Tümceleri istek ya da emir kipi ile tamamla.

a. Çok yoruldum. (Ben) şu sandalyeye biraz ________________. b. Akşam misafir geliyor. Biz eve gidip yemek hazırla_____________. c. Hava çok soğuk. (Biz) okula otobüsle git________________? ç. Çok yoruldun. (Ben) sana biraz yardım et____________________? d. Benim çok işim var. Ben bu gece sizinle gel_________________. e. A: Anne, marketteyim. Bir şey lazım mı?

B: Evde süt yok, süt al________. A: Tamam, kaç litre al____________? B: 1 litre yeter.

A: Tamam. İçecek al_____________?

izle- bekle- anlat- git-

Ben Biz

seyret- oyna- çık- otur-

Ben Biz

83 B: Hayır, al_________. Evde içecek var.

f. Bu hafta sonu için hala plan yapmadık! Nereye git______________? g. Yarın sınavım var, ben eve gidip ders çalış_______________. h. Hava çok soğuk. Bence ceketini al________.

ı. Yemeği nerede ye_________, nereyi tavsiye ediyorsunuz?

i. A: Saat 15.00’teki uçuş için evden saat kaçta çık_________? Yol ne kadar sürüyor?

B: Bence saat 13.00’de çık________. Yol en az 1 saat sürüyor çünkü. j. A: Hazır mısın? Çık_______________?

B: Olur, çık____________ hadi!

Cevaplar

1. Tabloyu istek kipi ile tamamla.

Ben seyredeyim-ben oynayayım-ben çıkayım-ben oturayım Biz seyredelim-bizoynayalım-biz çıkalım-biz oturalım 2. Tabloyu istek kipi (olumsuz ve soru) ile tamamla.

Ben izlemeyeyim-ben beklemeyeyim-ben anlatayım mı?-ben gideyim mi? Biz izlemeyelim-biz beklemeyelim-biz anlatalım mı?-biz gidelim mi? 3. Tümceleri istek ya da emir kipi ile tamamla.

a. Çok yoruldum. (Ben) şu sandalyeye biraz oturayım. b. Akşam misafir geliyor. Biz eve gidip yemek hazırlayalım. c. Hava çok soğuk. (Biz) okula otobüsle gidelim mi? ç. Çok yoruldun. (Ben) sana biraz yardım edeyim mi? d. Benim çok işim var. Ben bu gece sizinle gelmeyeyim. e. A: Anne, marketteyim. Bir şey lazım mı?

B: Evde süt yok, süt al. A: Tamam, kaç litre alayım? B: 1 litre yeter.

A: Tamam. İçecek alayım mı? B: Hayır, alma. Evde içecek var.

f. Bu hafta sonu için hala plan yapmadık! Nereye gidelim? g. Yarın sınavım var, ben eve gidip ders çalışayım. h. Hava çok soğuk. Bence ceketini al.

ı. Yemeği nerede yiyelim? Nereyi tavsiye ediyorsunuz?

i. A: Saat 15.00’teki uçuş için evden saat kaçta çıkayım? Yol ne kadar sürüyor? B: Bence saat 13.00’de çık. Yol en az 1 saat sürüyor çünkü.

j. A: Hazır mısın? Çıkalım mı? B: Olur, çıkalım hadi!

84

-(y)A GÖRE/-CE

Bir konu hakkında fikrimizi söylemek istiyoruz o zaman özel ad+A göre ya da adıl + -A göre kullanıyoruz. Ben, sen, biz ve siz adılları için bence, sence, bizce ve sizce de kullanıyoruz.

Özel ad + -(y)A göre Murat'a göre Ali'ye göre

Adıl + -A göre Bana göre = Bence Sana göre = Sence

Ona göre -

Bize göre = Bizce Size göre = Sizce

Onlara göre -

Örnek:

A- Bana göre Türkçe çok kolay.

B- Bana göre Türkçe kolay değil, Türkçe çok zor. A- Sence Ayşe güzel bir kız mı?

B- Evet, bence Ayşe çok güzel. Alıştırmalar

1. Boşlukları “Ayşe'ye göre”, “bize göre”, “ona göre”, “bence”, “sence” ile tamamla.

a. A: Bence bu yemek çok güzel, ______________? B: Bence bu yemek güzel değil.

b. A: Bana göre bu film çok sıkıcı. Sen ne düşünüyorsun? B: ______________ de bu film çok sıkıcı.

c. A: Selin'e göre Ali çok yakışıklı. Ayşe ne düşünüyor? B: _____________ Ali yakışıklı değil.

ç. A: Bence yılan çok korkunç, o ne düşünüyor? B: ______________ de yılan çok korkunç. d. A: Bizce bu ev pahalı. Siz ne düşünüyorsunuz? B: _____________ bu ev ucuz.

Cevaplar

1. Boşlukları “Ayşe'ye gör”e, “bize göre”, “ona göre”, “bence”, “sence” ile tamamla. a.sence b. bence c. Ayşe'ye göre ç. ona göre d. bize göre

85

-(y)Ip (ULAÇ)

Özneleri ve eylemlerin zamanı aynı iki tümce var. Ayrıca bu iki tümce arasına ‘ve’ bağlacı yazıyoruz. Çünkü bu iki tümce eylemlerin sırası ile ilgili. Bu tümceleri bir tümce içinde yazmak için bu ulacı kullanıyoruz. Bu ulacı sadece eylemlerin sonuna ekliyoruz. Her eylem ve her zaman eki ile kullanmak mümkün. Bu ulaçta eylemlerin sırası önemli. Çünkü bu ulacı öncelik/sonralık anlatmak için kullanıyoruz.

BİÇİM

Ünlü uyumu kuralları mI soru eki gibi. Eylemin son harfi ünlü, o zaman –(y) yazıyoruz.

Eylemde son ünlü “a, ı” o zaman “ı” örnek: bakıp, bağırıp Eylemde son ünlü “e, i” o zaman “i” örnek: gelip, bilip Eylemde son ünlü “o, u” o zaman “u” örnek: okuyup, doyup Eylemde son ünlü “ö, ü” o zaman “ü” örnek: görüp, gülüp

Örnekler:

Eve geldikve televizyon izledik.  Eve gelip televizyon izledik.

 İki tümcede de eylemde –DI geçmiş zaman eki var. Zaman ekleri aynı.

 İki tümcede de biz kişi adılı ve kişi eki var. Kişiler aynı.

 Önce eve geldik. Sonra televizyon izledik.

Örnek: Her sabah erken kalkıyorum ve duş alıyorum.  Her sabah erken kalkıp duş alıyorum.

 İki tümcede de eylemde –(I)yor şimdiki zaman eki var. Zaman ekleri aynı.

86

 Önce erken kalkıyorum. Sonra duş alıyorum.

Örnek: Markete gideyim ve çikolata alayım.  Markete gidip çikolata alayım.

 İki tümcede de eylemde –(y)AyIm istek kipi var. İstek kipleri aynı.

 İki tümcede de ben kişi adılı ve kişi eki var. Kişiler aynı.

 Önce makete gideyim. Sonra çikolata alayım.

Eve erken gelinve bulaşıkları yıkayın.  Eve erken gelip bulaşıkları yıkayın.

 İki tümcede de eylemde –(y)In emir kipi var. Emir kipleri aynı.

 İki tümcede de siz kişi adılı ve kişi eki var. Kişiler aynı.

 Önce eve erken gelin. Sonra bulaşıkları yıkayın.

Eyleme zaman eki ya da kip eki yazmadan –(y)Ip ekliyoruz.

Örnek: Eve geldip televizyon izledik.

Her sabah erken kalkıyorup duş alıyorum.

-(y)Ip kullanıyoruz, o zaman ‘ve’ kullanmıyoruz.

Örnek: Eve gelip ve televizyon izledik.

Her sabah erken kalkıp ve duş alıyorum.

İki tümcede farklı özne var o zaman–(y)Ip ulacı kullanmıyoruz.

Örnek: Onlar eve gelip televizyon izledik.

İki tümcede de aynı zaman eki/kip yok o zaman –(y)Ip ulacı kullanmıyoruz.

Örnek: Eve geldimve şimdi televizyon izliyorum. Eve gelip şimdi televizyon izliyorum.

!

!

!

87

“Et-”, “git-” ve “tat-” eylemlerinde /t/ sesi /d/ oluyor.

gidip, seyredip…vb.

“Ye-” için, yiyip kullanıyoruz. “de-“ için deyip kullanıyoruz.

Alıştırmalar

1. Tümceleri -(y)Ip ulacı ile yeniden yaz.