STRATEJİK YÖNETİM KAVRAMI

Stratejik yönetim kavramı insanlık tarihiyle eşzamanlı olarak var olmaktadır. Fakat stratejik yönetim en önemli etkilerini 18.yy’ ın ortalarında göstermeye başlamıştır. Çünkü bu zaman dilimi tarım ve üretim yöntemlerinin teknolojik gelişmelerle değiştiği döneme denk

gelmektedir. Teknolojik açıdan 1765’te James Watt’ın yeni bir enerji kaynağı olan buhar

makinesini bulması, ekonomi bilimi açısından 1776’da Adam Smith’in “Ulusların Zenginliği” adlı kitabını yazması, sosyo-politik açıdan 1789’daki Fransız Devrimi ve ardından sanayi devrimi, toplumsal ve teknolojik gelişmelerin en önemli noktaları olmuşlardır. Bu dönemde birçok düşünür, farklı boyutlardan yola çıkarak çeşitli kronolojik sınıflandırmalara gitmişlerdir. Örneğin Alvin Toffler, sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş olarak üç ayrı dalgada sınıflandırma yapmıştır. Toffler’e göre birinci aşamada “tarım toplumu”, ikinci aşamada “sanayi toplumu”, üçüncü aşamada ise “bilgi toplumu” bulunmaktadır.

Peter Drucker ise daha erken bir başlangıç yaparak 19.yy’dan sonrasını üç ayrı dönemde incelemektedir. Drucker’a göre sanayi devrimi çağı 1920’lerde sona ermiş, ardından verimlilik çağı başlamıştır. 1980’lerde ise “bilgi çağı” başlamıştır. Her iki düşünürde de ortak nokta olarak bilgi toplumu-bilgi çağı kavramını görebiliriz. Bilgi toplumu-bilgi çağı, stratejik yönetim anlayışının, gereksinimler üzerine net bir şekilde biçimlenmeye başladığı bir dönemi ve süreci ifade etmektedir.100 Stratejik yönetim, uzun dönemde işletmenin yaşamını sürdürmesi ve rekabet üstünlüğü sağlamasını amaçlayan bir yönetimdir. Uzun dönem ise, kişilerin tahmin yapabileceği azami süreyi ifade etmektedir. Böylece stratejik planlama, stratejik yönetimin sistematik çevre analizi ile ilgili bir unsuru olarak önemini devam ettirmektedir.101 Stratejik yönetim süreci genel yönetim sürecinden ayrı olarak düşünülmemelidir. Genel anlamda işletme yönetimi, işletmenin amaçlarını gerçekleştirebilmesi için, yapılması gerekli olan faaliyetlerin planlanması, örgütlenmesi, koordinasyonu, uygulanması ve kontrol edilmesi sürecidir. Stratejik yönetim ise işletmelerin genel yönetim sürecini bir parçasıdır. Başka bir ifade ile işletme hiyerarşik bir şekilde ele alındığında üst yönetimin ilgilendiği özel bir yönetim alanını kapsar.102

Stratejik yönetim; işe yarar stratejiler geliştirmeye, bu stratejileri doğru biçimde uygulamaya ve uygulamaların sonuçlarını değerlendirerek kontrol etmeye yönelik kararlar ve faaliyetler bütünüdür.

Stratejik yönetim; stratejilerin planlanması için gerekli araştırma, inceleme, değerlendirme ve seçim çabalarını, planlanan bu stratejilerin uygulanabilmesi için işletme içi

100

ÖZKAN Memet, Stratejik Yönetim Tarihine Kısa Bir Bakış, www.bilgiyonetimi.org. 18.04.2009

101

ÇETİN, S., (2008)"Stratejik Yönetim" İçinde, Çağdaş Yönetim ve Örgütsel Başarım, Ed. Şimşek, M ve Çelik, A.,Eğitim Kitabevi,İstanbul, ,s 43

102

her türlü tedbirin alınarak yürürlüğe konulmasını, daha sonrada yapılan çalışmaların kontrol

edilerek değerlendirilmesi ile ilgili faaliyetleri kapsar.103

Stratejik yönetimin başlıca unsurları ve özellikleri aşağıdaki gibidir:

 Tepe yönetiminin en önemli görevlerinden biri stratejik yönetimdir. Aynı zamanda tepe yönetimin belirlediği stratejik yönetim alt kademede çalışanlara yol göstermektedir

 İşletmeyi bir sistem olarak tanımlamamızı stratejik yönetim sağlar ve işletmeleri açık bir sistem gibi düşünmemize yardımcı olur.

 Stratejik yönetim, işletmenin sahip olduğu kaynakların en etkili şekilde dağıtılmasını ve en verimli şekilde kullanılmasını sağlar.

 Stratejik yönetim, işletmenin uzun dönemli faaliyetlerine odaklanır ve bu faaliyetlerin doğurduğu sonuçları inceler.

 Stratejik yönetim, işletmenin devamlılığını uzun süre koruyabilmesi için işletmeyi tehdit eden dış çevre unsurlarının incelenmesini sağlar.

 Stratejik yönetim, işletmenin uzun süre ayakta kalabilmesi için gerekli olanın rekabette üstünlük olduğu bilinciyle işletmenin bu üstünlüğü nasıl elde edebileceği konularını inceleyerek, işletme için bunları sağlamaya yöneliktir.

Stratejik yönetim, işletmeler ve grupların yanı sıra, örgüt ve yönetimleri açısından aşağıdaki yararları sağlar:

 Stratejik yönetimin örgütlere faydası değişen durumları önceden algılamaya yardımcı olmasıdır.

 Stratejik yönetimde uzun vadeli düşünüldüğü için geleceğe ait fikirlerin ortaya çıkmasını sağlar.

 Stratejik yönetim, gerçekleştirilebilir amaçlar belirlenmesini sağlar.

 Stratejik yönetim, iş kararlarının sistemli bir şekilde uygulanmasına yardımcı olur.  Stratejik yönetim, bir işletmenin temel problemlerini araştırmada yöneticilere

yardım eder.

 Stratejik yönetim Organizasyonel performans ve süreç kalitesi üzerine odaklanılmasını sağlar.

103

 Stratejik yönetim, işletmelerde çalışanlar arasında, tepe yönetimi ve alt kademe

arasındaki iletişimin gelişmesine, bireysel projelerin koordinasyonuna, gerekli olan kaynakların elde edilmesine ve bütçe gibi kısa süreli planlamanın gelişmesine yardımcı olur.

 İşletmenin değişimi kolayca kabullenip, uyum sağlaması için gerekli olan örgüt kültürünün oluşmasına yardımcı olur.

Stratejik yönetim bağlamında, stratejik yönetim süreci ve bunun bileşenleri de önemlidir. Stratejik yönetim sürecinin, “işletmenin vizyonunun, misyonunun ve amaçlarının belirlenmesi, strateji formülasyonu, strateji uygulaması ve stratejik kontrol” şeklinde bir tanımı bulunmaktadır. Sadece bu tanıma uyan bir işletme gerçek stratejik reflekslerini çalıştıramadığı için bir anda kendini geri dönemeyeceği bir çıkmazın içinde bulmaktadır. Bu yaklaşım, gerçekte temel bir stratejik yönetim biçimi değil, stratejik yönetimin uygulanmasının gerekli olduğunu düşünen kişilerin kalıplaşmış çözüm önerileridir. İşletmeler işletmenin kurulduğu andan itibaren vizyona, misyona ve belirli amaçlara sahip durumdadırlar. Fakat işletmelerin söz konusu stratejik yönetim için gerekli olan vizyona, misyona ve amaçlara sahip olması, yani sadece tanıma uyması onu başarısızlığa götürecektir. Gerçek ve başarılı bir stratejik yönetim süreci, kuruluşların bu duruma düşmemeleri için uygulamaları gereken kural ve tekniklerdir. Stratejik savaşlar pazarda ve pazar payı için verilmektedir. Buna göre stratejik yönetimin esas omurgasının lojistik yönetim ve pazarlama yönetimince oluşturulduğu ileri sürülebilir.104

Stratejik Yönetim düşüncesinin evriminde aşağıdaki türden yaklaşımlar söz konusu olup, bunları destekleyen veya eleştiren çeşitli karşı yaklaşımlar da gündem oluşturmuştur105:

 Bir rasyonel planlama süreci olarak strateji (Alfred Chandler),

 Durumsallığın gereği olarak doğaçlama (emergent) strateji (Henry Mintzberg ve James Waters),

 Atılım kaldıracı (stretch and leverage) olarak strateji (Gary Hamel ve C. K.Prahalad),

 Alternatif seçimleme (Trade-Off) olarak strateji (Michael Porter),

104

MERİH, K, “Stratejik Yönetim Sürecinin Bileşenleri” www.merih.net (25.02.2009).

105

YILMAZ,P.,“Stratejik Yönetim Kavramları:Vizyon,Misyon,Amaç,Hedef nedir ”www.uyurgezer.net. (14.09.2008. ).

 Kaynak kullanımına dönük strateji (Robert W. Grant),

 Çevreye bağımlılık (context dependency) olarak strateji (Sumantra Goshal),  Kontrol enformatiği paradigması olarak strateji.