Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan güncel olaylara ilişkin yazılı ve görsel

Öğretmenlere, “Sizce Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan güncel

olaylara ilişkin yazılı ve görsel dokümanlar yeterli mi? Neden?” sorusu yöneltilmiş ve

öğretmenlerden bu soruya ilişkin görüşleri alınmıştır. Alınan bu görüşlere yönelik alt kategoriler ve frekans değerleri belirlenmiştir. Bu kategorilere ilişkin model aşağıda yer almaktadır.

Şekil 10. Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Yer Alan Güncel Olaylara İlişkin

“Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan güncel olaylar ile ilgili yazılı ve görsel dokümanların oranı” kategorisi ile bağlantılı farklı iki alt kategorilerin olduğu görülmektedir. Bu alt kategoriler “yazılı ve görsel dokümanlar yeterli değil” ve “yazılı ve görsel dokümanlar yeterli” olarak sıralanabilir. Bu kategoriler de kendileriyle bağlantılı alt kategorilere ayrıldığı görülmektedir. Bu kategorilere ilişkin veri kaynakları ve yükleme sayısı aşağıda yer almaktadır.

Şekil 10’da yer alan kategoriler incelendiğinde en çok on sekiz yükleme ile “yazılı ve görsel dokümanlar yeterli değil” kategorisinde olduğu görülmüştür. Buna göre öğretmenlerin büyük çoğunluğunun Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan güncel olaylar ile ilgili yazılı ve görsel dokümanların oranı yeterli bulmadığı, daha fazla güncel olaylara yer verilmesini istedikleri söylenebilir. Daha sonra on dört yükleme ile “yazılı ve görsel dokümanlar yeterli” alt kategorisinin geldiği görülmektedir.

“Yazılı ve görsel dokümanlar yeterli değil” kategorisin üç alt başlığa ayrıldığı görülmektedir. Bunlar “kalıcı öğrenme sağladığı için daha fazla yer verilmeli”, “dersin kazanımları güncel olaylarla ilişkilendirmeye müsait olduğu için daha fazla yer verilmeli”, “soyut konular fazla olduğu için” kategorileridir.

“Yazılı ve görsel dokümanlar yeterli” kategorisinin üç alt başlığa ayrıldığı görülmektedir. Bunlar “yeterince olduğu daha fazlasına gerek olmadığı için”, “daha fazla yer verilmesinin konu bütünlüğünü bozacağı” ve “daha fazla yer verilmesi için ders saatinin yeterli olmayacağı” kategorileridir. Bu kategorilere ilişkin veri kaynakları ve yükleme sayısı aşağıda yer almaktadır.

“Yazılı ve görsel dokümanlar yeterli değil” kategorisin üç alt başlığa ve yükleme sayıları sırasıyla iki yükleme ile “kalıcı öğrenme sağladığı için daha fazla yer verilmeli”, birer yüklemeler ile “dersin kazanımları güncel olaylarla ilişkilendirmeye müsait olduğu için daha fazla yer verilmeli”, “soyut konular fazla olduğu için” şeklinde sıralanabilir.

“Yazılı ve görsel dokümanlar yeterli” kategorisinin üç alt başlığa ve yükleme sayıları sırasıyla on üç yükleme ile “yeterince olduğu daha fazlasına gerek olmadığı için”, birer yüklemeler ile “daha fazla yer verilmesinin konu bütünlüğünü bozacağı” ve “daha fazla yer verilmesi için ders saatinin yeterli olmayacağı” şeklinde sıralanabilir.

Aşağıda bu konuya ilişkin alt kategoriler incelenerek, referans cümlelerine yer verilmiştir.

a. Yazılı ve Görsel Dokümanlar Yeterli Değil

Sosyal Bilgiler öğretmenleri Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan güncel olaylar ile ilgili yazılı ve görsel dokümanların oranını yeterli bulmadıklarını, aşağıda belirtilen çeşitli nedenlerden dolayı bu dokümanlara daha fazla yer verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.

a.a. Kalıcı Öğrenme Sağlaması İçin Daha Fazla Yer Verilmeli

Eğitimde kalıcı öğrenmenin esas olduğu düşünüldüğünde öğrenilen bilgilerin kalıcılığının sağlanamaması önemli bir sorundur. Sosyal Bilgiler dersinde sözel konuların ağırlıkta olması kalıcı öğrenmelerin sağlanmasını zorlaştırmaktadır. Sosyal Bilgiler ders kitaplarında güncel olaylarla ilgili yazılı ve görsel dokümanlara daha fazla yer verilirse kalıcı öğrenmenin sağlanmasına katkı sağlayacağı, Sosyal Bilgiler öğretmenleri tarafından şu şekilde belirtilmiştir. Bir öğretmen,

Öğr.1 (Ka/K) ” Hayır, çünkü ne kadar çok güncel olay olursa kalıcı olur”

diyerek bu konudaki düşüncelerini ifade etmiştir. Benzer şekilde bir başka öğretmen,

Öğr.4 (Es/K) “Hayır, yeterli değil, çünkü daha fazla olması kalıcı öğrenmeyi olumlu etkiler” diyerek Sosyal Bilgiler ders kitaplarında güncel olaylara daha fazla yer

verildiğinde öğrendikleri bilgileri daha uzun süre hatırladıklarını belirtmiştir.

a.b. Dersin Kazanımları Güncel Olaylarla İlişkilendirmeye Müsait Olduğu İçin Daha Fazla Yer Verilmeli

Sosyal Bilgiler dersinin kazanımları açısından güncel olaylarla ilişkilendirmeye müsait olduğu, Sosyal Bilgiler ders kitaplarında güncel olaylara ilişkin yazılı ve görsel dokümanların arttırılması gerektiğini düşünen öğretmenler bu düşüncelerini şu şekilde belirtmişlerdir. Bir öğretmen,

Öğr.3 (G/E) ” Yeterli bulmuyorum. Çünkü bütün ünitelerimizde konular ve kazanımları güncelleştirmek açısından müsait” diyerek bu konudaki düşüncelerini ifade

Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan güncel olaylara ilişkin dokümanların yetersiz olduğu, ders kitaplarındaki konuların büyük bir çoğunluğunun güncel olaylarla ilgili olduğu gözlemlenmiştir. Ders kitaplarında güncel olaylara daha fazla yer verdiğinde konuların daha somut hale gelerek kazanımların verilmesine katkı yapacağı söylenebilir.

a.c. Soyut Konular Olduğu İçin Daha Fazla Yer Verilmeli

Sosyal Bilgiler dersi içeriğinin bazı soyut kavramları barındırması öğrencilerin dersi anlamasını zorlaştırdığı söylenebilir. Ders kitaplarının öğretimin vazgeçilmez unsurlarından biri olduğu düşünüldüğünde ders kitaplarının ayrı bir öneme sahip olduğu görülmektedir. Sosyal Bilgiler ders kitaplarında güncel olaylara ilişkin yazılı ve görsel dokümanların oranının arttırılmasının soyut kavramları somutlaştırmaya yardımcı olacağı Sosyal Bilgiler öğretmenleri tarafından şu şekilde belirtilmiştir. Bir öğretmen,

Öğr.4 (C/E) “ Hayır yeterli değil, çünkü soyut konuların anlaşılması konusunda yetersiz kalıyor ” diyerek Sosyal Bilgiler ders kitaplarında daha fazla güncel konulara

yer verildiğinde konuların daha açık ve anlaşılır hale geldiğini belirtmiştir.

6.sınıf öğrencilerinin somut işlemler döneminde yer aldığı düşünüldüğünde, öğrencilerin konuları daha rahat anlamaları için güncel olaylara daha fazla yer verilmesinin uygun olacağı söylenebilir.

b. Yazılı ve Görsel Dokümanlar Yeterli

Bazı Sosyal Bilgiler öğretmenleri, Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan güncel olaylara ilişkin yazılı ve görsel dokümanların oranının yeterli olduğunu belirtmişlerdir.

b.a. Yeterince Var Daha Fazlasına Gerek Yok

Bazı Sosyal Bilgiler öğretmenleri, Sosyal Bilgiler ders kitaplarındaki güncel olaylara ilişkin yazılı ve görsel dokümanların yeterli oranda olduğunu, fazlasının gereksiz olduğunu şu şekilde belirtmiştir. Bir öğretmen,

Öğr.1 (T/K) “Evet, yeterli, fazlasına gerek yok” diyerek bu konudaki

Öğr.3 (D/E) “Evet yeterli, fazlasına gerek yok” diyerek Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında yer alan güncel konulara ilişkin yazılı ve görsel dokümanların yeterli olduğunu belirtmiştir.

Bazı Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin ders kitapların yer alan güncel olaylara ilişkin dokümanları yeterli buldukları gözlemlenmiştir. Ancak Sosyal Bilgiler dersi yapısı incelendiğinde daha fazla yer verilmesinin olumlu olacağı söylenebilir.

b.b. Daha Fazla Yer Verilmesi Konu Bütünlüğünü Bozar

Sosyal Bilgiler ders kitaplarında güncel olaylara ilişkin yazılı ve görsel dokümanlara gereğinden fazla yer verilmesinin konu bütünlüğünü bozarak dikkatin konunun dışına çıkmasına neden olduğunu düşünen Sosyal Bilgiler öğretmenleri görüşlerini şu şekilde belirtmişlerdir. Bir öğretmen,

Öğr.1 (D/K) “Yeterli, ancak konu bütünlüğü konusunda sıkıntıları var” diyerek

Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan bazı güncel konularda konu bütünlüğünün olmadığını, dağınık ve birbirinden bağımsız olduğuna vurgu yapmıştır.

b.c. Daha Fazla Yer Verilmesi İçin Ders Saatleri Yeterli Değil

Sosyal Bilgiler ders saati sayısının az olmasından dolayı ders kitaplarında güncel olaylara ilişkin daha fazla yazılı ve görsel dokümana gerek olmadığını bazı Sosyal Bilgiler öğretmenleri şu şekilde ifade etmiştir. Bir öğretmen,

Öğr.2 (D/K) “Yeterli, çünkü zaman sıkıntısı yaşıyoruz, zaman daha fazlası için yeterli değil” diyerek Sosyal Bilgiler saati sayısının yetersiz olduğunu vurgulamaya

çalışmıştır.

Sosyal Bilgiler ders saati sayısı artırıldığında Sosyal Bilgiler ders kitaplarında daha fazla güncel bilgiye yer verilebileceği, böylece konu ve kazanımların daha kolay sağlanabileceği söylenebilir.

4.1.10. Sosyal Bilgiler ders kitaplarından yer alan güncel olaylara ilişkin