4.2. Ankete Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar
4.2.25. Soru 25’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 A B C D E
Anketin 25. sorusuna verilen yanıtlar incelendiğinde öğretmen adaylarının büyük bölümünün nükleer teknolojinin riskleri olmakla beraber olumlu yanlarının ve getirilerinin fazla olduğunu düşündükleri görülmektedir.
Bu bölümde araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve önerilere yer verilmiştir.
5.1. SONUÇLAR
• Bu araştırma bulgularından elde edilen sonuçlara göre; genel olarak, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Kimya öğretmeni adaylarının nükleer konularda yeterli bilgi birikimine sahip olmadığı ve Kimya Öğretmenliği alanında okutulan derslerin öğretmen adaylarının nükleer enerjiye karşı tutum geliştirmesi için yeterli olmadığı anlaşılmıştır.
• Öğretmen adaylarının bir bölümü, ülkemizde nükleer teknolojinin kullanım alanları hakkında yeterince bilgi sahibi değildir.
• Öğretmen adaylarının büyük bölümü radyasyonun tanımı ve çevreye zarar vermeyecek şekilde kontrol altına alınabileceği bilgisine sahiptir.
• Adayların büyük çoğunluğunun, Türkiye’de nükleer güvenlik ve radyasyon güvenliğinden sorumlu kurum/kuruluşa ilişkin bilgi birikimleri yeterlidir.
• Türkiye’deki enerji açığının kapanmasında en uygun çözüm olarak, öğretmen adaylarının büyük bölümünün nükleer enerjiyi seçtiği; ikinci sırada güneş santrallerinin, üçüncü sırada hidroelektrik santrallerinin, dördüncü sırada rüzgar santrallerinin, beşinci sırada doğalgaz santrallerinin ve son olarak da termik santrallerin geldiği görülmektedir.
• Öğretmen adayları, nükleer santrallerde kullanılan yakıt ve radyoaktif atıkların işlemden geçirilerek depolandığı konusunda yeterli bilgiye sahiptir.
69
• Öğretmen adaylarına göre; nükleer enerji santrallerinin olumsuz yanları sıralamasında başta atıkların saklanması, ikinci sırada kaza riski, üçüncü sırada altyapı yetersizliği, dördüncü sırada güvenlik sorunu, beşinci sırada maliyeti ve son sırada da hammadde ihtiyacı geldiği görülmektedir.
• Öğretmen adaylarına göre; nükleer enerji santrallerinin olumlu yanları sıralamasında başta verimliliğinin sonra teknolojik üstünlüğünün geldiği görülmektedir.
• Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının yaklaşık %70’i Türkiye’de nükleer santral kurulması taraftarıdır.
• Öğretmen adaylarının % 65’i dünyada günümüze kadar meydana gelen nükleer kazalar konusunda yeterli bilgiye sahip değildir.
• Öğretmen adaylarının % 42’si nükleer teknolojinin kullanımının ülkelerin kendi inisiyatifinde olmadığını, denetleme ve takibinin uluslar arası bir kurum olan IAEA (Uluslar arası Atom Enerjisi Ajansı) tarafından yapıldığını bilmektedir.
5.2. ÖNERİLER
Artan enerji kullanımı ile çevre koruma arasında bir uzlaşmanın sağlanması büyük çabalar gerektirmektedir. Fosil yakıtların sebep olduğu çevre kirlenmesini en aza indirmek için, diğer enerji kaynaklarına yönelmek gerekmektedir. Dünyada gelişmiş ülkelerin enerji ihtiyaçlarının karşılanmasında nükleer enerji önemli rol oynamaktadır.
Türkiye, hızla artacak olan elektrik enerjisi talebini de karşılamak zorundadır. Bu paralelde sera gazlarına sebep olmayan tüm enerji çeşitlerine öncelik vermelidir. Ayrıca ülkenin, enerji güvenliğini sağlayacak ve uluslararası yükümlülüklerini karşılayacak uzun dönemi kapsayacak yasal düzenlemelere ihtiyacı vardır. Bu düzenlemeler çevre kirleticileri için vergiler konulması, diğer temiz ve güvenilir enerji kaynaklarının araştırma-geliştirme kapsamında desteklenmesi ve bu kaynakları kullanan teknolojileri besleyecek altyapının oluşturulması kapsamında ele alınmalı, tüm enerji kaynaklarının üretim zincirlerinin çevre ve sürdürülebilir kalkınma açısından değerlendirilmesi yapılmalıdır.
Nükleer enerji üretimi sürecinde ortaya çıkacak olan atıkların idaresine yönelik bir politika oluşturulmalı ve ulusal bir plan/program hazırlanmalıdır. Nükleer enerjiden elektrik üretimi, ülkemizin enerji planlarında yer aldığı sürece bu teknolojinin kullanımından ortaya çıkacak olan atıkların (özellikle kullanılmış yakıtların ve/veya yüksek seviyeli atıkların) nihai depolanması için gerekli olan jeolojik oluşumların araştırmalarının şimdiden yapılması, ülkenin potansiyel jeolojik oluşum haritasının ve bu bölgelerin hidrojeolojik özelliklerinin ortaya çıkması açısından yerindedir.
Ülkemizin nükleer hammaddelerinin yakıt olarak değerlendirilmesi mevcut piyasa koşullarında mali olarak yük getireceğinden, enerji üretiminde nükleer teknolojiden yararlanılması düşünüldüğünde başlangıçta yakıtın doğrudan yurt dışından temin edilmesi uygun olacaktır.
71
Uzun yarı ömürlü atıkların nihai depolamasının geliştirilmesi yöntemlerine yönelik olarak dünyadaki gelişmeler izlenerek uluslararası işbirliğine ve yardımlaşmaya gidilmelidir. Atık yönetimiyle ilgili olarak, uygulayıcı ve düzenleyici arasında güvenlik, pratiklik, ekonomik ve çevre konularında fikir birliğinin sağlandığı teknik bilgi değişimi ve sağlam bir diyalog gereklidir.
Kimya Öğretiminde öğretmen adaylarına ‘Nükleer Kimya’ seçmeli ders olarak müfredatta yer almalıdır.
Üniversitelerde nükleer enerji ile ilgili seminerler ve konferanslar düzenlenmeli; bu etkinliklerin hazırlama ve sunum aşamalarında Kimya Öğretmen adaylarına büyük sorumluluklar verilmelidir.
Nükleer enerji ile ilgili etkinliklerde ‘Nükleer enerji nedir?, Uygulama alanları, avantajları,dezavantajları nelerdir?, Nükleer enerjinin beraberinde getirdiği üst düzey teknolojinin özellikleri nelerdir?, Nükleer enerjinin çevreye etkileri nelerdir?, Nükleer güvenlik nedir ve nasıl olmalıdır?’ sorularına açıklık getirilerek yanıtları ortaya konmalıdır.
Adıgüzel, A. (2005). MEB. Yayınlar Dairesi Başkanlığı.(www.yayim.meb.gov.tr) Aktan, C. Ve Tunç, M. (1998). Bilgi Toplumu ve Türkiye. Yeni Türkiye Dergisi, 118-119.
Atila, B. (2004). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin
Nükleer Konulardaki Bilgi Birikimi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi.
Ankara.
Basinger, J. (2000). Teaching Acceditor Issues New Standarts. The Chronicle of Higher Education. 46; 12-16. Washington.
Bayrak, H. (2005). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Kimyasal Bağlar
Konusundaki Başarılarına, Öğrendikleri Bilgilerin Kalıcılığına, Tutum ve Algılamalarına Çoklu Zeka Kuramına Dayalı Öğretimin Etkisi. Yüksek Lisans
Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.
Bayülgen, A. (2000). Elli Soruda Türkiye’nin Nükleer Enerji Sorunu. Kaknüs Yayınları. İstanbul.
Bruno, J.R. (2002). Nükleer Enerji: Sorunlar ve Çözümler. Sempozyum Özeti. Gazi Üniversitesi. Ankara.
Cohen, L. (1995). Çok Geç Olmadan (Bir Bilim Adamının Gözüyle Nükleer
Enerji). TÜBİTAK Yayınları. Ankara.
73
Dani, D.E. (2004). The Impact of Content and Pedagogy Courses on Science
Teachers Pedagogical Content Knowledge. Unpublished Doctoral Dissertation
University of Cincinnati.
Demirel, Ö. (2000). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Pegem Yayınları. Ankara.
Demirel, Ö. (1999). Cumhuriyetin 75. Yılında Öğretmen Yetiştirme. MEB. Yayınları. Ankara.
Denton, R. (2002). Halkla Düzenleme Hususundaki İletişime Tarihsel Bir Bakış. Sempozyum Notları.
Doğan, H. (1983). Teknoloji Eğitimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Yayınları. Ankara. 128;39.
D.P.T. (1994). Bilim ve Teknoloji. Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara, 96.
Ekici, E. (2004). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Branşların
Öğrenmeye Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Enerji Ve Çevre Teknolojileri Stratejisi Vizyon 2023 Projesi Enerji Ve Çevre Teknolojileri Strateji Grubu, Ağustos 2004, Ankara.
Erden, M. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Alkım Yayınları. İstanbul.
Gödek, Y. (2002). The Development of Science Student Teachers Knowledge
Base in England. Unpublished Doctoral Dissertation. University of Nottingham.
England.
Gül, G. (2002). İlköğretim Öğretmen Adaylarının ve Öğretmenlerinin Kişilik
Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
http://www.taek.gov.tr/bilgi/nukleer/ab_nukenerji.html http://www.interscience.willey.com http://www.taek.gov.tr/bilgi/nukleer_guvenlik/ng.html http://www.taek.gov.tr/bilgi/nukleer_guvenlik/nem.html http://www.nukleer.web.tr/ http:// yayim.meb.gov.tr/yayimlar/mart/bakan.htm). http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/teknolojiongorusu/paneller/raporozet/csk.pdf http://www.world-nuclear.org/word/turkish.doc http:// yayim.meb.gov.tr/yayimlar/160/akbas.htm). http://oyegm.meb.gov.tr/tarih: 05.07.2004 http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/kitaplar/ortmatc1/unite.doc http://yayim.meb.gov.tr/ yayimlar/sayi23/günay.htm). http:// yayim.meb.gov.tr/yayimler/sayi14/demirdas.htm). http://www.taek.gov.tr/bilgi/bilgi_maddeler/nukleerenerji.html http://www.taek.gov.tr/bilgi/bilgi_maddeler/nuk_elektrik.html http://www.taek.gov.tr/bilgi/sss/nok_olumlu_olumsuz.html http://www.taek.gov.tr/bilgi/bilgi_maddeler/hammadde.html http://www.taek.gov.tr/cernobil/giris.html
75
http://www.bbc.co.uk/turkish/indepth/story/2006/02/060208_nuclearenvironment.sht ml
http://www.vizyon2023.tubitak.gov.tr/teknolojiongorusu/paneller/raporozet/csk.pdf IAEA Bulletin, (2000). Vol. 42, No:1. Viyana, Avusturya.
İklim Değişikliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Ulusal Değerlendirme Raporu,2002. Kantemir, S. (2003). Nükleer Enerji Teknolojileri ve Türkiye’deki Geleceği. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.
Kaptan, F. (1998). Fen Bilgisi Öğretimi. Anı Yayıncılık. Ankara. Karasar, N. (2004). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara.
Keser, H. (1991). Eğitimde Nitelik Geliştirmede Bilgisayar Destekli Eğitim ve Ders Yazılımlarının Rolü, Eğitimde Arayışlar 1. Sempozyumunda Sunulan Bildiri
Metinleri. İstanbul Özel Kültür Okulları Eğitim-Araştırma-Geliştirme Merkezi, 178-
183.
Kocabaş, Ö. (2004). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarına Fen teknoloji Toplum
Dersinin Etkisi ve Öğretmen Adaylarının Derse Karşı Tutumları. Gazi
Üniverstesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Korkmaz, H. (1997). İlköğretim Fen Öğretiminde Araç-Gereç Kullanımı ve
Laboratuar Uygulamaları Açısından Öğretmen Yeterlilikleri. Yüksek Lisans
Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
Leask, M. (2000). Teaching and Learning With ICT in The Primary School. Routledge Falmer. Ireland.
M.E.B. (1981). Onuncu Milli Eğitim Şurası: Öneriler, Konuşmalar ve Kararlar. Milli Eğitim Basımevi. Ankara.
M.E.B. (2000). Milli Eğitim Bakanlığı 01.11.2000 Tarih ve 2518 Sayılı Tebliğler Dergisi. Ankara.
M.E.B. (2002). Öğretmen Yeterlilikleri. MEB Basımevi.
M.E.B. (2000). 2001 Yılı Başında Milli Eğitim. M.E.B. Yayınları. Ankara. Milli Eğitim Temel Kanunu (1739 S.K.). Resmi Gazete. 14574. Haziran, 1973. M.E.B. (2004). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. M.E.B. Yayınları. Ankara.
Nuclear Energy and Kyoto Protocol, OECD, NEA, 2002.
OECD. (1996). Türkiye Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikası Raporu. Paris: Publication Service of OECD, 9.
OECD. (2000). Reduction of Capital Costs of Nuclear Power Plants. Paris.
Özbek, T. (1996). Gazi Üniversitesi. Endüstriyel Teknoloji Eğitimi Bölümü Lisans Programı Doğal Enerji Kaynakları Dersi Notları. Ankara.
Özdemir, Z. (2006). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bazı Biyoloji
Konularındaki Alan Bilgilerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi
Üniversitesi. Ankara.
Özkan, R. (2005). Birey ve Toplum Gelişiminde Öğretmenlik Mesleğinin Önemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 33;166.
Petrucci, H. R. (2002). Genel Kimya. İlkeler ve Modern Uygulamalar. Palme Yayıncılık. Ankara.
Pinto, R. (2004). Introducing Curriculum Innovations in Science: Identifying
Teachers Transformations and The Design of Related Teachers Education.DO
77
Sekizinci (8.) Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001–2005). Devlet Planlama Teşkilatı Staley, K.N. (2004). Tracing The Development of Understanding Rate of
Change, A Case Study of Changes in a Pre-Service Teachers Pedagogical Content Knowledge. Unpublished Doctoral Dissertation. North Carolina State
University.
Şişman, M. (2000). Öğretmenliğe Giriş. Pegem Yayınları. Ankara.
T.A.E.K. Teknoloji Dairesi, (2000). Nükleer Atık İdaresi ve Dünyadaki Uygulamalar T.A.E.K. Bülteni(2002). Ankara, 56;2.
T.A.E.K. Raporu, (2002). Sürdürülebilir Kalkınma ve Nükleer Enerji. Ankara. 17;42-43.
Temizyürek, K. (2003). Fen Öğretimi ve Uygulamaları. Nobel Yayınları. Ankara. Trends in the Nuclear Fuel Cycle OECD-NEA, 2002.
TTGV, Ağustos 2002.
TÜBİTAK. (1993). Türk Bilim ve Teknoloji Politikası. Ankara. 8.
UNESCO. (1996). The Forty-Fifth Session of International Conference on
Education. Final Reports. Strengthening The Role of Teachers in a Changing World.
Paris. 1996,1.
Uşak, M. (2005). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çiçekli Bitkiler
Konusundaki Pedagojik Alan Bilgileri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.
Veal, W.R. (1998). The Evaluation of Pedagogical Content Knowledge in
Prospective Secondary Physics and Chemistry teachers. Unpublished Doctoral
Victor, E. and Kellough, R. D. (1997). Science for The Elementary and Middle
School. Eighth Edition. Prentice Hall, Inc.
YÖK/WORL BANK. Part I (1996). Mathematics Teaching (Secondary).
YÖK / DÜNYA BANKASI. (1997). İlköğretim Fen Öğretimi Aday Öğretmen
Yetiştirme Klavuzu. Ankara.
EKLER
EK–1:
Veri Toplama Aracı Olarak Hazırlanan Nükleer Enerji İlgi Tutum Anketi
EK–2:
EK–1: NÜKLEER ENERJİ ANKET SORULARI 1. Nükleer teknolojiyle ne kadar ilgilisiniz?
A) Yeterince ilgiliyim B) İlgiliyim
C) Az ilgiliyim D) Hiç ilgilenmem
2. Aşağıdakilerden hangisi nükleer santrallerde yakıt olarak kullanılır? A) Kömür
B) Doğalgaz C) Fuel oil D) Uranyum
3. Radyoaktif atıklar nasıl saklanır? A) Denize bırakılır
B) Çeşitli işlemlerden geçirilip depolanır C) Yakılarak gömülür
D) Çöpe atılır
4. Radyasyon çevreye zarar vermeyecek şekilde kontrol altına alınabilir mi?
A) Alınabilir B) Bilmiyorum C) Alınamaz
5. Sizce aşağıdaki açıklamalardan hangisi RADYASYONU tanımlar? A) Nükleer santrallerin diğer adıdır
B) Enerjinin bir noktadan diğerine parçacıklar veya elektromanyetik dalgalar şeklinde aktarılmasıdır
C) Madencilikte kullanılan ölçü birimidir D) Bir kanser türüdür
6. Nükleer teknolojinin kullanımının ülkelerin kendi inisiyatifinde olmadığını, denetleme ve takibinin uluslar arası bir kurum olan IAEA (Uluslar arası atom enerji ajansı) tarafından yapıldığını biliyor muydunuz?
A) Evet B) Emin değilim C) Hayır
7. Türkiye’de Nükleer güvenlik ve Radyasyon güvenliğinden sorumlu kurum/kuruluş hangisidir?
A) Sağlık Bakanlığı
B) Türkiye Atom Enerji Kurumu C) Çevre Bakanlığı
D) Enerji Bakanlığı
8. Çernobil nükleer santral kazasından sonra biri ABD’de diğeri Japonya’da olmak üzere iki tane daha kaza olduğunu biliyor muydunuz?
81
9. Bir ülkenin enerji programı, o ülkenin gelişmişlik düzeyiyle ilgili midir?
A) Evet B) Fikrim yok C) Hayır
10. Nükleer teknoloji konusunda halkımızın bilinç düzeyi sizce yeterli midir?
A) Evet B) Fikrim yok C) Hayır
11. Nükleer teknolojinin ülkemiz için gerekliliğini halkımıza anlatmak için yapılacak bir çalışmada görev almak ister misiniz?
A) Kesinlikle evet B) Evet
C) Kararsızım D) Hayır
E) Kesinlikle hayır
12. Nükleer teknoloji konusunda halkımızı bilinçlendirmek için kimya eğitimcisi olarak size görev düştüğüne inanıyor musunuz?
A) Evet B) Fikrim yok C) Hayır
13. Bir önceki soruya cevabınız evet ise size düşen görevleri aşağıya yazar mısınız?
1. ……… 2. ……… 3. ………
14. Çevrenizdeki insanların nükleer enerjiyle ilgili düşüncelerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
A) Olumlu B) Olumsuz
15. Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de toplam enerji talebi yıllık ortalama %7,5 artmaktadır.
Bu enerji açığının kapanmasında aşağıdakilerden hangisinin veya hangilerinin en uygun çözüm olacağını düşünüyorsunuz?
A) Hidroelektrik santraller B) Nükleer santraller C) Çevreyi kirletmemesi D) Termik santraller
E) Doğalgaz santraller F) Rüzgâr santraller
16. Nükleer enerji santrallerinin, diğer enerji santralleriyle kıyaslandığında, sizce olumlu yanları nelerdir?(Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz.)
A) Maliyeti B) Verimliliği
C) Çevreyi kirletmemesi D) Hammadde ihtiyacı
E) Beraberinde getirdiği üst düzey teknoloji F) Güvenilirliği
17. Nükleer enerji santrallerinin, diğer enerji santralleriyle kıyaslandığında sizce olumsuz yanları nelerdir?( Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz.)
A) Kaza riski B) Oluşan atıkların saklanması
C) Güvenlik D) Hammadde ihtiyacı
18. Nükleer enerji santrallerinin sizi en çok tedirgin eden yönü nedir?( Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz.)
A) Kaza ihtimali B) Maliyeti
C) Dışa bağımlılığı D) Depremde yıkılması
E) Atıklar F) Turizmi olumsuz etkilemesi
19. Ülkemizde nükleer teknoloji sağlık, endüstri, gıda ve arkeoloji alanlarında kullanılmaktadır.
Nükleer teknolojinin en önemli uygulama alanı enerji konusunda da bir an önce üretime geçilmelidir.
ifadesine ne ölçüde katılıyorsunuz? A) Tamamen katılıyorum
B) Katılıyorum C) Kararsızım D) Katılmıyorum E) Hiç katılmıyorum
20. “Enerji sorununun aşılmasında sadece bir teknoloji üzerinde durulmamalı, alternatif enerji üretim yolları geliştirilmelidir.”
ifadesine ne ölçüde katılıyorsunuz? A) Tamamen katılıyorum
B) Katılıyorum C) Kararsızım D) Katılmıyorum E) Hiç katılmıyorum
21. Bir ülkenin alternatif enerji üretim yolları konusunda etkili çalışmalar yapabilmesi ancak nükleer teknolojiye sahip olmasıyla mümkündür.” ifadesine ne ölçüde katılıyorsunuz?
A) Tamamen katılıyorum B) Katılıyorum
C) Karasızım D) Katılmıyorum E) Hiç katılmıyorum
22. “Enerji konusundaki sorunlarını çözememiş bir ülke ekonomik ve teknolojik konularda dışa bağımlı yaşamak zorundadır.”
ifadesine ne ölçüde katılıyorsunuz? A) Tamamen katılıyorum
B) Katılıyorum C) Kararsızım D) Katılmıyorum E) Hiç katılmıyorum
23. “Nükleer enerji ülkemizin enerji ihtiyacının giderilmesinde ideal bir çözüm yoludur.”
83 A) Kesinlikle katılıyorum B) Katılıyorum C) Kararsızım D) Katılmıyorum E) Hiç katılmıyorum
24. “Nükleer teknolojiyi geliştirmek için yapılan çalışmalarda en fazla üzerinde durulan konu güvenlik konusudur. Böylece nükleer enerji günümüzde oldukça güvenli enerji üretim yollarından biri olmuştur.” ifadesine ne ölçüde katılıyorsunuz?
A) Tamamen katılıyorum B) Katılıyorum
C) Kararsızım D) Katılmıyorum E) Hiç katılmıyorum
25. “Nükleer teknolojinin beraberinde getirdiği risklerin yanında avantajları göz ardı edilemez.” A) Tamamen katılıyorum B) Katılıyorum C) Kararsızım D) Katılmıyorum E) Hiç katılmıyorum
Nükleer enerji ile ilgili diğer görüşlerinizi aşağıya yazabilirsiniz.
……… ……… ……… ………
EK–2: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KADAR GERÇEKLEŞEN NÜKLEER KAZALAR
İyonlaşma Radyasyonuna Maruz Kalma Sonucu Ölümle Sonuçlanan
Nükleer Tesis Kazaları:
•08-08-1945 - Los Alamos (ABD), 1 ölü; kritiklik kazası: Kritik altı bir yakıt elemanının çevresine yansıtıcı blok yerleştiren işçi, yakıt kütlesinin kritikliğe ulaşması sonucu oluşan radyasyondan ölmüştür.
•21-05-1946 - Los Alamos (ABD), 1 ölü; kritiklik kazası, bir öncekine benzer bir kazadır.
•15-10-1958 - Vinca (Yugoslavya), 1 ölü; biyolojik zırhlama olmadan gerçekleştirilen bir kritiklik deneyi sırasında, operatör hatası sonucu kontrolsüz kritiklik nedeniyle 6 personel radyasyona maruz kalır, bir kişi ölür, beş kişi ilik kanseri tedavisi görmüştür.
•03-01-1968 - Idaho Falls (ABD), 3 ölü; SL1 araştırma reaktörü, kontrol çubuğunun elle çekilmesi sonucu reaktör koruna fazla miktarda reaktivite sokulur, ani ve çok miktarda güç yükselmesi sonucu oluşan "su çekici" nedeni ile meydana gelen patlamada üç kişi hayatını kaybetmiştir.
•24-07-1964 - Woods River (ABD), 1 ölü; kritiklik kazası, yüksek zenginlikteki uranil nitrat solüsyonunun taşınması sırasında meydana gelmiştir. •13-05-1975 - İtalya, 1 ölü; gıda sterilizasyon tesisinde Kobalt-60 kaynağından yayılan radyasyon sonucu ölüm gerçekleşmiştir.
•23-09-1983 - Constitiuyentes (Arjantin), 1 ölü; reaktör koru modifikasyonu sırasında ani güç yükselmesi nedeniyle operatör ölmüştür. •26-04-1986 - Çernobil (SSCB); Kontrolsüz ani güç yükselmesi kazası, yanık ve
85
travma nedeniyle iki ani ölüm, 10 günlük periyot boyunca atmosfere radyoaktif fisyon ürünlerin atılması, yaklaşık 200 kişinin akut hastalığına tutulması ve bunlardan 29' unun kazayı izleyen üç ay içerisinde ölmesidir.
Çevre Üzerinde Etkisi Olan ve Çalışanların Işımaya Maruz Kaldığı Nükleer Güç Santrali Kazaları:
Önemli nükleer kazalar içinde sadece biri, Windscale kazası gerçek önem taşımaktadır. Diğer tüm kazalar, reaktör parçalarını ilgilendiren, birkaçı personelin ışımaya maruz kaldığı olaylardır.
•1957 - Windscale (İngiltere); Metal uranyum yakıt elemanlarının soğutulması kaybı sonucu çıkan reaktör yangınıdır. Fisyon ürünleri atmosfere yayılmıştır. Hemen çevrenin ve çalışanların izlenmesine başlanmış, bir süre için süt dağıtımı durdurulmuştur.
•1958 - Chalk River N.R.U. (Kanada); Bozuk yakıt elemanlarının reaktör korundan çıkarılması sırasında, yakıtın taşıma konteynerine sıkışıp, daha sonra depolama kuyusuna düşerek yanması kazasıdır. Kaza ve tamirat sırasında 3 kişi 100-200 miliSievert, 15 kişi 50-100 mSi., 30 kişi 30-50 mSi. radyasyon almıştır. Küçük bir alana da radyoaktif ürünler yayılmış ancak yerleşim bölgesinden uzak olduğu için bu fazla önemli olmamıştır.
•Mart 1965 - Chinon A1 (Fransa); Girilmez işaretini görmeyip, yakıt değiştirme bölgesine giren bir işçi 0.50 Gray doz almıştır.
•Eylül 1979 - Chinon A2 (Fransa); Karbon-dioksit kaçağını bulmak için yapılan bir çalışma sırasında iki işçi 340 mSi ve 110 mSi. doz almıştır.
Santralin Mevcudiyeti Üzerinde Etkili Olan Kazalar:
1952 - NRX, Ani güç yükselmesi sonucu çok sayıda yakıt erimiştir.
1969 - Lucens (İsviçre), Basınç tüpünün parçalanması ve kısmi kor erimesi, bina içersinde yüksek kirlenme olmuş ancak dışarıya kaçak yok. Tesis kapatılmıştır. 1968 - EL4 (Fransa), Bozuk buhar üretecinin değiştirilmesi tesisin iki yıl kapalı kalmasına neden olmuştur.
1967 - Chapel Cross (İngiltere), Yakıt elemanlarının bir kısmının erimesi sonucu reaktör iki yıl kapalı kalmıştır.
1969 - Saint-Laurent A1 (Fransa), Yakıt elemanının erimesi ile yaklaşık 50 kg. uranyum reaktör kabına yayılmıştır ve tesis bir yıl kapalı kalmıştır.
1980 - Saint-Laurent A1 (Fransa), metal plakaların soğutucu kanallarını tıkaması sonucu 2 yakıt elemanı erimiş, reaktör iki buçuk yıl kapalı kalmıştır.
1975 - Browms Ferry (ABD), Reaktör kabı kablo deliklerinin kontrolü için yapılan uygunsuz metotlar yüzünden çıkan yangın nedeniyle reaktör 17 ay kapalı kalmıştır.
1972 - Millstone (ABD), Kondenser tüplerindeki kaçak yüzünden buhar devresine giren deniz suyu nedeniyle reaktör 6 ay kapalı kalmıştır.
1955 yılında EBR1 (ABD) 'de yakıt erimesi binanın kirlenmesine, tesisin kapatılmasına neden olmuştur. 1966' da Enrico Fermi (ABD) 'de iki yakıt elemanının erimesi yüzünden 4 yıl normal işletime dönülememiştir. 1973'te SSCB'de buhar üretecinde sodyum-su etkileşimi meydana gelmiş, aynı sorun 1976, 1982 ve 1983'te Phenix (Fransa) reaktöründe de görülmüştür.
1957 yılında İskoçya'da meydana gelen Windscale kazası; bu kazada reaktörün civarına bir miktar radyasyon yayılmakla beraber ölümle veya akut radyasyon hastalığıyla sonuçlanan bir olay meydana gelmemiştir.
1979 yılında ABD'de meydana gelen Three Mile Island kazası; normal bir işletim arızası, ekipman kaybı ve operatör hatası ile kazaya dönüşmüş, ancak kısmi reaktör
87
kalbi ergimesi meydana gelmesine rağmen reaktörü çevreleyen beton koruyucu kabuğun sayesinde çevreye ciddi bir radyasyon sızıntısı olmamıştır.
1986 yılında Ukrayna'da meydana gelen Çernobil kazası; bu kaza insan ölümüne neden olmuş tek ticari nükleer santral kazasıdır. Kazanın nedenleri; operatörlerin güvenlik mevzuatına aykırı olarak santralda deney yapmaları sonucunda reaktördeki