3.1. Orman Yangınlarına Yönelik Bulgular
3.2.4. Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler ile Regresyon Analizi
Regresyon analizi ile orman yangınları ile seçilen sosyo-ekonomik değiĢkenler arasındaki iliĢki saptanmıĢtır. Bağıntıda sosyo-ekonomik değiĢkenlerle orman yangınları arasındaki iliĢki yer almaktadır. Pozitif iĢaretler değiĢkenle doğru, negatif iĢaretler ise değiĢkenin orman yangınlarıyla ters yönlü iliĢki içerisinde olduğunu göstermektedir. Finike ilçesi orman yangınları sosyo-ekonomik değiĢkenler arasındaki regresyon bağıntısı aĢağıdaki gibidir (Çizelge 3.27-3.28).
FĠNĠKE-YSTPLM = 23,893 + 64,802 (ISSIZK) - 10,623 (ISSIZE) - 10,787 (TICLKNTOTELK) - ,544 (ISGUCOLMYN) + 6,234 (SOSYALHIZMK) - ,267 (ORTMZNK) - 9,115 (MALI) - ,316 (BNT2) + 1,042 (GLSMCGD) + ,536 (M2) - ,231 (GLSMCGA) + ,441 (KPL1) - ,061 (BKM) - ,761 (TARORM ISTHDME)
Finike ilçesine yönelik yapılan faktör analizinde; toplam varyansın yaklaĢık %73,66‟sını açıklayan faktör grubu sayısı altıdır. Altı faktörde ise toplam 29 değiĢken yer almıĢtır. Bu değerler üzerinden yapılan faktör analizleriyle toplam faktör grubu üçe ve bu gruplarda yer alan değiĢken sayısı ise onbeĢe indirgenmiĢtir. Birinci faktör grubu “istihdam faktörü”, ikinci faktör grubu “ormanların yapısal niteliği faktörü” ve üçüncü grup ise
“eğitim faktörü” olarak adlandırılmıĢtır. Elde edilen regresyon analizi denklemi ise; FĠNĠKE-YSYPLM = 22,177 + ,744 F1 - ,911 F2 + ,501 F3 Ģeklindedir.
Kumluca ilçesi orman yangınları sosyo-ekonomik değiĢkenler arasındaki regresyon bağıntısı aĢağıdaki gibidir (Çizelge 3.29-3.30).
KUMLUCA-YSTPLM = -36,103 - ,107 (OKBLMYN) + ,084 (M1) + ,002 (TRAKTAR) - ,378 (ORTMZNK) + ,086 (KPL1) - ,340 (GLSMCGD) - ,113 (BZK) + ,505 (IBRKAR) + 2,110 (SIINDKS)
Kumluca ilçesine yönelik yapılan faktör analizinde; toplam varyansın yaklaĢık %72,92‟sini açıklayan faktör grubu sayısı sekizdir. Sekiz faktörde ise toplam 27 değiĢken yer almıĢtır. Bu değerler üzerinden yapılan faktör analizleriyle toplam faktör grubu üçe ve bu gruplarda yer alan değiĢken sayısı ise onikiye indirgenmiĢtir. Birinci faktör grubu “eğitim faktörü, ikinci faktör grubu “ormanların yapısal niteliği faktörü” ve üçüncü grup ise “maden ve taĢocağında istihdam faktörü” olarak adlandırılmıĢtır.
Elde edilen regresyon analizi denklemi ise; KUMLUCA-YSYPLM = 4,750 + 1,323 F1 - 232 F2 + 1,877 F3 Ģeklindedir.
Manavgat ilçesi orman yangınları sosyo-ekonomik değiĢkenler arasındaki regresyon bağıntısı aĢağıdaki gibidir (Çizelge 3.31-3.32).
MANAVGAT-YSTPLM = 12,722 + ,998 (KPL1) + ,980 (KPL2) + ,1,122 (KPL3) - ,921 (BNT1) - ,729 (BNT2) - ,826 (BNT3) + ,017 (M1) - ,139 (BKM) - ,016 (BZK) - ,057 (IBRYAP) - ,005 (NBGMLK) - ,005 (ACNPORMALN) - ,002 (TRAKTAR) + 2,219 (ISSIZK) + ,357 (ISGUCOLMYNE) - ,326 (TARORM ISTHDMK) - ,545 (TICLKNTOTELK) -1,055 (ORTMZNK)
Manavgat ilçesine yönelik yapılan faktör analizinde; toplam varyansın yaklaĢık %71,05‟sını açıklayan faktör grubu sayısı 11 olmuĢtur..
Onbir faktörde toplam 39 değiĢken yer almıĢtır. Bu değerler üzerinden yapılan faktör analizleriyle toplam faktör grubu ikiye ve bu gruplarda yer alan değiĢken sayısı ise 13‟e indirgenmiĢtir. Birinci faktör grubu “tarım ve turizmde istihdam faktörü”, ikinci faktör grubu “ormanların yapısal niteliği faktörü” olarak adlandırılmıĢtır. Elde edilen regresyon analizi denklemi ise;
MANAVGAT-YSYPLM = 5,771 - ,944 F1 +- 1,100 Ģeklindedir.
Serik ilçesi orman yangınları sosyo-ekonomik değiĢkenler arasındaki regresyon bağıntısı aĢağıdaki gibidir (Çizelge 3.33-3.34).
Serik ilçesine yönelik yapılan faktör analizinde; toplam varyansın yaklaĢık %70,78‟ini açıklayan faktör grubu sayısı 8 olmuĢtur. Sekiz faktörde ise toplam 37 değiĢken yer almıĢtır. Bu değerler üzerinden yapılan faktör analizleriyle toplam faktör grubu ikiye ve bu gruplarda yer alan değiĢken sayısı ise 18 „e indirgenmiĢtir. Birinci faktör grubu “iĢsiz ve tarım-turizm sektörü istihdam faktörü”, ikinci faktör grubu “aktif çalıĢan nüfusa orman ve tarım alanı ile ormanların M2 yangına hassaslığı faktörü” olarak adlandırılmıĢtır. Elde edilen regresyon analizi denklemi ise; SERĠK-YSYPLM = 6,615 + ,160 F1 - ,237 F2 Ģeklindedir.
SERĠK-YSTPLM= -43,789 - ,378 (TICLKNTOTELE) - 6,951 (ISSIZK) + ,922 (ISGUCOLMYNE) + ,931 (ISGUCOLMYNK) - 1,010 (ISSIZE) + 1,492 (INSTSNYE) + ,525 (ILKMZN) - ,007 (OTRMZNE) + ,532 (KPL2) + ,077 (KPL3) -,314 (GLSMCGB) + ,313 (BKM) + ,332 (M2) - ,638 (IBRKAR) - ,346 (BNT2)
Finike ve Kumluca Ġlçeleri için ikisinin bir arada olduğu Batı ilçelerine yönelik yapılan faktör analizinde; toplam varyansın yaklaĢık
%70,58‟ini açıklayan faktör grubu sayısı ondur. on faktörde ise toplam 28 değiĢken yer almıĢtır. Bu değerler üzerinden yapılan faktör analizleriyle toplam faktör grubu üçe ve bu gruplarda yer alan değiĢken sayısı ise onüçe indirgenmiĢtir. Birinci faktör grubu “ormanların yapısal niteliği faktörü”, ikinci faktör grubu “eğitim faktörü”, üçüncü faktör grubu “iĢgücünde olmayan nüfus faktörü” olarak adlandırılmıĢtır. Elde edilen regresyon analizi denklemi ise; BATI-YSYPLM = 3,929 + ,299 F1 - ,907 F2 + ,421 F3 Ģeklindedir.
Manavgat ve Serik Ġlçeleri için ikisinin bir arada olduğu Doğu ilçelerine yönelik yapılan faktör analizinde; toplam varyansın yaklaĢık
%71,66‟sını açıklayan faktör grubu sayısı onüçdür. Onüç faktörde ise toplam 37 değiĢken yer almıĢtır. Bu değerler üzerinden yapılan faktör analizleriyle toplam faktör grubu üçe ve bu gruplarda yer alan değiĢken sayısı ise onüçe indirgenmiĢtir. Birinci faktör grubu “tarım-turizm sektörü istihdam faktörü”, ikinci ve üçüncü faktör grubu “ormanların yapısal niteliği faktörü” olarak adlandırılmıĢtır. Elde edilen regresyon analizi denklemi ise; DOĞU-YSYPLM = 6,096 - ,566 F1 + 1,773 F2 + 2,244 F3 Ģeklindedir.
ÇalıĢmanın yapıldığı Finike, Kumluca, Manavgat ve Serik Ġlçelerinin tümünün bir arada olduğu Ġlçeler Geneline yönelik yapılan faktör analizinde; toplam varyansın yaklaĢık %70,29‟unu açıklayan faktör grubu sayısı ondörttür. Ondört faktörde ise toplam 34 değiĢken yer almıĢtır. Bu değerler üzerinden yapılan faktör analizleriyle toplam faktör grubu üçe ve bu gruplarda yer alan değiĢken sayısı ise onikiye indirgenmiĢtir. Birinci faktör grubu “tarım-turizm sektörü istihdam faktörü”, ikinci faktör grubu “iĢsizlik faktörü”, üçüncü faktör grubu “ormanların yapısal niteliği faktörü” olarak adlandırılmıĢtır. Elde edilen regresyon analizi denklemi ise; ĠLÇELER GENELĠ-YSYPLM = 5,582 - ,347 F1 - ,059 F2 + 1,412 F3 Ģeklindedir.
Bu çalıĢmayla ortaya konulan bağıntılar AkkaĢ ve ark. 2008‟e göre belirtilen “… Türkiye‟de orman yangınlarının büyük çoğunluğunun insan nedeniyle çıkması topluluklar ile ilgili sosyo-ekonomik araĢtırmaların önemini açıkça göstermektedir. Bu nedenle salt yanıcı madde ve hava halleri gibi doğal değiĢkenlerle iliĢkilendirilen yangın tehlike oranları sistemini oluĢturma gayretleri yerine, sosyo-ekonomik değiĢkenlere göre “sosyal yangın tehlike oranlarının” belirlenmesi çalıĢmalarına acilen baĢlanması yangınların %97‟sinin insandan kaynaklanan bir toplum için daha akılcı gözükmektedir” yaklaĢımına yanıt oluĢturmaktadır (AkkaĢ ve ark. 2008).
Ġlçeler geneli için elde edilen üç faktör grubuna ait 12 değiĢkene yönelik korelasyon analiz tablosu aĢağıda sunulmaktadır (Çizelge 3.26/B).
Görüldüğü gibi değiĢkenler arasında kuvvetli bir iliĢki bulunmaktadır.
Çizelge 3.26/B: Tüm Ġlçeler Ġçin Faktör Gruplarındaki DeğiĢkenlerin Korelasyon Analizi Table 3.26/B: Correlation Analiysis of Variables Factor Groups for All Districts
DEĞĠġKENLER TICLKN TOTEL
TICLKNT OTELE
TICLKNT OTELK
TARORM ISTHDM
TARORM
ISTHDMK ISTHDMK ISSIZ ISSIZE ISSIZK M3 GLSMCGB KPL2
TICLKN TOTEL 1
TICLKN TOTELE ,994** 1
TICLKN TOTELK ,916** ,867** 1
TARORM ISTHDM -,884** -,882** -,801** 1
TARORM ISTHDMK -,806** -,790** -,781** ,885** 1
ISTHDMK -,720** -,713** -,671** ,834** ,983** 1
ISSIZ ,648** ,645** ,588** -,664** -,683** -,655** 1
ISSIZE ,618** ,617** ,558** -,630** -,658** -,637** ,981** 1
ISSIZK ,624** ,619** ,574** -,647** -,644** -,604** ,904** ,805** 1
M3 -0,084 -0,092 -0,045 0,096 0,038 0,023 -0,119 -0,106 -0,133 1
GLSMCGB 0,04 0,037 0,05 -0,076 -0,004 0,014 -0,064 -0,056 -0,073 ,687** 1
KPL2 -0,019 -0,013 -0,038 -0,009 0,039 0,035 -0,081 -0,07 -0,094 ,584** ,576** 1
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). a. Listwise N=177
Çizelge 3.27: Finike Ġlçesi Ġçin ToplamYangın Sayısı Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler Arasındaki Regrasyon Analizi Table 3.27: Finike Fire District ıf the total number of Regression Analysis Between Socio-Economic Variables
Mode
l R R Square
Adjusted R Square
Std. Error of the Estimate
Change Statistics
Durbin-Watson R Square
Change F Change df1 df2
Sig. F Change
1 ,995 ,991 ,946 ,534 ,991 22,471 14 3 ,013 1,317
Çizelge 3.28: Finike Ġlçesi Ġçin ToplamYangın Sayısı Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler Arasındaki Regrasyon Analizi Ġçin Varyans Analizi Table 3.28: Finike District Socio-Economic Variables for the Total Number of Fire Between Regression Analysis for the Analysis of Variance
Model Sum of Squares df Mean Square F Sig.
1 Regression 89,645 14 6,403 22,471 ,013
Residual ,855 3 ,285
Total 90,500 17
Çizelge 3.29: Kumluca Ġlçesi Ġçin ToplamYangın Sayısı Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler Arasındaki Regrasyon Analizi Table 3.29: Kumluca Fire District ıf the total number of Regression Analysis Between Socio-Economic Variables
Model R R Square
Adjusted R Square
Std. Error of the Estimate
Change Statistics
Durbin-Watson R Square
Change F Change df1 df2 Sig. F Change
1 ,807(a) ,651 ,426 3,120 ,651 2,900 9 14 ,036 1,947
Çizelge 3.30: Kumluca Ġlçesi Ġçin ToplamYangın Sayısı Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler Arasındaki Regrasyon Analizi Ġçin Varyans Analizi
Table 3.30: Kumluca District Socio-Economic Variables for the Total Number of Fire Between Regression Analysis for the Analysis of Variance
Model Sum of Squares df Mean Square F Sig.
1 Regression 254,178 9 28,242 2,900 ,036(a)
Residual 136,322 14 9,737
Çizelge 3.31: Manavgat Ġlçesi Ġçin ToplamYangın Sayısı Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler Arasındaki Regrasyon Analizi Table 3 31: ManavgatFire District ıf the total number of Regression Analysis Between Socio-Economic Variables
Mode
Çizelge 3.32: Manavgat Ġlçesi Ġçin ToplamYangın Sayısı Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler Arasındaki Regrasyon Analizi Ġçin Varyans Analizi
Çizelge 3.33:Serik Ġlçesi Ġçin ToplamYangın Sayısı Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler Arasındaki Regrasyon Analizi Table 3.33: Serik Fire District ıf the total number of Regression Analysis Between Socio-Economic Variables
Model R R Square
Çizelge 3.34:Serik Ġlçesi Ġçin ToplamYangın Sayısı Sosyo-Ekonomik DeğiĢkenler Arasındaki Regrasyon Analizi Ġçin Varyans analizi
3.3. Orman Yangınlarına Neden Olan Etmenler ve Çözüm