Sosyal Bilgiler Proje Fuarı

Sosyal Bilgiler Öğretim Programları incelendiğinde proje çalışmalarının programın baskın bir öğesi olmadığı, program içerisinde öğrenci merkezliliği ve aktif öğrenme yöntemlerinin kullanılmasını pekiştiren bir öğe olarak proje çalışmaları şeklinde yer aldığı görülmektedir.

Ata (2009)‟a göre “günümüz Türk okullarında projeler öğrencinin bir ders yılında istedikleri ders ya da derslerden bireysel ya da grup çalışmasıyla ortaya özgün ürün koydukları bir ödev konumundadır. 2006 tarihli 95 nolu genelgede proje terimiyle üniteye göre yarı yıllık ya da bir yıllık yapabilecek bir faaliyet kastedilmektedir”. Bu açıklamadan da anlaşıldığı üzere yeni Sosyal Bilgiler Öğretim Programında proje çalışmaları önemli bir yere sahiptir.

Gültekin (2005: 523)‟e göre genel olarak proje çalışmalarının özellikleri, Sosyal Bilgiler Öğretim Programının vizyonunda öngörülen hedeflerini uygulamaya geçirmede önemli katkılar sunabilecek niteliktedir. Bu durumun sebepleri Sosyal Bilgiler Öğretim Programının, bireyin yaşama etkin olarak katılımını, karar verme ve sorun çözme becerilerini destekleyici ve geliştirici bir yaklaşım benimsenerek hazırlanmasından kaynaklı olduğu söylenebilir. Yapılandırmacı kuram temel alınarak hazırlanmış olan öğretim programında; aktif ve öğrenci merkezli, Sosyal Bilgiler açısından hayatta

gerekli olan bilgi ve becerileri içeren, öğrencinin kendi öğrenme özelliklerini ve bireysel farklılıklarını dikkate alarak çevreyle etkileşimine olanak sağlayan yeni bir yaklaşım ortaya konmaya çalışılmıştır (Gültekin, 2005: 519).

Ersoy (2006: 54), Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarını, proje uygulamaları açısından ele almış ve sonuçta ortaya çıkan özellikleri aşağıdaki gibi maddeleştirmiştir:

Programda yapılandırmacı öğrenme kuramının benimsendiği,

Programda yer alan bilgi, beceri, tutum ve değerlerin kazanımlara dönüştürülerek ifade edildiği,

Ders içeriğinin esnek bir şekilde sunulduğu,

Projelerde disiplinlerarası bir yaklaşımı temel aldığı,

Öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin zengin yaşantılar geçirmesini öngördüğü,

Proje değerlendirmede hem süreci hem de sonucu ele aldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Bu maddelerden hareketle proje uygulamalarının Sosyal Bilgiler dersinde amaçlanan bilgi toplumuna uygun vatandaş yetiştirilmesine etkili bir biçimde katkı sağlayabileceği söylenebilir (Öztürk, 2011: 74). Bu çalışmada Sosyal Bilgiler Proje Fuarlarının Sosyal Bilgiler dersine ilişkin tutumlara ve sürece yönelik öğrenci, öğretmen ve veli görüşlerine etkisi incelendiğinden İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programları incelenmiş ve program içerisinde yer alan örnek proje çalışmaları özetlenerek tablolaştırılmıştır.

Tablo 4: İlköğretim 4.-7. Sınıflar Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Yer

Alan Örnek Projeler

Sınıf Düzeyi

Öğrenme

Alanı Kazanım(lar) Örnek Proje

4 Bilim, _Teknoloji ve Toplum Çevresindeki ihtiyaçlardan yola çıkarak kendine özgü ürünler tasarlar. “Geleceğin Dünyası” (Gelecekteki teknoloji ile ilgili proje çalışması yapılır.) (5. kazanım)

5 Üretim, _{Dağıtım ve} Tüketim

Üretime katkıda bulunma konusunda görüş

oluşturur.

İş birliği yaparak üretime dayalı yeni fikirler geliştirir.

“Yapıyorum, Satıyorum” (Bir ürün tasarlanarak onu en iyi şekilde pazarlama

projeleri yapılır.) (6. ve 7. kazanım) 6 Küresel Bağlantılar Ülkemizin diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerini, kaynaklar ve ihtiyaçlar açısından değerlendirir

“İhracat Yapıyoruz” (Bir ülkenin kaynakları ve ihtiyaçları ile Türkiye‟nin kaynaklarını göz önünde bulundurarak o ülkeye ürün satmak için proje hazırlanır.) (2.kazanım) 7 Birey ve Toplum İnsanlar arası etkileşimde kitle iletişim araçlarının rolünü tartışır.

“Bizim Ekranımız” (Kitle iletişim araçlarında çocuklara yönelik programların,

haberlerin, niteliklerinin ve sayılarının artırılmasını sağlamak amacıyla, yetişkinlerin konuya dikkatini çekecek bir proje hazırlanır.) (3. kazanım) Küresel Bağlantılar Küresel sorunlarla uluslararası kuruluşların kuruluş amaçlarını ilişkilendirir. Küresel sorunların çözümlerinin yaşama geçirilmesinde kişisel sorumluluğunu fark eder.

“Proje Şenliği” (Bilimsel araştırma basamakları kullanılarak küresel

sorunların çözümü ile ilgili proje hazırlanır.) (2. ve 3. kazanım)

(Öztürk, 2011: 75-76). Tablo 4 incelendiğinde, İlköğretim 4.-7. Sınıflar Sosyal Bilgiler Öğretim Programı içerisinde verilmiş olan örnek proje çalışmaları sayısının 5, projelerin bağlantılı olduğu kazanım sayısının ise toplamda 6 olduğu görülmektedir. Ancak Program Kılavuzunda bunların sadece örnek olarak verildiği vurgulanmaktadır. Ayrıca

proje ödevlerine yönelik ölçme ve değerlendirme de her dönem öğrenciye bir not verilmesi gerekliliğinde bu tablonun sadece örnek olduğunu göstermesi bakımından önemlidir (Öztürk, 2011: 76).

Sosyal Bilgiler Fuar Projeleri ve araştırma etkinliklerinin çoğunluğu Sosyal Bilgiler Fuar Proje fikirlerini araştıran öğretmen ve öğrencilere fikir vermek amacıyla düzenlenmektedir. Tamamlanması normal olarak üç ile sekiz hafta süren, bu Sosyal Bilgiler Projeleri ve Araştırma Etkinlikleri öğrencilere Tarih, Coğrafya, Siyasal Bilimler, Ekonomi, Antropoloji ve Sosyoloji konuları hakkında çok faydalı öğrenme tecrübesi sağlaması bakımından önemli bir yöntemdir. Not almak, taslak çıkarmak, kaynakça oluşturma gibi önemli olan etkinliklerden bazıları, her ne kadar bazıları bireysel katılım içerse de onların bireysel ya da grup etkinlikleri olarak kullanılabilmesi için tasarlanmıştır (Graham and McCoy, 2001: 6).

Sosyal Bilgiler Proje Fuarları öğrencinin öğrendiği yeni bilgileri, ona geniş bir kitleyle paylaşma şansı veriyor. Öğrendiklerini paylaşmanın yanı sıra proje süresince nasıl bir gelişim kaydettikleri de ortaya çıkmaktadır. Öğrencilerin gelişiminde meydana gelen olumlu durum, fuara gelen ziyaretçileri etkilediği gibi, öğrencinin kendi kişiliğini ve düşüncelerini de yansıtma şansı doğar. Öğrencilerin bu paylaşımı, düşündüklerini başkalarına aktarması ve kendine özgüven sağlaması açısından önemlidir (Maguth and Yamaguchı, 2010: 78). Proje fuarı, öğrencileri Sosyal Bilgilere yönelik farkındalıklarını arttırmada tek yok olarak görülmektedir. Her Sosyal Bilgiler öğretmeni anlattıklarının önemli olduğundan şüphe duymamalı ve bilimsel gelişmelerle insan problemi arasındaki ilişkiyi göstermelidir (Miller and Caster, 1963: 230).

Bu aktivite, fuar yapma ve organize etmede bir model olduğundan, öğretmenlere kişisel ve akademik olarak hizmet etmektedir. Bu aktivite yüzeysel ve daha genel yerine derin bir öğrenmenin oluşmasına imkân tanır. Birçok projede öğretmenlerin tekdüze bir perspektiften baktığı görülmüştür. Bu aktivite bu noktada da öğretmenlerin eksiğini kapatır mahiyettedir (Maguth and Yamaguchı, 2010).

Bu fuarlarda öğrencilerin ilgisini çekecek ödüllerin verilmesi önemlidir. Araştırmanın uygulama aşamasında öğrencileri çalışmaya sevk edecek ödüllerin seçilmesine özen gösterilmiştir. Sosyal Bilgiler Proje Fuarında ödüller öğrenme alanı bazında en iyi birincilere verilmiştir.