel alınarak proje oluşturulmuştur. Proje devam etmektedir. Proje ile Türkiye’de ilk defa; 5 MW gücünde cer sistemi geliştirilecek, güvenli yazılım ve donanım geliştirilecek ve AB standartlarında üretilerek TSI sertifikasyonu sağlanacaktır.

Co-Co Tip Lokomotif Geliştirilmesi

TÜBİTAK Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü (RUTE) ve Türkiye Raylı Sistem Araçları Anonim Şirketi (TÜRASAŞ) arasında geçekleşen işbirliği çerçevesinde Yerli ve Milli Co-Co Tip Lokomotif Platformu Geliştirilmesi Projesi başlatılmıştır.

E 1000 Elektrikli Lokomotif Projesi

Modern sürüş ve 1 megavatlık cer sistemiyle ön plana çıkan E1000’in tüm laboratuvar, yazılım ve alt yapı çalışmaları, fabrika ve yol testleri, prototip üretimi yüzde yüz yerli olarak gerçekleştirildi.

DE 11000 Lokomotifi Projesi

TÜBİTAK RUTE de yürütülen proje kapsamında 7 adet AC cer motorlu DE11000 tipindeki lokomotiflerin cer sistemlerinin yenilenerek, TCDD manevra hizmetleri için yeniden hizmete alınmıştır. Toplam 11 adet daha DE11000 tipinde lokomotiflerin cer sistemi revizyonlarının yapılmasına yönelik çalışmalara TÜBİTAK RUTE ve TÜRASAŞ işbirliğinde başlanmıştır.

DE 10000 Manevra Lokomotifi Projesi

Tasarım ve üretimi milli çözümlerle gerçekleştirilmiş olan İlk Milli Dizel Elektrikli Manevra Lokomotifi projesinde 6 silindirli yeni motor kullanılmıştır. Lokomotif ticarileştirilmiş olup seri imalatı sürdürülmektedir.

Hibrit Lokomotif Projesi

DE 11000 tipi manevra lokomotifinin HİBRİT Manevra Lokomotifine dönüştürülmesi proje çalışması ASELSAN ve TCDD Taşımacılık A.Ş. ile birlikte yürütülmektedir. Proje ile konvertör/

invertör ünitesi, ve yardımcı konvertör ünitesi ile tren kontrol ve yönetim sistemi yazılımlarından oluşan cer sistemi milli olarak tasarlanmış ve üretilmiş olacaktır.

Milli Yüksek Hızlı Tren Projesi

Konsept tasarım çalışması tamamlanmıştır. TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü’ nün ihtiyacı olan 96 YHT setinin tasarlanan SİP Modeli YHT setleri ile karşılanması hedeflenmektedir.

Hafifletilmiş Yük Vagonu Projesi

TCDD’ nin desteği ile Hafifletilmiş Yük Vagonu tasarımı ve prototip imalatı projesi Kamu Projeleri kapsamında TÜLOMSAŞ, İTÜ ve TÜBİTAK işbirliği ile tamamlanmıştır. Bu kapsamda TSI sertifikasyonu sağlanarak seri üretimi gerçekleştirilmiştir.

Yangın Söndürme Vagonu Projesi

Proje ile petrol ve türevlerinin taşınması esnasında yaşanabilecek kazalarda, muhtemel deray, yangın, sızıntı, patlama vb. olayları önleme ile olası kayıp ve zararların minimuma indirilebilmesi amaçlanmakta olup projenin 2020 yılında tamamlanması hedeflenmektedir.

TLM16V185 Motor

Modernizasyonu Projesi

DE 24000 tipi lokomotiflerde kullanılan TLM16V185 dizel motorun modernizasyon projesi;

TÜBİTAK, TCDD Taşımacılık A.Ş., Marmara Üniversitesi ve özel sektör işbirliği ile 15.12.2018 tarihi itibari ile başlamıştır. Bu projenin hayata geçirilmesi ile raylı sistemlerde ve deniz taşımacılığında kullanılabilecek milli tasarıma sahip dizel motor üretilmiş olacaktır.

V81200HP Özgün Motor Geliştirilmesi Projesi

Ayrıca; TÜBİTAK, TCDD Taşımacılık A.Ş. ve Marmara Üniversitesi ve özel sektör işbirliği ile raylı sistem araçları için milli tasarıma sahip özgün motor geliştirme projesi 15.12.2018 tarihi itibari ile başlamıştır. Proje kapsamında tasarlanacak ve üretilecek milli dizel motorun Milli Dizel Elektrikli Anahat Lokomotifinde kullanılması hedeflenmektedir.

106 Anadolu Raylı Ulaşım Sistemleri www.anadoluraylisistemler.org